Auteur Helen Knopper verdiepte zich in hun visies en becommentarieert de inzichten van Victor Lamme en Dick Swaab over ‘de vrije wil’. De tekst van Lamme: ‘Natuurlijk hebben wij gedachten. (…) Wat schijn is, is het idee dat die gedachten ons gedrag aansturen. Dat idee is volgens mij niet meer dan een bijwerking van ons sociaal gedrag’, deed haar vrije wil bijna besluiten te stoppen met lezen, omdat ze die bewering zo kort door de bocht vond dat wrevel haar bijkans belette om door te lezen.

Gelukkig zette Knopper door en dat leverde drie lezenswaardige artikelen op die de komende drie weken op Zinweb verschijnen, sinds gisteren. De volgende artikelen zijn te lezen op 24 november en 1 december. In het eerste deel bespreekt zij het boek van Lamme, De vrije wil bestaat niet, in de twee haar bespreking van de theorie van Swaab en in het laatste deel pleit zij voor de keuzevrijheid die mensen hebben, onder de ‘bevrijdende’ kop: We hebben de keus.

Bak hersencellen
Dat geeft hoop, want zelf word ik een beetje niet goed van die hersenwetenschappers die de mens ‘dankzij’ de cognitieve neurowetenschap reduceert tot een bak hersencellen of een grote vergaarbak van stimulus-responskoppelingen. Knopper vraagt zich af of dat wel waar is. ‘Nee,’ zegt ze, ‘want er gaat geen dag voorbij zonder dat wij ergens voor kiezen en dat betekent vaker wel dan niet een zorgvuldige afweging tussen opties.’

‘Valt de gemaakte keus altijd onder de noemer ‘verzameling reflexen?’ vervolgt Knopper. ‘Nee, want we kunnen over de verschillende mogelijkheden nadenken en dan tot een besluit komen. Keuze-voorbeeld: We zijn van plan op reis te gaan, maar veranderen van gedachten omdat we na ampele overweging tot het inzicht komen dat de reis ons niets zal opleveren. Dat inzicht bepaalde de keus niet op reis te gaan. Dat wij van gedachten veranderden werd ons door niets en niemand afgedwongen.’

We hebben de keus
In het laatste deel, We hebben de keus, stelt Knopper voor wat neurowetenschappers Lamme en Swaab ter verbreding van hun kennis zouden kunnen doen. Dat is Mattheus 25:14-28 duchtig door te lezen. ‘Het handelt in deze namelijk om de vrije wil iets te doen of iets niet te doen, dus om het bestaan van keuzevrijheid – wat uit de Gelijkenis blijkt. Helaas is het niet erg waarschijnlijk dat onze neurowetenschappers na lezing hun standpunten zullen herzien. Verstrikt geraakt als ze zijn in hun fundamentele denken, zou dat immers neerkomen op een wonder.’

Zie: De vrije wil en de Lamme/Swaab-connectie (1) (Zinweb)

Illustr: cards.boomerang.nl

Helen Knopper is schrijfster en schreef diverse romans, verhalenbundels, poëzie en haar memoires. Zij studeerde psychologie en heeft grote belangstelling voor religieuze stromingen en voor het Boeddhisme in het bijzonder.