In debat met atheïst Herman Philipse eergisteren in Felix & Sofie vertelde filosoof Emanuel Rutten dat als de kosmos inderdaad is begonnen te bestaan, zij dan een oorzaak moet hebben voor haar ontstaan. Het is immers redelijk om ervan uit te gaan dat alles wat is begonnen te bestaan, waaronder dus de kosmos zelf, een oorzaak moet hebben voor zijn of haar ontstaan.
De ontstaansoorzaak van de kosmos is echter de ontstaansoorzaak van alle ruimte, tijd en materie. Maar dan dient deze oorzaak zelf buiten ruimte, tijd en materie te bestaan. ‘Iemand heeft de kosmos gemaakt,’ verklaarde filosoof Emanuel Rutten in zijn openingstoespraak afgelopen dinsdag in Felix en Sofie, waar hij inging op de vraag of geloof in God rationeel aanvaardbaar is. Hij deed dit in debat met Herman Philipse over de vraag over de houdbaarheid van het geloof in God.
Nu zijn er redelijkerwijs twee kandidaten voor een immateriële, boventijdelijke en bovenruimtelijke oorsprong van de kosmos, namelijk enerzijds een abstracte entiteit, zoals proposities of wiskundige objecten en anderzijds een immaterieel bewustzijn. Nu zijn abstracte entiteiten causaal inert, zij kunnen niets veroorzaken. Maar dan volgt dat de oorzaak van de wereld een intentionele act betreft van een immaterieel bewustzijn. De oorsprong van de kosmos is dus niet gelegen in een iets, maar in een iemand, in een persoon in plaats van in een ding.
Rutten verklaart in zijn toespraak ‘Is geloof in God rationeel aanvaardbaar?’ dat het theïsme als wereldbeeld niet alleen consistent, coherent, sterk integratief en compatibel is met de positieve vakwetenschappen, maar zij geeft volgens de filosoof tevens een samenhangend antwoord op de grote oorsprongsvragen van de mensheid.
Bovendien is het theïsme in staat een groot aantal andere onderling kwalitatief sterk verschillende fenomenen op een geïntegreerde wijze te verklaren, zoals het feit dat er überhaupt iets is en niet veeleer niets, het bestaan van contingente objecten en stabiele logische en fysische wetten, het feit dat ons universum een absoluut begin heeft gehad oftewel een eindige tijdsduur geleden is ontstaan, de saillante fine-tuning van de kosmos, de opmerkelijke effectiviteit van de wiskunde als beschrijvingstaal van de natuur, de persistentie van objecten, de objectiviteit van het verleden, het bestaan van bewustzijn, het bestaan van vrije wil, het vertrouwen in de betrouwbaarheid van ons redevermogen en onze zintuigen, de ervaring van de objectiviteit van morele waarden en van mathematische waarheden, ervaringen van schoonheid en van het sublieme, en allerlei vormen van mystieke en religieuze ervaringen.
Zie voor de volledige openingstoespraak van Emanuel Rutten:
Is geloof in God rationeel aanvaardbaar? (26-06-2012)
Emanuel Rutten heeft wiskunde en filosofie gestudeerd, en beide studies afgerond met het judicium cum laude. In 2010 begon hij met een promotie in de wijsbegeerte aan de Vrije Universiteit. Zijn werkterrein betreft de systematische wijsbegeerte met als specialisaties formele ontologie en epistemologie. Dit najaar promoveert hij met zijn dissertatie: A Critical Assessment of Contemporary Cosmological Arguments: Towards a Renewed Case for Theism. (Foto: pd)
Illustratie Big Bang Explosion: scilogs.be: ‘De geschiedenis van het heelal in een notendop: vlak na het ontstaan van het heelal treedt er een korte periode van inflatie op waarbij het heelal zeer snel groter wordt. Hieruit komt het vlakke, homogene en isotrope heelal voort dat we nu kennen. 400000 jaar later ontkoppelen straling en materie doordat elektronen zich aan atoomkernen binden in elektrisch neutrale atomen. Lange tijd gebeurt er niets, maar 400 miljoen jaar later ontstaan de eerste sterren. Nog later groeperen deze zich in sterrenstelsels en ontstaan de eerste planeten. Sinds de inflatie-periode vertraagt de uitdijing van het heelal onder invloed van de gravitatiekracht, maar uiteindelijk steekt de mysterieuze donkere energie de kop waardoor de uitdijing van het heelal opnieuw versnelt.’
GODEN EN MENSEN 
In de huidige cosmologie werkt men al ruim 30 jaar met een model van de kosmos waarin vanaf een onbeperkt verleden en naar een onbeperkt verre toekomst universa worden geboren uit een proces genaamd cosmologische inflatie, wat in de essentie erop neer komt dat een hoog energetisch bubbeltje vacuüm in een omringend vacuüm in haar grondtoestand exponentieëel snel opwelt en vervolgens de energie die zodoende is ontstaan (tijdens de exponentieel snelle uitdeiiing blijft de energiedichtheid gelijk) wordt vrijgegeven in de vorm van straling waardoor deeltjes ontstaan, en wat vervolgens overgaat in het model van de hete big bang. Overal houdt deze kosmologische inflatie na een bepaalde tijd op en maakt een universum, maar daarbuiten blijft de kosmologische inflatie doorgaan en domineet de omringende kosmos en schept onbeperkt veel universe, met mogelijk andere natuurconstanten en andere eigenschappen.
M-theorie heeft ook een variant pre-big bang, namelijk het ekpyrotisch scenario waarin het universum onstaat in een hete big bang als gevolg van opelkaar klappende branen.
LikeLike
Je kunt een begrip als bewustzijn niet zondermeer op de natuur plakken, want dan wordt het een inhoudsloos begrip. Als alles bewustzijn is dan is tegelijk niets bewustzijn. Bewustzijn is juist een kwaliteit waarmee je onderscheid kunt maken tussen bewuste wezens en fenomen in de natuur die dat niet zijn. Maar uiteraard zijn er in de natuur primaire fenomenen op grond waarvan bewustzijn kan bestaan, zoals zelf-interactie en historiciteit, ook fenomen in de natuur ondergaan zelf-interactie en hebben een historisch verloop, zelfs de kosmos. Alsmede heeftr de materie de kwaliteit dat ze nieuwe kwaliteiten kan voortbrengen. Zoals de omvorming van wolken waterstofgaas in sterren, de vorming van elementen, chemische evolutie, geologie, etc.
LikeLike
Even een provocatieve gedachte: wat als de door ons waarneembare cosmos uit een andere, alles omvattelijke, cosmos is ontstaan? Die altijd al bestond? Of dat het een kettingreactie uit ontelbare eerdere cosmossen was?
Of dat er inderdaad een soort god bestond die vanuit de luie stoel vuurwerk afstak waaruit ook voor die god een totaal onverwachte uitkomst kwam in de vorm van een aarde met mens en al? Dat god zag dat het gebeurde en
sindsdien verwonderd en geamuseerd toekijkt. Wie vertelt mij dat dit minder plausibel is dan alle eerder door mensen gelanceerde religies?
Ook het door Emanuel Rutten voorgestelde ‘begin’ is speculatief en omgeven van aannames die voortkomen uit een wereldbeeld
dat niet intrinsiek uit hem zelf voortkomt maar uit zijn opvoeding en zijn omgeving.
Overigens met alle respect voor het intellect en de persoon van Emmanuel.Rutten
LikeLike
Alles wat we van een god weten is door mensen bedacht. Niets is geconstateerd of waargenomen dat iets over een god zegt. Zelfs een logisch vormgegeven godsargument staat of valt bij de definitie die aan de te bewijzen god zelf eerst wordt toegekend. “Hij is alleswetend.” En hoe weten wij dat? Omdat wij dat eerst zelf een paar duizend jaar geleden hebben opgeschreven. “God schiep de mens naar zijn gelijkenis.” Volgens mij was het andersom.
LikeLike
-Alleen door aan wat men de ‘natuur’ noemt ook een vorm van bewustzijn, logica of I.D. toe te eigenen, kan men enigszins tot inzicht van onze realiteit komen .
-Tenslotte zijn de eeuwige wetmatigheden van logica, wiskunde e.a. het enige absolute en transcendente ‘zijn’ ; al het overige moet daar bijgevolg contingent aan zijn .
-Want : ook al denkt de puurste materialist, dat de mens enkel materie zou zijn ; dan ook moet hij toegeven, dat ook ‘materie’ kan denken, willen en finaal handelen ; wat dit ook moge betekenen .
-De formule ‘E=mc2=Psy’ breidt dan ook de wetenschappelijke formule van Einstein ‘E=mc2’ uit tot een allesomvattende theorie…
LikeLike
Waarom men met zijn voorstellingsvermogen de laatste tijd toch zo hangt aan dat nietszeggende dingmatige opgeblazen beeld “Iets”, is mij een raadsel. Durft men het niet meer aan om zich een alleszeggende liefhebbende persoonlijke Iemand voor te stellen, zoals we die toch in onze werkelijkheid, zij het met al zijn beperkingen, ook kennen?
LikeLike
-Niet ‘iemand’ maar de absolute en eeuwige wetmatige logica zelf is de absolute wil (het moeten- -zijn van die logica) en de energie om alles te ‘scheppen’ ( omzetten energie naar massa en materie )of logisch te laten evolueren .
LikeLike
Nee, zeker niet, dat laatste!
LikeLike
Vooral dat laatste een waar woord…
LikeLike
Mooi, Annet!
LikeLike
Dit is geen weerleggen, Fulpsvalstar…
LikeLike
zolang er een ‘missing link’ is in de wetenschap (en ik geloof dat die er ook wel altijd zal zijn), is er plaats voor een God, om die in te vullen …
zoals ik vandaag ook al schreef op mijn blog, is God een handig synoniem voor dat wat inderdaad ver boven ons voorstellingsvermogen gaat – geef het een naam en het krijgt iets ‘vertrouwds’. Spijtig genoeg wordt door anderen dan weer die Godsfiguur misbruikt in hun drang naar macht en herschapen naar hun evenbeeld, waardoor God voor velen dan weer een heel beladen fenomeen wordt
ik zelf vind het een mooi beeld, van die Schepper, maar ik zal nooit beweren dat het ook zo is, net zoals ik ook niet wil ontkennen dat het tot een mogelijkheid behoort – ik geef het graag het voordeel van de twijfel, zolang men het niet gebruikt om anderen te onderdrukken …
LikeLike
Ten eerste is “Fulps” de naam, ten tweede Emanuel geeft geen enkel argument en poneert uitsluitend onzin.
LikeLike
Fulp, ga nou eerst die toespraak eens lezen, want Emanuel geeft daar nu juist sterke argumenten voor. Als je die kunt weerleggen horen wij dat graag.
LikeLike
Het gekke van ons voorstellingsvermogen is dat we daarmee, anders dan bij zintuigelijke kennis, helemaal buiten onze werkelijkheid en grenzen kunnen denken. Dat is wel heel iets anders dan het zintuigelijke en dus begrensde denken van onze wetenschappelijke cultuur. Zou het daarom zo lekker botsen tegenwoordig? Hebben we nog steeds niet het evenwicht tussen dat soort wetenschappelijk denken en ons tastend creatieve voorstellingsvermogen gevonden? We hebben beide mogelijkheden wel degelijk in ons en we kunnen ze, wat me toch maar steeds blijven proberen, eigenlijk niet tegen elkaar uitspelen!
LikeLike
Iets (wat mij betreft nadrukkelijk niet “iemand”) dat in staat is de kosmos te maken valt zover buiten ons voorstellingsvermogen dat we moeilijk van “iemand” kunnen spreken.
LikeLike
Paul, schreef eens een blog met de inhoud dat religie eigenlijk seks is….het is het volkomen opgaan in iets, het werkt bedwelmend door het liefdestofje, het stofje dat we zelf aanmaken (dopamine en oxytocine) de een kan dat uit zichzelf aanmaken of laten opwekken dmv een drug (dat is dan altijd onoprecht)..wie het leven liefheeft maakt contnue dopamine aan….liefdesstofjes strooiend door het leven gaan….in de klassieke homepathie is het Pulsatillatype het meest ontvankelijk voor geloof…het kind wordt gelovig geboren….
Religie is ook een gevoel…kan nooit rationeel verklaard worden….gelukkig…..
Groetjes, Annet
LikeLike