Alles en iedereen is elementair met elkaar verbonden

De kleine elementaire deeltjes waaruit het leven bestaat – het hele leven blijkt opgebouwd uit 16 elementaire deeltjes – zijn alleen maar zichtbaar als ze een relatie aangaan met elkaar. – Deze kennis liet journalist Roek Lips tot zich doordringen en besefte dat dit heel fundamenteel is. Het leidde bij hem tot een heel ander verantwoordelijkheidsgevoel, ook ten opzichte van de natuur. Dit inzicht ontstond in gesprek met natuurkundige en hoogleraar Theoretische Sterrenkunde Vincent Icke.

‘Ik liet dat [die 16 elementaire deeltjes] tot mij doordringen en besefte dat dit heel fundamenteel is. Hier wordt een natuurkundig bewijs gegeven voor het feit dat alles in relatie staat tot elkaar terwijl wij ons dit niet altijd realiseren. In andere woorden: wij ‘zijn’ in relatie met en tot elkaar, zonder relatie zijn wij niets. Alles is wezenlijk met elkaar verbonden.’ 

Lips houdt zich onder meer bezig met de vraag met welke inzichten we tot een volhoudbare toekomst kunnen komen. Genoemd inzicht bracht hem dus tot een heel ander verantwoordelijkheidsgevoel:

‘Als ik niet goed voor mijn omgeving zorg, dan gaat het ook niet goed met mij.’

Die omgeving verkeert meer en meer in crisis. Voor Lips zijn de crises waar we mee te maken hebben, en dus ook de klimaatcrisis, vanuit zijn perspectief onlosmakelijk verbonden met een zingevingscrisis.

‘Als mensheid denk ik dat onze vragen, de grote vragen van deze tijd, terug te leiden zijn naar zingeving en spiritualiteit. We hebben die vragen zo naar de achtergrond geduwd de afgelopen jaren dat wij een hele harde en koude wereld hebben gemaakt met z’n allen.’

De journalist stelt dat als we deze spirituele diepte niet voeden wij in de war raken door het gebrek aan geestelijke handvatten: dan ontstaat er een crisis.

‘Het zijn beladen woorden, zingevingscrisis en spiritualiteitscrisis, maar ik ben niet zo terughoudend meer om ze toch te gebruiken. Hoop is datgene dat we nodig hebben om weer uit deze crisis te komen.’

Er zijn twee vormen zijn van hoop, stelt Lips: valse hoop en actieve hoop. ‘De valse hoop is de hoop van predikers die roepen dat het allemaal wel goed komt. De techniek zal alles wel oplossen. De hoop van het ‘in slaap sussen’. De houding van ‘niets doen en uiteindelijk komt het goed.’ 

‘Ik geloof meer in actieve hoop. De hoop die aangewakkerd wordt door de realiteit echt met beide ogen aan te kijken. Door mijn gezicht niet af te wenden van problemen, confronterende feiten en een realiteit die niet altijd plezierig is. Laat de pijn die daarmee gepaard gaat binnen.’

Dan pas wordt er volgens Lips iets in gang gezet wat tot handelen met inzicht, wijsheid en bewustzijn zal leiden. Actieve hoop is voor hem de hoop die ons de moed geeft om te zeggen:

‘Ik ga het anders doen, ik doe er zo niet langer aan mee!’ ‘Actieve hoop is realistische hoop,’ voegt Roek toe. Hij gelooft dat we geen makkelijke tijden tegemoet gaan, vooral wat betreft het klimaat en ons ecosysteem. ‘Maar wat ons te wachten staat is belangrijk om de urgentie op te wekken die nodig is om eindelijk in beweging te komen voor een verbinding tussen nieuw leiderschap, spiritualiteit en duurzaamheid.’

Eenvoudige en simplistische oplossingen zijn volgens Roek Lips – van het project ‘Nieuwe leiders’ (zie dagblad Trouw) en auteur van Wie kies je om te zijn? (interviews met nieuwe leiders) – niet meer mogelijk.

‘We hebben moedige leiders nodig die willen begrijpen wat de achterliggende oorzaken van de huidige problemen zijn en die beseffen dat simplistische oplossingen niet meer mogelijk zijn. Nieuwe vormen van leiderschap en aandacht voor zingeving zijn fundamenteel in het streven naar een duurzame toekomst.’

Zie: ‘De crisis van deze tijd is ten diepste een spirituele crisis’ (Samira I. Ibrahim, Wietske Merison, Nieuw Wij, 26 januari 2022)

Beeld 1: Gerd Altmann (Pixabay)

Beeld 2: ‘Elementaire deeltjes zijn de ultieme bouwstenen van de materie. Hun eigenschappen en interacties worden beschreven met behulp van de theorie van quantumvelden. Elementaire deeltjes spelen alle een eigen rol in ons heelal, op kosmologische schaal dan wel in de kleine wereld van atomen en kernen.’ (Universiteit Leiden)

‘Buitenaards leven bestaat, maar ik gelóóf er niet in’

Een variatie op geloven in een God die niet bestaat? Maar wel gebeurt? Misschien gebeurt buitenaards leven ook wel, maar niet om in te geloven. Theoloog en godsdienstfilosoof Taede A. Smedes in gesprek met astrofysicus Lucas Ellerbroek, onderzoeker aan de UvA. De ‘Jacques Cousteau van het heelal’ schreef het boek Planetenjagers, op zoek buitenaards leven. Op zoek, want er heeft zich nog steeds geen buitenaards wezen gemeld dat hallo zegt. ‘Mensen verwachten in één keer een bewijs van buitenaards leven. Terwijl het volgens mij meer een stap-voor-stapproces is.’

Net zoals het evolutieproces op aarde? Dan moeten we wellicht nog miljoenen of miljarden jaren wachten voor we hallo horen. Ben benieuwd, ik lees het interview De zoektocht naar buitenaards leven: ‘We hebben geen definitie van leven’.

‘Hoe raakt buitenaards leven aan onze samenleving, ons wereldbeeld en aan religieus geloof? Dat zijn vragen waar theoloog en godsdienstfilosoof Taede Smedes zich al langer mee bezighoudt. Naar aanleiding van berichten in de media van het afgelopen jaar vroeg hij aan astrofysicus en wetenschapspopularisator Lucas Ellerbroek welke doorbraken we de komende jaren kunnen verwachten op het gebied van buitenaards leven en wat wellicht de impact van de ontdekking van buitenaards leven is.’

In 2020 werd in september opmerkelijk onderzoek gepresenteerd, zegt Smedes, dat beschrijft hoe de atmosfeer van de planeet Venus fosfine* lijkt te bevatten – een stof waarvan het ontstaan volgens onderzoekers alleen verklaard kan worden door leven, aldus Smedes. Hij vraagt Ellerbroek of we de komende jaren grote doorbraken op het gebied van de zoektocht naar buitenaards leven kunnen verwachten.

‘Buitenaards leven is en blijft een hot topic. De vraag is dan ook of we op korte termijn een doorbraak kunnen verwachten in de wetenschappelijke zoektocht naar buitenaards leven. Die vraag leg ik voor aan Lucas Ellerbroek, onderzoeker aan de UvA en wetenschapspopularisator. Hij schreef het boek Planetenjagers, waarin hij de zoektocht naar exoplaneten (planeten bij andere sterren) en buitenaards leven beschrijft.’ 

Wat zal het vinden van buitenaards leven voor religie betekenen, wil Smedes graag weten. Als het een dogmatische religie betreft, die heel erg hecht aan zijn eigen letterlijke versie van de waarheid, zeg maar de streng gereformeerden en de creationisten, dan zou het volgens Ellerbroek kunnen dat buitenaards leven hun geloof aan het wankelen brengt. Hij heeft ooit een gesprek gehad met een priester die zei dat de mens gemaakt is voor de aarde.

‘Hij had natuurlijk een punt dat de mens heeft overleefd omdat de mens zo goed is in het zich aanpassen aan de aardse omstandigheden. De mens is voortgebracht door de aarde. De aarde is de plek van de mens. De mens is niet gemaakt om door de ruimte te reizen of op Mars te gaan wonen. De mens is niet gemaakt voor Mars.
Ik denk dus dat de ontdekking van buitenaards leven aan religie ook een enorme impuls kan geven, juist omdat het de zingeving van het leven op aarde kan verrijken. Ik denk dat religie voldoende mogelijkheden heeft om de Bijbel op andere manieren als het Woord van God te lezen, inclusief de uniciteit van de mens. Religie is voortdurend in ontwikkeling en zal een manier vinden om buitenaards leven een plaats te geven.’

Hoe Ellerbroek zijn kansen inschat, vraagt Smedes, of hij ervan overtuigd is dat er elders in het heelal nog leven moet zijn. Daar is de astrofysicus niet van overtuigd, maar is er ook niet van overtuigd dat wij het enige leven zijn. Smedes vindt dat een heel wetenschappelijk antwoord: dat de astrofysicus zich zo onthoudt van een positie zolang er geen bewijs is voor een van beide posities. Waar zou Ellerbroek zijn geld op inzetten, vraagt de theoloog.

‘Ik zou al mijn geld inzetten op dat leven elders wél bestaat. Maar ik gelóóf er niet in.’

* UPDATE 8 maart 2021: Geen fosfine in de atmosfeer van Venus. Zie: EOS Wetenschap

Zie:
* De zoektocht naar buitenaards leven: ‘We hebben geen definitie van leven’ (Houtens Nieuws, 4 maart 2021)
* Planetenjagers | Lucas Ellerbroek | Prometheus / Bert Bakker | 288 pag. | 2014 | € 21,99 | E-book: € 11,99 | ‘Schoolvoorbeeld van goede wetenschapspopularisatie […] Schitterend gecomponeerde opbouw […] Alles klopt aan dit boek.’ (Taede A. Smedes) | ‘Weinig professionele sterrenkundigen slagen erin zich zo goed te verplaatsen in de belevingswereld van een groter publiek.’ (Wetenschapsjournalist Govert Schilling, de Volkskrant)

Fresco: ‘De eerste afbeelding hierboven toont een fresco, getiteld The Crucifixion (YouTube), en werd geschilderd in 1350. De twee objecten eronder vergroot met figuren erin zijn linksboven en rechtsboven op het fresco te zien. Dit schilderij bevindt zich boven het altaar in het Visoki Decani-klooster in Kosovo, Joegoslavië.’ (Fake news in Cheshire in 1388? Or UFOs….? Murrey and blue)
N.B. Het bovenstaande schilderij illustreert niet de Cheshire-gebeurtenis van 1388.