‘Met het woord ‘ziel’ bedoel ik: datgene waarnaar ik verwijs wanneer ik ‘ik’ zeg.’ Promovenda Martine Oldhoff schrijft momenteel haar proefschrift over de ziel. Voor haar is het geen uitgemaakte zaak dat de mens louter lichaam is. Er zou geen ruimte meer zijn voor de ziel. Voor haar is de mens echter meer dan een fascinerende klomp cellen, zoals ‘de wetenschap’, waaronder de hersenwetenschappen, ons leren. ‘Dat is een filosofische stellingname, geen uitgemaakte zaak.’
Oldhoff schreef Kijk op de ziel, de uitgewerkte lezing die Oldhoff vorig jaar hield op de generale synode van de PKN. Voor Oldhoff is het woord ziel ‘een barst in een volledig gesloten wereldbeeld’.
‘De Ziel moet altijd op een kier
Zodat wanneer de Hemel zoekt
Hij niet te wachten hoeft
Of bang is dat hij stoort
(Emily Dickinson, in Kijk op de ziel)
‘Zieltjes winnen’ roept bij de meeste mensen geen goede associaties op, schrijft Oldhoff, want wie wil er nou een zieltje zijn?
‘Maar als het over de ziel gaat, lijken de zaken er anders voor te staan. Er zijn tegenwoordig meer mensen in Nederland die geloven in een leven na de dood dan mensen die in God geloven. Het geloof dat ‘ik’ op de een of andere wijze voortleef, is volop aanwezig.’
(Uit: Kijk op de ziel)
In haar proefschrift beschrijft Oldhoff Plato en Aristoteles kort als historische achtergrond. Duidelijk wordt dat haar visie verschilt van die van Plato. Bij de Bezieling vertelt ze hierover in een interview met Cees Veltman.
‘Door Plato en zijn verwerking in filosofische en theologische tradities is het woord ziel blijven leven. Ik zie de ziel echter als geschapen door God en niet als al bestaand voorafgaand aan ons leven, zoals Plato. We zijn als mens geschapen, onderscheiden van God.’
Oldhoff, promovenda aan de Protestantse Theologische Universiteit Amsterdam, zegt dat de ziel een mooie aanleiding kan zijn om het te hebben over wie en wat God is. Het woord God is immers voor heel veel mensen betekenisloos geworden.
‘Ik denk niet dat mensen in God gaan geloven als ze het woord ziel belangrijk vinden, maar het is een mooi aanknopingspunt om het over geloof en God te hebben. Als het gaat over wie de mens is aan de hand van het woord ziel, dan kom je misschien ook wel op interessante vragen: heb ik een goddelijke kern, ben ik geschapen, is er meer dan we kunnen zien en voelen?’
Kijk op de ziel | Martine Oldhoff | ISBN: 9789043534819 | 56 pp. | 16-06-2020 | € 6,99
‘De ziel duikt overal op. Van seizoenen lang Kijken in de ziel op televisie tot in het spirituele tijdschrift Happinez. Eeuwenlang was de ziel bekende taal in kerk en theologie. Tegenwoordig nemen veel gelovigen het woord minder makkelijk in de mond. In haar boek Kijk op de ziel zoekt Oldhoff naar de betekenis van de ziel in het christelijk geloof in onze context. Zo gaat ze onder andere in op de vraag wat er vanuit de Bijbel over de ziel te zeggen is. Het is een beknopt boek met theologische verdieping, een actualisering naar deze tijd en een aanzet tot het geloofsgesprek.’ (PThU)
Zie: Martine Oldhoff: “Het woord ziel is een barst in een volledig gesloten wereldbeeld” (de Bezieling)
Beeld: Beate Bachmann (Pixabay)
GODEN EN MENSEN 
@Rudi Holzhauer @Internettoerist
De mens is een complex organisch geheel. Dat betekent niet dat we geen gedachten, fantasieën en beelden vormen, met behulp van onze hersenen. Gedachten, fantasieën en beelden zijn niet materialistisch, maar ze bestaan wel.
LikeLike
Over soefi’s gesproken. Die zouden zeggen bij dat waar ik naar verwijs wanneer ik ‘ik’ zeg; de mens wórdt wat hij lief heeft. Heb de liefde lief, dan hoef je nergens meer naar te verwijzen, dan ben je die liefde. Iemand met een leeg en zuiver hart weerspiegelt beelden van de Onzichtbare in zichzelf. Verzaak de Zon en zoek de maan in je zelf. Dat is de diepste werkelijkheid waar er geen ik en jij (dualiteit) is. Dan sta je niet langer tegenover de waarheid. Daarna is het gewoon weer hout hakken en je buurman met jij aanspreken.
LikeLike
Rudi Holzhaur,
Ik wil even inpikken op de vraag die jij aan Armand stelt. (14 SEPTEMBER 2020 AT 21:05 )
Je verwijst daarbij naar een “volledig gesloten wereldbeeld”.
Mensen die alles herleiden tot “materie”, hebben inderdaad een “volledig gesloten wereldbeeld”. Op zich is dat geen probleem, ze sluiten alleen het bewustzijn zelf uit.
Iemand die gelooft in een “God” of “Schepper”, heeft ook een “volledig gesloten wereldbeeld”. Want wat is die “God” of “Schepper” dan? Een geest die “materie” schept? Uit wat zou die materie dan moeten bestaan als die “God” zelf geest is?
Begrijp je waar ik naartoe ga? Als we uitgaan van één gemeenschappelijke, universele bron, dan moet alles uit die bron voort komen. Als we spreken over “ziel” en “materie”, dan zijn dat twee aparte zaken, dualiteit. Eén universele Bron, is non-dualiteit. Dus, moet alles ofwel geest/bewustzijn zijn, ofwel moet alles materie zijn. Dualiteit kan niet werkelijk zijn, anders moeten er twee bronnen zijn. Als we dus Armand met de vinger zouden wijzen dat hij een “volledig gesloten wereldbeeld” heeft, dan verwijt de pot de ketel dat hij zwart ziet.
Ikzelf heb ook een “volledig gesloten wereldbeeld”, maar dan één van bewustzijn. In tegenstelling tot Armand, bestaat er voor mij geen materie. Als jij GEEN “volledig gesloten wereldbeeld” hebt, dan heb je een dualistisch wereldbeeld. Nu weet ik niet in hoeverre je uitgaat van een universele Bron of “God”, maar bij een dualistisch wereldbeeld komt die “God” of Bron in de problemen. Tenzij die “God” of Bron gebaseerd is op een achterlijke godsdienst, daar is de grootste onzin mogelijk.
Het soefisme, waar jij naar verwijst (13 SEPTEMBER 2020 AT 21:30 ), heeft ook één universele Bron en is in oorsprong geen achterlijke godsdienst. Dan zit Armand dichter bij een universele Bron (een materiële Bron), dan degene die een dualistisch wereldbeeld heeft (materie en ziel).
Voor zover ik het begrijp, is dit een forum waar zaken in vraag gesteld en overdacht worden. Mocht Armand hier niet op de juiste plaats zijn, dan zou dit mijns inziens een fanatiek forum zijn. Dan kunnen we evengoed naar de kerk of moskee gaan en een achterlijke godsdienst in ons opnemen. Daar is ook geen tegenspraak. We hoeven niet allemaal hetzelfde beeld te hebben, zolang het gebaseerd is op argumenten en niet op een blind geloof. Blijkbaar is mijn “volledig gesloten wereldbeeld” opener dan jouw “open wereldbeeld”. 😉
Vriendelijke groet
LikeGeliked door 1 persoon
@Armand
Volgens mij is uw positie nou juist dat “volledig gesloten wereldbeeld”. Over een “organisch wezen”, dat bestaat uit “basisgrondstoffen”. “Al de rest is fantasie.”
Is er voor u iets meer dan “materiéle meerbare en objectieve werkelijkheid”? Of is dat allemaal “fantasie”. Intuitie, verbeelding, mystiek. Want dan zijn we gauw uitgepraat. Dan kunnen alle Goden ook wel inpakken. En wat doet u dan op dit forum?
LikeLike
Mooie leestip
Vredelievende groet,
LikeLike
De ziel is de levensgeest van organische wezens. Of het nu een plant is of een dier, maakt niet uit. Als de levensgeest sterft, dan sterft het organisch wezen. We kunnen de herinnering van onze overleden medemens in onze geest meedragen. Daarom leeft die mens niet meer. Onze hersenen hebben die herinneringen opgeslagen, maar de levensgeest van de overleden mens bestaat niet meer. Organische wezens worden gevormd uit koolstef, waterstof, stikstof, zuurstof en fosfor. Na het afsterven van het organisch wezen, of het een plant of dier is (de mens is een zoogdier) valt ieder organisch wezen terug uiteen naar zijn basisgrondstoffen. Al de rest is fantasie.
LikeLike
“Het woord ziel is een barst in een volledig gesloten wereldbeeld”
“De Maand van de Filosofie in 2012 ging over de ziel. Arts en Trouw-columnist Bert Keizer heeft toen ook een boekje over de ziel geschreven, ‘Waar blijft de ziel?’. De Amerikaanse schrijfster Marilynne Robinson betoogt in essays waarom er juist wel over de ziel moet worden gesproken. Zij gaat net als Bert Keizer in tegen de reductionistische kijk op de werkelijkheid dat alles alleen maar materie is.”
“De geest breekt ons open en bevrijdt ons van onze obsessie met onszelf.”
“Er bestaat heel veel interesse in de ziel, juist ook buiten de christelijke scene. Het is wel zo dat de ziel een mooie aanleiding kan zijn om het te hebben over wie en wat God is. Het woord God is immers voor heel veel mensen betekenisloos geworden. Ik denk niet dat mensen in God gaan geloven als ze het woord ziel belangrijk vinden, maar het is een mooi aanknopingspunt om het over geloof en God te hebben. Als het gaat over wie de mens is aan de hand van het woord ziel, dan kom je misschien ook wel op interessante vragen: heb ik een goddelijke kern, ben ik geschapen, is er meer dan we kunnen zien en voelen?”
Prachtig toch? Hoezo: “gesloten wereldbeeld”? Van wie? Inherent aan religies? Vele levensperspectieven (omvat meer dan “religies”) onderkennen natuurlijk dat “er meer is tussen hemel en aarde”. Of je dat nu “ziel” noemt of “hart”. Het blijft weg van het “brein” en van de “ratio”. Ik ben zelf geïnteresseerd geraakt in wat ik noem “Niet rationele filosofische perspectieven”. Die bestaan echt! Waarbij filosofie dus duidelijk over meer gaat dan over “rationele kennis”, hoe belangrijk en nuttig die ook is. Eigenlijk weet iedereen dat ook wel (rationeel). Maar om het onder woorden te brengen en betekenis te geven is meteen een stuk lastiger. Martine Oldhoff kijkt daar naar, vanuit een christelijk perspectief. Dat laatste zij haar vergeven. Er is zoveel meer!
Ik ga me melden bij de schrijfster van dit proefschrift. Ik zou graag een vraag stellen op haar promotie (die er nog niet is, naar ik begrijp). Die vraag komt dan vanuit de islamitische filosofie, vanuit het soefisme, vanuit de astrologie en vanuit “waar het mis is gegaan” in de westerse zgn. Verlichting. Ik heb 3 x niets met “wij zijn ons brein” en 4 x niets met “rationele kennis”. En al die andere soorten kennis dan? Waarom is dat geen “wetenschap”. Een “volledig gesloten wereldbeeld” is een heel erg fout wereldbeeld.
LikeLike