Het is aan de filosofie, de kunst en de religie om de ziel te herwinnen op de wetenschappers die haar als een hersenspinsel afdoen. Dat zegt filosoof Gerard Visser in het tijdschrift Volzin. Visser vindt dat de oude metafysische denkers die de ziel erkennen en de moderne rationalisten die haar ontkennen dezelfde denkfout maken: namelijk dat de ziel een soort ‘ding’ zou zijn dat je überhaupt kunt kennen – erkennen dan wel ontkennen.
Hoezeer wetenschappers haar ook proberen te ontkennen, de ziel is hardnekkig. In ons dagelijkse taalgebruik hanteren we voortdurend woorden als bezield, bezieling, zielloos, zielsveel, op de ziel trappen…
Visser ziet zich, volgens Volzin, als een vertegenwoordiger van een derde, meer subtiele positie van ‘spirituele terughoudendheid’, die er vanuit gaat dat de menselijke ziel uiteindelijk een ondoorgrondelijk fenomeen is.
Visser citeert met instemming de Griekse filosoof Heraclitus, die al zo’n 2500 jaar geleden schreef: ‘Van de ziel zul je de grenzen op je speurtocht niet vinden, al bewandel je elke weg: zo’n diepe samenhang heeft zij.’
Gerard Visser is hoofddocent cultuurfilosofie aan Universiteit Leiden en voorzitter van het Gezelschap voor Fenomenologische Wijsbegeerte. Recente boeken van zijn hand zijn Niets cadeau. Een filosofisch essay over de ziel (Valkhofpers, 2009), Water dat zich laat oversteken (Sjibolet, 2011) en In gesprek met Nietzsche (Van Tilt, 2012).
Al gaat het concept van de ziel ons boven de pet, of geloven we er simpelweg niet in, we begrijpen allemaal wat met dergelijke woorden bedoeld wordt. (…) Ziel staat voor het onaantastbare mysterie van het zelf.
Verder in nr. 23 (30 maart 2012) van Volzin: : Arts-filosoof Bert Keizer: wij zijn onze ziel II: ‘De neuro-filosofie denkt niet’ – Stiltegoeroe Miek Pot: ‘Het klooster maakte me bijna kapot’ – Niet doen!: Pasen vieren in de Heilig Grafkerk – Emile Roemer bezingt Herman Gorter: ‘Een nieuwe lente…’
VolZin is een tweewekelijks opinieblad dat inspiratie biedt voor bewust en zinvol leven. VolZin schrijft over eigentijdse vormen van levensbeschouwing en spirituele manieren van leven in de moderne wereld – genuanceerd, diepzinnig, kritisch, optimistisch en geëngageerd.
GODEN EN MENSEN 
[…] Ouder » […]
LikeLike
== Volgens Visser is de ziel nu juist waar de liefde is.==
Visser kletst uit zijn nek, zoals de debatten in de middeleeuwen hoeveel engelen op het punt van een naald kunnen dansen.
==“De ziel laat zich niet zomaar vangen, ondoorgrondelijk als zij is.”==
Dit is twee drogredenen in één:
(1) Ad ignorantiam
(2) Petitio principii.
==Visser vroeg eens aan een fysicus: “Met wie lig jij nu ‘s nachts in bed, met je vrouw of met een zak moleculen?” Na even nadenken, bekende hij dat als het puntje bij het paaltje komt, hij alleen van die zak moleculen zeker kon zijn.==
Inderdaad.
==Onbegrijpelijk vindt Visser dat: “Dan is er blijkbaar zo’n blindheid ontstaan voor de onuitputtelijke dimensie van het leven zelf, dat we terug moeten naar af, dat wil zeggen terug naar de verborgen bron van het leven: de ziel.”==
Allemaal drogredenen.
LikeLike
Tja, als voor jou zelfs de liefde niet bestaat… Volgens Visser is de ziel nu juist waar de liefde is. In onze discussie die zich hieronder tussen ons ontspint, wordt mij duidelijk dat Visser een waar woord spreekt, als hij zegt: “De ziel laat zich niet zomaar vangen, ondoorgrondelijk als zij is.”
Visser vroeg eens aan een fysicus: “Met wie lig jij nu ’s nachts in bed, met je vrouw of met een zak moleculen?” Na even nadenken, bekende hij dat als het puntje bij het paaltje komt, hij alleen van die zak moleculen zeker kon zijn. Onbegrijpelijk vindt Visser dat: “Dan is er blijkbaar zo’n blindheid ontstaan voor de onuitputtelijke dimensie van het leven zelf, dat we terug moeten naar af, dat wil zeggen terug naar de verborgen bron van het leven: de ziel.”
LikeLike
==Maar door de rare toevalstreffers van onze wereld, die volgens sommige wetenschappers uit louter toeval is ontstaan, is er wel zoiets ontstaan als de complete werken van Shakespeare, onze zon, de maan, de sterren,==
Ja en? Het is nog steeds geen bewijs voor het bestaan van de ziel.
==de liefde==
De liefde bestaat niet.
==en wie weet de ziel die we nog niet bewezen weten,==
En dat zul je ook nooit bewijzen. Zoals ook nooit een groene olifant op je auto zal vallen.
==maar dat we bezield zijn en meer zijn dan sputterende neuronen is wel duidelijk.==
Ik heb het bewijs nog niet gezien.
LikeLike
Maar door de rare toevalstreffers van onze wereld, die volgens sommige wetenschappers uit louter toeval is ontstaan, is er wel zoiets ontstaan als de complete werken van Shakespeare, onze zon, de maan, de sterren, de liefde en wie weet de ziel die we nog niet bewezen weten, maar dat we bezield zijn en meer zijn dan sputterende neuronen is wel duidelijk.
LikeLike
==Als ware wiskundige uitspraken kunnen bestaan die principieel niet bewezen kunnen worden, kan de ziel ook bestaan.==
Ja. De kans is net zo groot als dat morgen een roze olifant, getatoeëerd met de werken van Shakespeare, op je auto valt, terwijl je op de snelweg rijdt.
LikeLike
Als ware wiskundige uitspraken kunnen bestaan die principieel niet bewezen kunnen worden, kan de ziel ook bestaan.
Zie ook Ronald Meester in: ‘De mens is meer dan een rationeel wezen’: http://bit.ly/HdplwC
LikeLike
Tja Ed; ik heb al eens meegedaan aan de Duurzame Opinieprijs van Volzin met een verhaal. Niet slecht vond ik het.
Dus ik kan jou ook vragen wat je van mijn verhaal vond;-)
LikeLike
Zelfs als ze bestaan, het volgt daaruit niet dat eenhoorns bestaan, noch dat de ziel bestaat.
LikeLike
Maar die ware wiskundige uitspraken bestaan wel.
LikeLike
We kunnen ook niet bewijzen dat er geen eenhoorns bestaan. Maar het volgt daaruit niet dat ze bestaan.
LikeLike
Tja, volgens Ronald Meester, hoogleraar wiskunde aan de Vrije Universiteit Amsterdam, zijn er ook ware wiskundige uitspraken die principieel nooit bewezen kunnen worden.
LikeLike
Over de ziel weten we niks meer dan in de tijden van Aristoteles. Er zijn net zoveel bewijzen voor de ziel als bewijzen dat de kosmos uit concentrische sferen bestaat.
LikeLike
Zo zie je maar hoe inzichten veranderen en bijgestuurd (moeten) worden met nieuwe ontwikkelingen. Zo komen we steeds meer te weten van de kosmos, het brein, de ziel, buitenaardse wezens en al of niet bestaande goddeeltjes.
LikeLike
Noch Aristoteles, noch Heraclitus, noch Plato hebben bewijzen geleverd voor het bestaan van de ziel. Dat betekent dat wat ze daarover hebben gekletst dezelfde waarde heeft als de rest van de gelul, over ether en zo.
LikeLike
Je hebt het steeds over het brein. Het gaat hier om de ziel. Aristoteles wist hoe moeilijk het is om “om zekere kennis van de ziel te verkrijgen”.
Vandaar dat er zo veel over geschreven werd en wordt.
Dat komt misschien weer door wat een andere filosoof, Heraclitus, zei: ‘De grenzen van de ziel zal je nooit bereiken, ook al bega je ieder pad: zo onuitputtelijk is wat zij te verklaren heeft.’
LikeLike
Volgens Aristoteles was de kosmos opgebouwd uit concentrische sferen. Deze sferen bestonden uit de vijf klassieke elementen: de Aardse sferen uit vuur, water, lucht, en aarde, de hemelsferen uit het vijfde element ether.
In de Aardse sferen bewoog een object langs een rechte lijn tot het de sfeer bereikte die dezelfde elementaire compositie had als het object (hun natuurlijke plek in de kosmos), waarna het object deel van die sfeer ging uitmaken. Andere bewegingen waren onnatuurlijk.
Het element ether bewoog in cirkels door de hemelsferen en verplaatste daarmee de planeten, Zon en Maan.Onregelmatige bewegingen van de planeten werden verklaard met het model van Ptolemaeus, waarin planeten elk in hun eigen baan via epicykels (cirkelbewegingen in cirkelbewegingen) rond de Aarde bewogen.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Wetenschappelijke_revolutie#Aristoteles.27_kosmologie
LikeLike
Leuk, Laila. Ben benieuwd wat je van ’t blad vindt. Laat ’t me weten! Hartelijke groet, Eduard van Holst Pellekaan, hoofdredacteur VolZin eduard@volzin.nu
LikeLike
Nou en? Aristoteles dacht dat het brein slechts bloed verkoelde, zag vrouwen als half mens en slavernij was heel normaal:
“But is there any one thus intended by nature to be a slave, and for whom such a condition is expedient and right, or rather is not all slavery a violation of nature?
There is no difficulty in answering this question, on grounds both of reason and of fact. For that some should rule and others be ruled is a thing not only necessary, but expedient; from the hour of their birth, some are marked out for subjection, others for rule.”
LikeLike
Aristoteles (en Plato) kenden, volgens Visser, grote waarde toe aan de ziel. Van Plato is het prachtige beeld bekend van de ziel als een gevleugeld span paarden, waarbij het ene paard omhoog wil en het andere omlaag, en het aan de menner is om het hele span op koers te houden. Zie ook het traktaat De Ziel, De Anima, van Aristoteles: http://bit.ly/HhmV1s
LikeLike
Natuurlijk. En we moeten ook in zeemeerminnen, eenhoorns, flogiston, ether geloven. En de Aarde is een olifant op de rug van een schildpad. En het brein is – zoals Aristoteles – slechts een koelmachine voor het bloed.
LikeLike
Aangezien ik het gedachtengoed van Alain de Botton wel interessant en belangrijk vind ( Religie voor atheisten bladerde ik door) keek ik uit naar het fraaie tijdschrift van de Humanisten. Het is ter ziele.
Deze Volzin ga ik beslist aanschaffen.
Er is veel behoefte aan existentiele verdieping ( ook bij “vastgelopen mensen”)
LikeLike
De hele dappere discussie over de ziel draagt ook alle kenmerken van de uitdrukking “met de ziel onder de arm lopen” en er geen hemelse raad mee weten!
LikeLike