De oude Griekse filosofie biedt houvast in turbulente tijden. Met een pandemie, een oorlog, technologische ontwrichting, financiële zorgen, politiek extremisme of simpelweg te veel stress op het werk, kan het stoïcisme een mentale buffer zijn. Het is een trend van de jongste tien jaar: filosofie wint aan populariteit; het stoïcisme is gemaakt voor tijden als deze.

Een zoekopdracht in de internetwinkel Amazon leerde Stephanie De Smedt, van De Tijd, dat in de voorbije drie maanden alleen al honderden nieuwe boeken over het stoïcisme zijn verschenen: ‘Het internet bulkt van de podcasts, cursussen en blogs over hoe de oud-Griekse filosofie ons leven beter kan maken met principes als ‘focus op wat je zelf kan controleren’, ‘laat je niet meeslepen door emoties’ en ‘leef in het hier en nu’.’

‘Afhankelijk van wie je het vraagt, helpt het stoïcisme innerlijke rust te bereiken, politiek actief te worden of een start-up uit de grond te stampen.’  

Volgens Thomas Lemmens van het Gentse Geuzenhuis was het vroeger een uitgemaakte zaak: ‘Van geboorte tot dood keek je naar de pastoor om je leven richting te geven. Nu gaan mensen zelf op zoek naar zingeving.’

‘Dat het stoïcisme in de herwonnen appetijt voor filosofie een grote aantrekkingskracht uitoefent, heeft veel te maken met de praktische aard ervan. Het draait niet om een moeilijke of strikt theoretische filosofisch leer, maar om tijdloze principes die voor iedereen herkenbaar zijn. ‘Het werk van Marcus Aurelius of Seneca, die andere prominente Romeinse aanhanger van het stoïcisme, zou gisteren geschreven kunnen zijn’, zegt Lemmens. ‘Je hebt geen voorkennis nodig om te begrijpen wat ze zeggen, je haalt er meteen iets uit.’

Dramatische emoties zoals angst en verdriet zijn volgens het stoïcisme het gevolg van foute interpretaties van de wereld om ons heen, zegt journalist Stephanie De Smedt in De Tijd.

‘Het komt erop neer dat je zogenaamde passies – denk aan pijn, genot, angst en verlangen – uit je leven moet weren’, zegt Van Riel. ‘Je mag dorst hebben, maar je moet niet verlangen naar een dure fles wijn. Drink gewoon een glas water.’

_{©Filip Ysenbaert}

Wie eens diep ademhaalt bij het openen van zijn Twitter-feed, aldus De Smedt, heeft vast iets aan de mantra dat Marcus Aurelius zich elke ochtend inprentte:

‘De mensen die ik vandaag zal ontmoeten, zullen bemoeials zijn, ondankbaar, arrogant, oneerlijk, jaloers en chagrijnig. Maar ze kunnen me niet meesleuren in hun lelijke gedachten. Ik kan niet kwaad op ze zijn, of ze haten. Boos zijn of iemand de rug toedraaien: dat zijn obstakels’.

De klassieker Overpeinzingen is het filosofische dagboek van Marcus Aurelius (de keizer-filosoof die van 161 tot 180 over het immense Romeinse Rijk heerste). Hij was de laatste grote vertegenwoordiger van de Stoa, de filosofische stroming die nu weer volop in de aandacht staat.

‘Deze geschriften bevatten veelvuldige aanwijzingen hoe men zich zo kan gedragen dat men leeft in overeenstemming met de natuur. Hierbij dient men voor ogen te houden dat de stoïcijnen een leven overeenkomstig de natuur beschouwen als de weg die leidt tot het voornaamste doel van de mens: volkomen geluk. De beschouwingen van Marcus Aurelius ‘tot zichzelf’ zijn het resultaat van een levenslange zelfbeschouwing en kunnen eenieder die geluk zoekt vele waardevolle aanwijzingen geven.’
_{(Uit: Overpeinzingen)}

Bronnen:
* Iedereen stoïcijn | Waarom de onverstoorbaarheid in opmars is (De Tijd)
* Overpeinzingen – Marcus Aurelius (AnkhHermes)  € 18,50 – E-book:  € 9,99

Beeld: De Mystieke School

›Tip! Op Stoicon-X Gent – 21 mei 10.00 – 17.30 uur – kan je aan de hand van korte talks kennismaken met het moderne stoïcisme, meer bijleren en vind je inspiratie voor de praktijk.

Thomas Lemmens is sinds 2020 een drijvende kracht achter de Vlaamse versie van het stoïcisme-event Stoicon-X in Gent. Stoicon-X, vergelijkbaar met het TEDx-concept, is een internationaal format dat mensen samenbrengt voor workshops en lezingen over het stoïcisme.

‘Op Stoicon-X Gent 2022 leert Seneca je hoe je je focus kan bewaren in de ‘druk druk druk’ mentaliteit van vandaag. Stoïcijnse experts vertellen hoe je je kwaadheid kan temperen en hoe je om kan gaan met angst in deze onzekere tijden. Wat hadden de stoïcijnen trouwens te vertellen over oorlog voeren?
Je hoort aangrijpende verhalen, persoonlijke getuigenissen en stoïcijnse tips over omgaan met ziekte, tegenslag en rouw. Tot slot maak je kennis met praktische oefeningen en technieken om je mentale weerbaarheid op peil te houden.’ (Stoicon-X Gent)

Voor tickets, klik hier.