Het universum heeft een absoluut begin gehad. Promovendus aan de VU Emanuel Rutten heeft een a priori argument voor de these dat het universum een absoluut begin heeft gehad. Het argument is a priori in de zin dat het geen beroep doet op de resultaten van de positieve vakwetenschappen, zoals de fysica of kosmologie. Het bestaat uit twee premissen:
1. Het is onmogelijk dat er op hetzelfde moment oneindig veel objecten bestaan. 2. Als het onmogelijk is dat er op hetzelfde moment oneindig veel objecten bestaan, dan is het ook onmogelijk dat op enig moment een oneindige tijdsduur verstreken is.
Filosoof Rutten legt vervolgens uit dat uit beide premissen volgt dat het onmogelijk is dat op enig moment een oneindige tijdsduur verstreken is en dat het universum een eindige tijdsduur geleden moet zijn ontstaan, waaruit volgt dat het universum is begonnen te bestaan: zij heeft een absoluut begin gehad.
Het universum is een eindige tijdsduur geleden tot aanzijn gekomen. Deze conclusie is niet zonder theologische significantie. Zo verklaarde Stephen Hawking nog begin dit jaar, vlak voor een conferentie voor kosmologen in Cambridge, het volgende: ‘A point of creation would be a place where science broke down. One would have to appeal to religion and the hand of God…’
Hawking vervolgt op zijn eigen site: ‘…om te bepalen hoe het heelal zou beginnen.’ – En dan zijn we weer terug bij mijn vorige blog waarin hoogleraar sterrenkunde Heino Falcke verklaarde dat de oerknal nooit de oorsprong kan zijn. ‘Er was al iets. God is groter dan alles wat wij in kaart hebben gebracht en Hij houdt alles ‘in control’.’ – Hopelijk houdt God dan ook het einde ‘in control’, want alles wat begint, zal ook ooit eindigen.
Emanuel behaalde in 1994 een propedeuse in de economie aan de UvA, een master of science in de wiskunde in 1997 aan de TU Delft en een master of arts in de wijsbegeerte aan de Vrije Universiteit in 2010. De laatste twee met het judicium cum laude. Begin 2010 begon Emanuel aan de Vrije Universiteit aan een promotie in de wijsbegeerte bij Prof. Dr. R. van Woudenberg.
Het werkterrein van Emanuel betreft primair ontologie, epistemologie en esthetiek. De titel van zijn dissertatie luidt: ‘A Critical Assessment of Contemporary Cosmological Arguments: Towards a Renewed Case for Theism’.
Zie: Een a priori argument voor de these dat het universum een absoluut begin heeft gehad (Emanuel Rutten)
en: My life in psysics (Stephen Hawking)
Foto heelal: Miniem stukje van de zichtbare hemel uitvergroot door de Hubble ruimtetelescoop (Nasa & ESA, 2004). Bijna ieder ellipsvormig puntje is een afzonderlijk sterrenstelsel met elk circa 100 miljard sterren. Alleen de weinige exact ronde puntjes zijn sterren van onze eigen melkweg die op de voorgrond staan. In iedere willekeurige richting ziet men ongeveer het zelfde beeld: een heelal gevuld met miljarden sterrenstelsels. (NASA and the European Space Agency)
Foto: Emanuel Rutten (pd)
GODEN EN MENSEN 
[…] en: Het absolute begin van het universum […]
LikeLike
[…] Zie ook: Het absolute begin van het universum […]
LikeLike
Dit gezichtspunt kan ik helaas niet delen. Materie bestaat in ruimte en tijd, en buiten dat bestaat er niets. Zo’n punt wat U opvoert is slechts een gedachten constructie, een imaginatie.
LikeLike
Ik ga er nog steeds vanuit dat er een soort van vacuüm heerst in het universum waar ruimte en tijd letterlijk afwezig zijn, een soort absoluut niets, geen tijd en geen ruimte. Dit zou dan een punt/tijdstip zijn wat voor de big bang bestaat, een beetje vreemd, maar eigenlijk een absoluut nulpunt waarbij alles afwezig is.
Dit zou dan een soort van “nulpunt energie” zijn die massa in feite energie geeft doordat deze wel bestaat in tijd en ruimte. De aanwezigheid van tijd en ruimte ten opzichte van de afwezigheid van tijd en ruimte zorgt voor energie.
LikeLike
De stellingen en redeneringen van Emanuel Rutten bevatten een aantal denkfouten. Met name zijn benadering van “oneindig”. Het denken aan “oneindigheid” in de zin van een reeds voltooid iets, een aantal of een meetwaarde is per definitie al onjuist, want de aard van het oneindige is namelijk dat ze nimmer is voltooid.
Verder poneert hij vanuit het niets “mogelijke” werelden (echter werelden waarin kennelijk geen fysica bestaan, en dus niet werkelijk zijn) met allerlei verdacht aannames.
Zoals het verhaal over die robots (R2,…Rn) die Jan doden op tijdstip 1/n. Waar laat Emanuel al die robots, want men mag toch aannemen dat een robot een eindige hoeveelheid ruimte innemen, en aangezien hij er onbeperkt (oneindig) veel van heeft, staan de robots ook onbeperkt ver weg.
Voorts meent hij in zijn theoretische wereld een bepaald opbject te kunnen opvoeren dat zich tot in het oneindige toe kan delen. Dat kan natuurlijk niet, want op een gegeven moment heb je te weinig materie over om nog te kunnen delen, tenzij je aanneemt dat dat object, net als een bacterie groeit door materie op te nemen, voordat het zich deelt.
Net als de echte bacterie gaat dat ding dus op een gegeven moment ten gronde doordat de eindige hoeveelheid materie op is en verder delen niet meer kan.
Maar de basis fout in zijn hele gedachten gang is dat als de tijd gedacht wordt als zonder begin, dat je dan altijd in oneindige aantallen, hoeveelheden, en dergelijke beland.
Dat is uiteraard helemaal niet het geval, omdat geen enkel proces in de werkelijkheid eindeloos doorloopt, het heeft altijd een begin en een eind. Maar elk begin is een begin niet vanuit niets maar vanuit iets voorafgaands, en elk einde is een einde in iets anders.
De gedachte dat als tijd geen begin heeft er een contradictie optreedt omdat er dan een oneindige hoeveelheid tijd zou zijn geaccumulleerd of verstreken is uiteraard onjuist.
Het verstrijken van tijd is niets anders dan een tijdsinterval, en dat houdt dus in dat je op de tijdlijn (als beginloos en eindeloos gedacht) twee meetpunten neerzet, en de verstreken tijd ertussen meet.
Maar waar je deze punten ook neerzet, je kunt nooit bij het begin komen, en elke afstand die je meet, elke tijdsduur die je kunt meten is strikt eindig. Dat zegt niets over de tijdlijn zelf, want die is oneindig, en dat kun je demonstreren door aan te tonen dat er geen bovengrens is aan dat tijdsinterval, want als dat wel zou kunnen dan zou je gewoon die afstand kunnen afmeten en de punten neerzetten, en vervolgens een net iets grotere afstand nemen, hetgeen dus aantoont dat er geen (eindige) grens is aan de afstand tussen twee punten op een beginloze/eindloze lijn.
Er is dus helemaal geen contradictie!
De contradictie zou juist zijn dat je op een tijdslijn die geen begin heeft, een punt zou willen neerzetten op het begin. Want hoever je ook terug wilt naar het verleden, je komt nooit aan bij het begin, en kunt dus ook nooit begonnen zijn met meten!
Emanuel Rutten heeft het dus allemaal niet zo goed begrepen. Alleen mag ik dat niet zeggen want hij vindt (op zijn blog) mijn bezwaren niet relevant of ter zake doend.
Wat hij poneert is immers per definitie waar.
Daar valt helaas niet tegen op te redeneren.
LikeLike
“false vacuüm” is een hoog-energetisch vacuüm, meer niet. In dat “false vacuüm” bestaat ruimte en tijd net zo als elders.
Als U meer wilt weten over dit model, er zijn verschillende papers over te vinden die dit model beschrijven, en vooral ook wat ze verklaren. Het inflatie model verklaart namelijk een aantal zaken waar het big bang model geen antwoord op kon geven. Experimentele waarnemingen kunnen tegenwoordig bepaalde modellen uitsluiten, en inflatie voldoet aan de waarnemingen en deed voorspellingen die na toetsing juist bleken.
LikeLike
Thanks, een pittige reactie en dit model spreekt mij ook aan voor zover ik u begrijp..:)
Het inflatiemodel waarbij er ook wordt gesproken over meerdere universa ( multiversum) komt zeer dicht in de buurt bij het model wat ik zelf voor ogen heb.
Ik vermoed dat materie zelf de tijd en ruimte genereert vanuit zijn/haar eigen plaatst in het universum. Het “false vacuum” waar u het over heeft is mijn inziens een vacuum waarin tijd en ruimte afwezig zijn.
Massa bestaat op ieder moment op een bepaald tijdstip in de tijd en ruimte, het vacuum waarin tijd en ruimte afwezig zijn ligt in zekere zin altijd een fractie van een seconde voor ons zoals de wortel die altijd op een meter afstand van de Ezel blijft..;)
Als we onze aanwezigheid in de ruimte en tijd als een soort van overdruk beschouwen en de afwezigheid van ruimte en tijd als een onderdruk ( vacuum) waarin tijd en ruimte dus afwezig zijn, begrijpt u dan enigszins wat ik dan bedoel als ik zeg dat massa zelf de tijd en ruimte genereert?
LikeLike
Begrippen als ruimte, tijd en materie zijn volgens de algemene relativiteits theorie zodanig met elkaar verbonden dat ze niet los van elkaar kunnen worden beschouwd.
Je hebt het over de “big bang” als een specifiek moment in de tijd, en veel mensen associeren dat dus met de fictieve singulariteit, of het spreekwoordelijke moment t=0. Maar daarover kunnen we niet iets zeggen met de wetenschappelijke theoriën, want de algemene relativiteitstheorie breekt dan af. We kunnen alleen terugredeneren naar een heel klein moment ná dat punt t=0, en weten niet wat eraan voorafgaat. Het vroegste wat we waarnemen is in feite de achtergrondstraling, maar dan is het heelal al een poosje uitgedeid en minder compact zodat de vrije fotonen niet steeds worden ingevangen door deeltjes en vanaf dat moment vrij door de ruimte kunnen bewegen, en dat zien we dus als kosmische achtergrond straling.
Wél zijn er – al ruim 30 jaar trouwens – verklarings modellen ontwikkeld voor de big bang, en één van de meest succesvolle is die van cosmologische inflatie. Men neemt dan aan dat het heelal op dat moment gevuld was met een veld (het ‘inflaton’ hoewel men niet weet wat het precies is, alleen dat het een scalair veld is) waarbij een kleine hoeveelheid materie zich in de “false vacuum” state bevond, dus gevuld was met energie. Het merkwaardig is dan dat zoiets gaat uitzetten op grond van de zelf gravitatie, en zeer snel, exponentieel snel, expandeerd. Tijdens die expansie blijft de energie dichtheid gelijk, ofwel er wordt een enorme hoeveelheid energie opgebouwd.
Het veld beweegt van een zekere potentiaal naar een grondtoestand, waarbij het veld afsterft, en de energie vrijkomt in de vorm van thermische straling, en deeltjes ontstaan. Vanaf dat moment gaat het model over in de ‘hete big bang’, eerst als een hele hete ‘quark soep’ en als dat verder uitdeit en minder heet wordt, kunnen atoom kernen ontstaan, en later waterstof, helium en lithium. De inflatie theorie verklaart ook dat er kleine fluctuaties zijn (die kunnen we waarnemen in de kosmische achtergrond straling) en die kleine lokale verdichtingen leiden tot vorming van sterrenstelsels en sterren. De inflatie theorie verklaart ook waarom het spectrum van de achtergrondstraling, met een afwijking van slechts 1 op de 100.000, overal even heet is, terwijl deze gebieden te ver van elkaar verwijderd waren om tot een thermisch evenwicht te komen, nl. door de eraan voorafgaande exponentieel versnelde inflatie, waardoor het jonge universum overal dezelfde temperatuur aannam.
Hoewel de inflatie dus na een bepaalde tijdsduur ophoudt, en dan een big bang veroorzaakt, gaat de versnelde uitdeiing in andere delen van het heelal gewoon door, en produceert daar ook universums. Vandaar het model van een multiversum. Kosmologische inflatie verklaart ook waarom de dichtheid van het heelal zo dicht aanzit tegen de evenwichtswaarde tussen ófwel een inklappend heelal doordat de hoeveelheid massa ervoor zorgt dat de uitdeiing tot staan komt en weer omkeert, en een waarde waarbij de uitdeiing zo snel is dat sterrenstelsels niet eens gevormd kunnen worden. Kosmologische modellen laten zien dat die parameter heel kritisch is, en als die niet heel dicht aan zat tegen de evenwichtswaarde, dan was het heelal al lang compleet uitelkaar gerukt of inelkaar geklapt. De periode van versnelde uitdeiing door inflatie heeft ervoor gezorgd dat deze evenwichtswaarde tot stand kwam.
Kosmologische inflatie is in principe eeuwigdurend, en als het eenmaal is begonnen zorgt het exponentieel uitdeien ervoor dat inflatie het heelal domineert, en alleen plaatselijk sterft het inflatie veld uit, en gaat dan over in een normaal uitdeiende ‘hot big bang’.
De kosmologische inflatie is een standaard uitbreiding van het hete big bang model die door de ksosmologie te hulp wordt geroepen, en waarbij de voorspellingen tot nu toe nog steeds overeenkomen met de waarnemingen.
LikeLike
N.B. De discussie over de premissen is ook op het Filosofieblog te volgen: http://bit.ly/NeuDNC
LikeLike
Maar dan zou volgens uw bewering al ruimte hebben bestaan voordat de “big bang” plaatsvond.
Het idee dat het universum vanuit ieder punt verder uitdijt spreekt mij verder wel aan, in mijn optiek volgt licht deze uitdijing vanaf ieder denkbare massa. Zou ik daar de dimensie tijd aan toevoegen dan stel ik mij daarbij voor dat massa verder gaat in de ruimtetijd daar waar fotonen “achter” blijven. Maar die discussie zal ik niet hier gaan voeren.
LikeLike
Ten overvloede wil ik nog even vermelden dat de wetenschappelijke theorie van de Big Bang niet betekent dat alle materie ooit in een enkel punt zat, want dat is een verkeerde conclusie. Het is welliswaar zo dat vanuit de algemene relativiteits theorie geredeneerd, zulks het geval zou moeten zijn, maar het probleem is dan dat we geen rekening houden met de quantum mechanica, en om een fysisch systeem volledig te kunnen begrijpen, moeten we ook de quantum mechanica in beschouwing nemen.
Op basis van onze huidige theoriën en inzichten kunnen we niet verder terug extrapoleren dan een fractie van een fractie van een seconde na deze fictieve singulariteit, maar wat daaraan voorafgaat, kunnen we niet precies voorspellen. Daarvoor is een quantum gravitatie theorie nodig, die beide theoriën verenigd.
Die theorie hebben we nog niet volledig ontwikkeld, en derhalve is het een open vraag wat er voorafging aan een zeker moment, en het vroegste moment waarover we met enige zekerheid iets kunnen zeggen is een factie van een fractie van een seconde na de singulariteit. De singulariteit bestaat niet daadwerkelijk, of in ieder geval met de bestaande theoriën kunnen we daarover helemaal niets zeggen.
LikeLike
@rudolfhendriques
Uw bewering is onjuist. De zog. ‘big bang’ is niet ontstaan vanuit een enkel punt, maar betreft de uitdeiing in élk punt. Voorts is het zo dat de diameter die we kunnen vaststellen van het zichtbare universum zo’n 48 miljard lichtjaar is. Dat lijkt vreemd, omdat het heelal nog maar 13 miljard jaar oud zou zijn, maar je moet een mee-bewegend referentie frame nemen, en aangezien het heelal op elk punt uitdeit, worden afstanden in de loop der tijd ook groter, waardoor het zichtbare heelal voor ons dus op dit momen groter is dan de ouderdom van het heelal maar de lichtsnelheid.
LikeLike
De beide premissen zijn absurd, want ze gaan uit van een beschouwing van oneindigheid die in zichzelf al tegenstrijdig is. Het oneindige bestaat nl. in essentie daaruit dat het niet aftelbaar is cq. meetbaar. De premisse gaat er echter vanuit dat het wel zou kunnen, en constateert dan dat dat een absurde tegenstrijdigheid is, om vervolgens de verkeerde conclusie te trekken dat ‘dus’ oneindigheid niet zou bestaan.
Maar er is in wezen niets tegenstrijdig aan het feit dat een reël bestaande oneindigheid (in tijd, ruimte of aantallen) kan bestaan, en het argument dat ingebracht wordt toont dus ook geenszinds aan dat oneindigheid niet kan bestaan.
Om dit nog verder toe te lichten, laten we een lijn nemen die in beide richtingen oneindig door gaat, dus zonder begin of eind. Vervolgens gaan we op die lijn twee punten zetten. Waar men ook die punten neerzet, de afstand tussen die punten (aannemende dat we een eenheid hebben vastgesteld) de afstand die men meet is altijd een eindige grootheid. Maar kan men daaruit afleiden dat de lijn zelf eindig in lengte is, en dus een begin en eind moet hebben? Geenszinds. Want hoever we de punten ook uitelkaar plaatsen en de afstand meten, er is geen maximum aan deze afstand. Het bewijs is: stel dat het wel zo zou zijn en dat bij een bepaalde plaatsing van de punten deze maximum afstand zou zijn bereikt. Maar dat is onmogelijk, want we kunnen die punten met gemak verder uit elkaar plaatsen, zodat er geen eindig maximum is aan de afstand tussen de punten op die lijn. Niettemin blijft het zo dat elke meetbare afstand een eindige waarde oplevert. Dat lijkt tegenstrijdig maar is het niet.
Behalve dat bevat het argument ook een aantal andere verkeerde aannames. Wat wordt bijv. bedoeld met ‘op het zelfde moment’. Onze huidige inzichten van ruimte en tijd, dus de inzichten die gebaseerd zijn op de algemene relativiteits theorie, hebben het idee van een absolute tijd ontkracht, en in die zin is er dus geen basis voor het idee van ‘het zelfde moment’ omdat verschillende waarnemers daar iets anders onder kunnen verstaan.
LikeLike
Voor zover ik uit de video’s Heino Falcke heb begrepen weet hij heel goed onderscheid te maken tussen wat hij als astrofysicus bewijzend zegt en wat hij als gelovige tastend aannemelijk acht. Vermoed dus ook dat hij moeite zal hebben met Ruttens premissen.
LikeLike
Als er ooit een begin wat van het universum, het moment waarop tijd en ruimte samen ontstonden, dan zijn wij op dit moment net zo ver in tijd van dit moment verwijdert als in afstand. Een redelijke schatting die op dit moment wordt gedaan is dat het universum zo’n 13.7 miljard jaar oud is. Ik vermoed dan ook dat dit punt op dit moment dan ook zo’n 13.7 miljard lichtjaar van ons vandaan ligt.
LikeLike