Pim van Lommel is na vele jaren van onderzoek tot de conclusie gekomen dat het bewustzijn een fundamentele rol speelt in het universum en de basis is van alles wat wij kunnen waarnemen en weten. Samen met het doorbreken van het taboe van de bijna-doodervaring (BDE), zowel in de wetenschappelijke als in de maatschappelijke wereld, is het eindeloze bewustzijn dé missie van Pim van Lommel geworden. Dat kan je concluderen uit het uitgebreide voorwoord in de jubileumuitgave (2017) van Eindeloos bewustzijn.
‘Ons brein maakt het ervaren van bewustzijn mogelijk, maar produceert het niet. Bewustzijn is volgens mijn vaste overtuiging niet op een bepaalde tijd en plaats te lokaliseren. Dit wordt non-lokaliteit genoemd, een begrip uit de kwantumfysica. Kwantumfysica kan bewustzijn uiteraard niet verklaren, maar het helpt om de non-lokaliteit van ons bewustzijn beter te kunnen begrijpen.’ (Pim van Lommel)
Van Lommel stelt dat het eindeloze, non-lokale bewustzijn overal aanwezig is in een niet aan tijd gebonden ruimte, waar verleden, heden en toekomst tegelijk aanwezig en toegankelijk zijn.
‘Dit eindeloze bewustzijn is continu om ons heen en in ons aanwezig. Het is er altijd, dus óók als er (tijdelijk) geen hersenfunctie meer is.’ (PvL)
De cardioloog vergelijkt het non-lokale bewustzijn met het internet, met de cloud. Overal aanwezig en te ontvangen, maar niet door onze computer geproduceerd. En ook al staat je televisie uit, dan betekent dat niet dat er geen programma ’s worden uitgezonden. Zijn conclusie: Zonder functionerende hersenen is het bewustzijn nog steeds alom aanwezig, in de cloud.
Een BDE betreft, aldus Van Lommel, altijd een ervaring van een verruimd en eindeloos bewustzijn tijdens ons leven en geeft een verrassend nieuw inzicht in leven en dood.
‘Echter het is géén wetenschappelijk bewijs voor ‘leven’ na de dood. Onze visie over de dood verandert echter bijna fundamenteel door de bijna ‘onvermijdelijke’ conclusie dat bij de fysieke dood het bewustzijn kan blijven voortbestaan in een andere dimensie, in een onzichtbare, immateriële wereld, waarin verleden, heden en toekomst besloten ligt.’ (PvL)
De grote uitdaging voor Van Lommel is dat er een vorm van (postmaterialistische) wetenschap komt die subjectieve ervaringen includeert. Bovendien: materie als zodanig bestaat eigenlijk niet:
‘Het [materie] bestaat op het kleinste niveau voor 99,99999 procent uit leegte, die slechts gevuld is met informatie en energie. Ik heb de stellige indruk dat wereldwijd de wetenschap, stapje voor stapje, steeds meer opschuift richting deze visie, en dat bewustzijnsonderzoek een steeds grotere rol speelt in de moderne wetenschap.’ (PvL)
Voor Van Lommel lijkt ‘bewustzijn onze wezenlijke essentie te zijn, en op het moment dat wij ons lichaam verlaten, deze fysieke wereld verlaten, bestaan wij uit zuiver bewustzijn, voorbij tijd en ruimte, en zijn wij opgenomen in pure, onvoorwaardelijke liefde.
(Wordt vervolgd. Deel 2: 12 augustus, deel 3: 19 augustus)
Op 31 augustus geeft Van Lommel een – voor iedereen toegankelijke – lezing bij de Academie voor Geesteswetenschappen in Utrecht.
Foto: ‘In the cloud’ – VTMgroep
GODEN EN MENSEN 
[…] product is van de hersenen, zegt hij in Trouw. Hij vergelijkt het eindeloze bewustzijn met de cloud waarin meer dan een miljard websites en filmpjes […]
LikeLike
Quote: [Bewustzijn is volgens mijn vaste overtuiging niet op een bepaalde tijd en plaats te lokaliseren.]
Dat betreft P v L zijn mening, dat ons brein een altijd aanwezige bewustzijn aftapt uit een soort van psychische ether, maar eigenlijk is het zo dat niemand kan definiëren wat bewustzijn nu precies is, maar wel dat het onlosmakelijk verbonden met het brein, op welke wijze het hiermee correleert en dat geldt eveneens voor bewustzijnsinhouden zoals emoties, gevoelens, gedachten etc, dat weten we gewoonweg niet.
LikeLike
Recent is ontdekt dat er nog méér sensoren in het lichaam zitten dan al bekend was.
https://neurosciencenews.com/pain-organ-skin-14721/amp/
Het lichaam is prima in staat om zijn eigen toestand waar te nemen. Daar zijn geen wonderen voor nodig, al helemaal niet wanneer er nog hiaten in de kennis van het menselijk lichaam zijn. Laat men dat eerst maar eens onderzoeken alvorens over bovennatuurlijke zaken te spreken.
LikeLike
In mijn vorige reactie zijn een paar spelfouten geslopen waarvoor mijn excuses.
Naar aanleiding van de verwijzing van PD naar David Chalmers over het bewustzijn vergeleek ik de hardware-matige implementaties van een persoon enerzijds en een besturingssysteem anderzijds en benadrukte het kwantitatieve verschil tussen die twee.
In de volgende video gaat Sabine Hossenfelder in op de verschillen tussen menselijke en kunstmatige intelligentie. Ook al berusten die op identieke natuurlijke wetmatigheden, toch zijn de verschillen enorm. Het idee van Van Lommel dat er aanleiding is om de natuurlijke wetmatigheden aan te vullen is dan ook ongegrond.
http://m.nautil.us/blog/the-real-differences-between-human-and-artificial-intelligence
LikeLike
Paul Delfgaauw,
Een paar opmerkingen over dat TEDx filmpje van Chalmers. Het intacte menselijk lichaam kent diverse vormen van bewustzijn.
Een pasgeboren baby reageert op allerlei prikkels en is zich daar dus van bewust maar volgens mij is dat hetzelfde verschijnsel als wat je bij de venus vliegenval plant kunt constateren. Die baby kan leren en gaat meer intelligent gedrag vertonen dan wat die plant laat zien zodat die baby een echt mens wordt. Een slapend mens kun je daarom geen echt intelligent mens noemen omdat het daarbij behorende intelligente gedrag ontbreekt. Chalmers heeft het daar niet over, die heeft het alleen maar over wakkere mensen, daar is dus blijkbaar iets bijzonders mee. In een droomloze slaap vertonen mensen nog steeds intelligent gedrag. In tegenstelling tot pasgeboren babies kruipen we dieper onder de dekens wanneer het koud wordt. Het lichaam is zich dus bewust van zijn eigen temperatuur en heeft geleerd actie te ondernemen wanneer die verstoord wordt. Niks bijzonders, iedere thermostaat kan dat ook. Een slapend lichaam neemt zichzelf waar maar neemt niet waar dat het zichzelf waarneemt. Dat gebeurt pas wanneer het wakker is en dat niet alleen, het neemt ook waar dat er iets is wat zichzelf waarneemt. Chalmers lijkt hier hogelijk verbaasd over te zijn maar wat dat ‘iets’ is lijkt mij nogal voor de hand liggend, het is het menselijk lichaam zelf. Het probleem wat Chalmers ziet is dat zijn ‘ik’ niet hetzelfde is als zijn lichaam en daar heeft hij volkomen gelijk in want dat is alleen maar een overtuigende illusie van dat lichaam. Een persoon is niets anders dan een implementatie van een lichaam maar daar lijkt een persoon vrijwel niets meer van terug te zien.
Net als bij een persoon is bij Microsoft Windows vrijwel niets meer terug te vinden van de hardware waarop dit geïmplementeerd is. We weten best wat we voelen als we in onze arm knijpen en we snappen ook dat als we een geheugen kaartje of een digitale camera op een PC aansluiten we via die PC kunnen zien wat daarin te vinden is. Bij die PC begrijpen we dat dit uiteindelijk te verklaren is uitgaande van de fysieke materiële eigenschappen zoals bekend uit het standaardmodel van de kwantumfysica en mij ontgaat het waarom dat bij onze persoonlijke ervaring anders zou zijn.
Chalmers negeert dit en komt met twee wilde ideeën. Het eerste veronderstelt bewustzijn als een algemene bouwsteen maar dat biedt geen soelaas omdat hij die niet in een wetenschappelijk kader kan plaatsen. Op die manier valt het in dezelfde categorie als de morfogenetische velden van Sheldrake. Het andere idee is een vorm van panpsychisme maar volgens mij is dat niets anders dan een poëtische beschrijving van het gedrag van elementaire deeltjes die zich gedragen alsof ze zich van hun eigen toestand bewust zijn. In tegenstelling tot een atoom in rust zal alleen een aangeslagen atoom spontaan een foton uitzenden. Het lijkt te weten dat het aangeslagen is en ergens te besluiten dat foton te emitteren. In werkelijkheid is er sprake van een metastabiel energieniveau wat door een toevallige kwantumfluctuatie teruggebracht wordt tot het grondniveau. De fundamentele Heisenbergse onzekerheid is hier alle verklaring die nodig is en vormt feitelijk het “vuur” waar Stephen Hawkins het over had. Ook bij de interactie tussen deeltjes lijken die elkaar te ‘voelen’ maar ook voor dat verschijnsel volstaat de verklaring van het standaardmodel. Kortom, er is geen enkele reden waarom er bij bewustzijn sprake zou zijn van een hard probleem.
Het enige probleem is de grote complexiteit die nodig is voor de implementatie van een persoon maar dat is geen hard probleem. Wie meent dat het menselijk lichaam die complexiteit niet bezit onderschat die blijkbaar op grove wijze. Om precies die reden zullen we nog wel even moeten wachten op kunstmatige personen, iets waar Chalmers ook nog over begon maar dat heb niet verder kunnen bekijken. Ik geloof niet dat ik daarmee iets gemist heb.
LikeLike
@Bert
Deze materie vereist een persoonlijk onderzoek. In het dagelijkse leven zijn er sensoren (zintuigen) nodig om beelden te kunnen waarnemen, dat lijkt me duidelijk. Om het eenvoudig te houden, met mijn ogen neem ik een mens waar. Maar in een droom doe ik precies hetzelfde, ik neem een mens waar. Alleen weet ik zeker dat als ik slaap, dat ik dan geen zintuigen op de gebruikelijke manier gebruik.
Jij droomt ook de komende nacht, dan bewijs jij jezelf dat je beelden kan zien zonder zintuigen. Mits je bewust in de droom aanwezig bent uiteraard. En in je droom is er geen sprake van een mens, maar van een waarnemer. Dromen en waken is niet hetzelfde. Maar je zou kunnen zeggen dat je in waaktoestand mens (vorm) én waarnemer bent.
Wat ik doe is geen onderbuikgevoel, maar logisch redeneren. Ik ken het verschil tussen waarnemen en de vormen. Omdat iedereen in het dagelijks leven zelf ook vorm is, identificeren veel mensen zich abusievelijk met die vorm. En dat de vorm morsdood is na 80 jaar leven hoeft ook geen betoog. Maar van de waarnemer heb ik geen idee hoe die dood moet gaan, het is namelijk niets.
Zolang de mens gefocust blijft op de wereld van de vormen ga je van bewustzijn nooit iets begrijpen.
En dat terwijl je bewustzijn bent (of hebt, net hoe je het wilt zien). Voor dit onderwerp hoef je de deur niet uit, noch een boek te lezen. Je moet in je zelf zijn en ooit trek je de conclusie dat bewustzijn ook geen overtuiging is. Bewustzijn is Bert Morriën zelf!
En wat BDE betreft, daar kan ik geen uitspraak over doen. Ik acht het mogelijk omdat ik iedere nacht bewijs dat voor een waarneming niet perse zintuigen of sensoren nodig zijn. En ik weet dat het over dit onderwerp verstandig is om geen zaken uit te sluiten.
LikeLike
Zwerver,
Als je echt van binnenuit werkt dan zou je in de eerste plaats moeten constateren dat het menselijk lichaam boordevol met sensoren zit en het heeft op die manier tot in het kleinste detail de beschikking over de informatie die deze sensoren opleveren. Bovendien is het lichaam in staat deze informatie in alle waargenomen samenhangen op te slaan. Dat lichaam mist dus niets van wat de mens waarneemt, ook niet wat de mens van zichzelf waarneemt. Alles is hier dus herleidbaar tot gevoelens, tot prikkelingen van sensoren. Zonder die sensoren kan er geen sprake zijn van een mens omdat er dan geen sprake kan zijn van waarneming en gevoelens.
Als je dat niet gelooft kun je dan uitleggen wat jij als lichaam mist wat je als mens niet mist? Is jouw “uitleg” niets anders dan een uiting van jouw gevoelens, ergens in je onderbuik?
Zie ook https://www.pnas.org/content/115/37/9198
LikeLike
[…] de stelling van Van Lommel (op het voorgaande blog) dat er een postmaterialistische wetenschap komt die subjectieve ervaringen includeert, reageerde […]
LikeLike
Wiskundige en filosoof Emanuel Rutten reageerde op dit blog via Facebook:
“Er komt een postmaterialistische wetenschap die subjectieve ervaringen includeert.”
Mooi gezegd. De filosoof David Chalmers wees hier eind jaren negentig eveneens op. Het gaat inderdaad die kant op. Materialisme als “wordview“ heeft zijn langste tijd gehad. #bewustzijn #dualisme
In twee blogs verwijs ik eerder al naar Chalmers:
https://godenenmensen.com/2018/10/14/het-kosmisch-religieuze-gevoel/
https://godenenmensen.com/2018/02/18/de-mens-als-neurologische-computer/
Zie ook bij Ted Talks de video: ‘Hoe verklaren we het bewustzijn?’ (Nederlandse ondertiteld.)
LikeLike
@ Face to Face Olympisch Kwartier, ik heb genoten van je column: ‘ Spinoza, allochtoon in Zuid.’
Inderdaad wel interessant wat Pim van Lommel naar buiten brengt. Wacht dan ook rustig op de twee volgende delen van dit ‘drieluik.’ 😉
LikeGeliked door 1 persoon
“aanwezig […] in een niet aan tijd gebonden ruimte”
is in tegenspraak met
“continu om ons heen en in ons aanwezig”.
“het internet, met de cloud. Overal aanwezig en te ontvangen, maar niet door onze computer geproduceerd.”
En aan tijd gebonden. Het klopt dat internet niet door onze computer is geproduceerd – maar die cloud is wel degelijk materieel. In Eemshaven staat een enorm datacentrum. Anders zouden Google, YouTube enz. niet kunnen werken. Een cloud is niets anders dan een netwerk van computers, verbonden middels kabels. Volledig materieel allemaal.
“En ook al staat je televisie uit, dan betekent dat niet dat er geen programma ’s worden uitgezonden.”
Ja, dankzij de televisiezenders die verspreid over Nederland staan. Heel erg materieel. Die zenden straling uit en die kan weer gemeten worden: frequentie en golflengte. Ook heel erg materieel.
“niet op een bepaalde tijd en plaats te lokaliseren. Dit wordt non-lokaliteit genoemd”
Van Lommel begrijpt quantummechanica niet en praat dus onzin. Hij had eerst dit moeten lezen:
https://www.physicsoftheuniverse.com/topics_quantum_nonlocality.html
“Nonlocality describes the apparent ability of objects to instantaneously know about each other’s state, even when separated by large distances”
Die objecten zijn prima op een bepaalde tijd en plaats te lokaliseren. Alweer, volledig materieel.
“(postmaterialistische) wetenschap”
Ik heb er geen hoop dat dat die ontwikkeld zal worden door mensen die de gewone, naturalistische wetenschap nog niet correct kunnen weergeven en daardoor hun analogiën a la Paley niet op orde heeft. Maar ja, leen een paar termen uit de natuurkunde en succes verzekerd. Zie Jomanda. Van haar “energiestromen” horen we ook niets meer.
LikeLike
bertmorrien
Het is verstandig om bij het begin te beginnen en dat is bij je zelf. Het eerste wat je dan doet is alle vooroordelen overboord gooien en kijken hoe bewustzijn werkt. Bijvoorbeeld de aanname dat bewustzijn wordt veroorzaakt door het brein is nog nooit bewezen. Bewustzijn is het vermogen om te kunnen ervaren of waarnemen (wiki), daar kunnen we ons wel in vinden hoop ik?
Dat vermogen, dat bezitten wij beiden. Als we van binnen uit werken, dan kunnen we ook vast stellen dat we dat „vermogen om te kunnen ervaren en waarnemen” zelf nooit kunnen ervaren en waarnemen omdat we dat vermogen zijn! (Wat zeg ik nou weer?)
Logisch doorredenerend kunnen we ook vaststellen dat jouw en mijn bewustzijn niet kunnen verschillen. Jij neemt net zoals ik een boom waar. Over de boom zelf kunnen we van mening verschillen. Maar over het feit dat we hem waarnemen niet. Dat is een logica waar niemand om heen kan.
Begrijp je waar ik heen wil? Stel eerst eens wat zaken vast voordat we het over AB gaan hebben.
Gewoon bewustzijn hebben (zijn in mijn optiek) we allemaal en we kunnen er over nadenken. Alle mensen dromen bijvoorbeeld. Wat er in een droom feitelijk gebeurd is dat je de droom/het verhaal ervaart en waarneemt. Het schept de constructie: ik en de droom.
Alweer gewoon logisch doorredenerend (zonder hokus pokus of te gaan zweven) stel ik vast dat degene die zich ‘ik’ noemt tot leven komt door iets waar te nemen. Het subject (ik) is altijd gescheiden van de objecten (dat wat je waarneemt) en tevens vormen zij een eenheid. Dat is enorm leuk, Bert. Degene die zich Zwerver noemt komt pas tot leven dankzij alles wat zich buiten hem bevindt! Uiteraard gaat dat voor jou ook op.
En als laatste: als ik zonder zintuigen in staat ben om een droom waar te nemen. (En dat bewijs jij jezelf iedere nacht ) Dan bewijst dat, dat waarnemen (bewustzijn) niet perse afhankelijk is van de zintuigen! Daarmee bewijs ik nog geen BDE, maar bewijs ik wel dat het MOGELIJK is.
Je ziet, als je alle onbewezen zaken terzijde schuift, dat je dan op dit onderwerp heel wat kunt ontdekken zonder ondoordachte aannames te doen. Ergo: ik doe helemaal geen aannames. Ik onderzoek en stel vast. Ik heb namelijk niets op met geloof. En wie bewustzijn serieus onderzoekt in zichzelf kan wel eens voor verassingen komen te staan die je zelf nooit voor mogelijk zou hebben gehouden.
LikeLike
Voor een alomtegenwoordig bewustzijn (AB) is geen empirisch bewijs, het betreft hier dus een persoonlijke interpretatie van incidenten die Van Lommel meegemaakt heeft. Het kan niet uitgesloten worden dat het brein bij een BDE nog van alles registreert en dat dit later weer herinnerd kan worden. Een AB is trouwens geen verklaring als die ook niet begrepen wordt dus je hebt er eigenlijk niets aan.
LikeLike
We komen er ooit wel uit, denk ik. Boeiende materie, lees het graag. En gister herplaatste ik een stukje over Spinoza, die destijds ooook al met Bewustzijn, het Al, en God bezig was… https://www.facebook.com/238292489687703/posts/1131064160410527/
LikeGeliked door 1 persoon