Auteur Helen Knopper verdiepte zich in hun visies en becommentarieert de inzichten van Victor Lamme en Dick Swaab over ‘de vrije wil’. De tekst van Lamme: ‘Natuurlijk hebben wij gedachten. (…) Wat schijn is, is het idee dat die gedachten ons gedrag aansturen. Dat idee is volgens mij niet meer dan een bijwerking van ons sociaal gedrag’, deed haar vrije wil bijna besluiten te stoppen met lezen, omdat ze die bewering zo kort door de bocht vond dat wrevel haar bijkans belette om door te lezen.
Gelukkig zette Knopper door en dat leverde drie lezenswaardige artikelen op die de komende drie weken op Zinweb verschijnen, sinds gisteren. De volgende artikelen zijn te lezen op 24 november en 1 december. In het eerste deel bespreekt zij het boek van Lamme, De vrije wil bestaat niet, in de twee haar bespreking van de theorie van Swaab en in het laatste deel pleit zij voor de keuzevrijheid die mensen hebben, onder de ‘bevrijdende’ kop: We hebben de keus.
Bak hersencellen
Dat geeft hoop, want zelf word ik een beetje niet goed van die hersenwetenschappers die de mens ‘dankzij’ de cognitieve neurowetenschap reduceert tot een bak hersencellen of een grote vergaarbak van stimulus-responskoppelingen. Knopper vraagt zich af of dat wel waar is. ‘Nee,’ zegt ze, ‘want er gaat geen dag voorbij zonder dat wij ergens voor kiezen en dat betekent vaker wel dan niet een zorgvuldige afweging tussen opties.’
‘Valt de gemaakte keus altijd onder de noemer ‘verzameling reflexen?’ vervolgt Knopper. ‘Nee, want we kunnen over de verschillende mogelijkheden nadenken en dan tot een besluit komen. Keuze-voorbeeld: We zijn van plan op reis te gaan, maar veranderen van gedachten omdat we na ampele overweging tot het inzicht komen dat de reis ons niets zal opleveren. Dat inzicht bepaalde de keus niet op reis te gaan. Dat wij van gedachten veranderden werd ons door niets en niemand afgedwongen.’
We hebben de keus
In het laatste deel, We hebben de keus, stelt Knopper voor wat neurowetenschappers Lamme en Swaab ter verbreding van hun kennis zouden kunnen doen. Dat is Mattheus 25:14-28 duchtig door te lezen. ‘Het handelt in deze namelijk om de vrije wil iets te doen of iets niet te doen, dus om het bestaan van keuzevrijheid – wat uit de Gelijkenis blijkt. Helaas is het niet erg waarschijnlijk dat onze neurowetenschappers na lezing hun standpunten zullen herzien. Verstrikt geraakt als ze zijn in hun fundamentele denken, zou dat immers neerkomen op een wonder.’
Zie: De vrije wil en de Lamme/Swaab-connectie (1) (Zinweb)
Illustr: cards.boomerang.nl
Helen Knopper is schrijfster en schreef diverse romans, verhalenbundels, poëzie en haar memoires. Zij studeerde psychologie en heeft grote belangstelling voor religieuze stromingen en voor het Boeddhisme in het bijzonder.
GODEN EN MENSEN 
Een mening omtrent ‘vrije wil’ :
Is onze vrije wil dan toch gedetermineerd ?
Volgens Aristoteles -in zijn werk ‘Over de ziel’- beweegt de ziel de mens door zijn verlangens en zijn begeerten .
-Verlangens en begeerten zijn in het geheugen opgeslagen als processen, waarop men kan ‘inzoomen’ en terug wil en kan verwezenlijken .
-Begeerten en verlangens zijn aldus zelf onbewogen bewegers en bronnen van energie en beweging .
-De begeerte, die het meest energie heeft en het sterkst is, zal het logischer wijze halen op de andere .
-En na een wikken en wegen en logisch overwegen, -ook het geweten is daar een voorbeeld van- zal tenslotte de best geschikte en krachtigste keuze gevolgd worden .
-Kan, mag of moet men zodoende niet spreken van een loutere determinatie van onze zogenaamde vrije wil en keuze, die tenslotte bepaald wordt door de allerlaatste en krachtigste logica of logische overweging in ons brein of onze ziel ; een determinatie en bepaaldheid door de grootste aantrekkingskracht, als men dit zo kan noemen (een chemisch-neurologische wetmatigheid).
-En is onze zogenaamde vrije wil en keuze, dan toch bepaald door een logica, een logisch proces waaraan we zelf ook gehoorzamen of dat zouden moeten doen ; en ligt onze vrijheid dan misschien in het eens zijn met die logica ?
-Of geeft dit navolgen van de beste en logische keuze, ons het gevoel van vrij te zijn ?
-Vraag blijft dan : zijn we dan ethisch verantwoordelijk voor ons denken en doen, als onze wil dan tenslotte afhangt van een zekere ‘logica’ ?
-Antwoord hierop zou kunnen zijn : dat de mens als redelijk wezen de plicht heeft om zijn ‘logisch inzicht’ te raadplegen,en zelf te vormen en te ontwikkelen- net zoals bij de christenen, de mens de plicht heeft zijn geweten te volgen, te vormen en te versterken …
LikeLike
Het geloof in de ziel lijkt nog welig te tieren.
De weerzin ertegen dat wij inderdaad een bak hersencellen zijn komt misschien voort uit het idee van dode materie, als hersenen alleen maar materie zijn, dan kan het niet veel voorstellen.
Degenen die zo denken weten niets van quantum mechanika, dode materie is heel levend, en we weten nauwelijks hoe.
Verder is er natuurlijk keuzevrijheid, helaas kunnen wij niet kiezen wat we willen, dat dat zo is blijkt bij mensen waarbij om epileptische aanvallen te voorkomen bepaaldehersendelen zijn verwijderd.
Als dat die delen zijn waar onze voorkeuren zijn opgeslagen blijken er geen keuzes meer gemaakt te kunnen worden.
Zie de boeken van Calvin en Ojeman.
LikeLike
Oh my me!
LikeLike
Knopper zou eerst moeten definieren wat zij met ‘geest’ bedoelt.
Mooie links naar de video’s van Swaab en Lamme. Dat zijn nog eens echte wetenschappers in tegenstelling tot psychologen.
LikeLike
Ik meen dat de mens (in zijn pre-leven) het zelf gekozen pad leeft. Op dit pad heeft de mens dan enkel de keuze: kies ik om uit angst of kies ik om uit liefde te handelen.
Het steeds kiezen uit angst geeft een bepaald pad te ervaren en steeds kiezen vanuit liefde geeft een ander pad te ervaren.
That’s all folks.
LikeLike
Het lijkt me toch goed om te blijven beseffen, dat we een aan tijd en plaats en lichaam en wereld gebonden beperkte vrije wil hebben, die met vele anderen zijn weg moet zoeken naar beslissen! De öpgeschroefde” verlichte individuele vrije keus is vaak niet de beste!
LikeLike
Mijn keuze is de bijbel niet te geloven, al zullen er best wel ware zaken in staan:-)
LikeLike