Een variatie op geloven in een God die niet bestaat? Maar wel gebeurt? Misschien gebeurt buitenaards leven ook wel, maar niet om in te geloven. Theoloog en godsdienstfilosoof Taede A. Smedes in gesprek met astrofysicus Lucas Ellerbroek, onderzoeker aan de UvA. De ‘Jacques Cousteau van het heelal’ schreef het boek Planetenjagers, op zoek buitenaards leven. Op zoek, want er heeft zich nog steeds geen buitenaards wezen gemeld dat hallo zegt. ‘Mensen verwachten in één keer een bewijs van buitenaards leven. Terwijl het volgens mij meer een stap-voor-stapproces is.’

Net zoals het evolutieproces op aarde? Dan moeten we wellicht nog miljoenen of miljarden jaren wachten voor we hallo horen. Ben benieuwd, ik lees het interview De zoektocht naar buitenaards leven: ‘We hebben geen definitie van leven’.

‘Hoe raakt buitenaards leven aan onze samenleving, ons wereldbeeld en aan religieus geloof? Dat zijn vragen waar theoloog en godsdienstfilosoof Taede Smedes zich al langer mee bezighoudt. Naar aanleiding van berichten in de media van het afgelopen jaar vroeg hij aan astrofysicus en wetenschapspopularisator Lucas Ellerbroek welke doorbraken we de komende jaren kunnen verwachten op het gebied van buitenaards leven en wat wellicht de impact van de ontdekking van buitenaards leven is.’

In 2020 werd in september opmerkelijk onderzoek gepresenteerd, zegt Smedes, dat beschrijft hoe de atmosfeer van de planeet Venus fosfine* lijkt te bevatten – een stof waarvan het ontstaan volgens onderzoekers alleen verklaard kan worden door leven, aldus Smedes. Hij vraagt Ellerbroek of we de komende jaren grote doorbraken op het gebied van de zoektocht naar buitenaards leven kunnen verwachten.

‘Buitenaards leven is en blijft een hot topic. De vraag is dan ook of we op korte termijn een doorbraak kunnen verwachten in de wetenschappelijke zoektocht naar buitenaards leven. Die vraag leg ik voor aan Lucas Ellerbroek, onderzoeker aan de UvA en wetenschapspopularisator. Hij schreef het boek Planetenjagers, waarin hij de zoektocht naar exoplaneten (planeten bij andere sterren) en buitenaards leven beschrijft.’ 

Wat zal het vinden van buitenaards leven voor religie betekenen, wil Smedes graag weten. Als het een dogmatische religie betreft, die heel erg hecht aan zijn eigen letterlijke versie van de waarheid, zeg maar de streng gereformeerden en de creationisten, dan zou het volgens Ellerbroek kunnen dat buitenaards leven hun geloof aan het wankelen brengt. Hij heeft ooit een gesprek gehad met een priester die zei dat de mens gemaakt is voor de aarde.

‘Hij had natuurlijk een punt dat de mens heeft overleefd omdat de mens zo goed is in het zich aanpassen aan de aardse omstandigheden. De mens is voortgebracht door de aarde. De aarde is de plek van de mens. De mens is niet gemaakt om door de ruimte te reizen of op Mars te gaan wonen. De mens is niet gemaakt voor Mars.
Ik denk dus dat de ontdekking van buitenaards leven aan religie ook een enorme impuls kan geven, juist omdat het de zingeving van het leven op aarde kan verrijken. Ik denk dat religie voldoende mogelijkheden heeft om de Bijbel op andere manieren als het Woord van God te lezen, inclusief de uniciteit van de mens. Religie is voortdurend in ontwikkeling en zal een manier vinden om buitenaards leven een plaats te geven.’

Hoe Ellerbroek zijn kansen inschat, vraagt Smedes, of hij ervan overtuigd is dat er elders in het heelal nog leven moet zijn. Daar is de astrofysicus niet van overtuigd, maar is er ook niet van overtuigd dat wij het enige leven zijn. Smedes vindt dat een heel wetenschappelijk antwoord: dat de astrofysicus zich zo onthoudt van een positie zolang er geen bewijs is voor een van beide posities. Waar zou Ellerbroek zijn geld op inzetten, vraagt de theoloog.

‘Ik zou al mijn geld inzetten op dat leven elders wél bestaat. Maar ik gelóóf er niet in.’

* UPDATE 8 maart 2021: Geen fosfine in de atmosfeer van Venus. Zie: EOS Wetenschap

Zie:
* De zoektocht naar buitenaards leven: ‘We hebben geen definitie van leven’ (Houtens Nieuws, 4 maart 2021)
* Planetenjagers | Lucas Ellerbroek | Prometheus / Bert Bakker | 288 pag. | 2014 | € 21,99 | E-book: € 11,99 | ‘Schoolvoorbeeld van goede wetenschapspopularisatie […] Schitterend gecomponeerde opbouw […] Alles klopt aan dit boek.’ (Taede A. Smedes) | ‘Weinig professionele sterrenkundigen slagen erin zich zo goed te verplaatsen in de belevingswereld van een groter publiek.’ (Wetenschapsjournalist Govert Schilling, de Volkskrant)

Fresco: ‘De eerste afbeelding hierboven toont een fresco, getiteld The Crucifixion (YouTube), en werd geschilderd in 1350. De twee objecten eronder vergroot met figuren erin zijn linksboven en rechtsboven op het fresco te zien. Dit schilderij bevindt zich boven het altaar in het Visoki Decani-klooster in Kosovo, Joegoslavië.’ (Fake news in Cheshire in 1388? Or UFOs….? Murrey and blue)
N.B. Het bovenstaande schilderij illustreert niet de Cheshire-gebeurtenis van 1388.