In Waarom de islamitische mysticus Roemi nog steeds relevant is, vertelt islamoloog Emrullah Erdem over een van de grootste mystieke dichters van de islam. Roemi’s boodschap van vrede en tolerantie sprak in zijn tijd mannen en vrouwen van allerlei groeperingen en geloofsrichtingen aan. En ook in onze tijd vinden de teksten van Roemi weerklank in de harten van veel mensen.
‘Het morele oordeel van gelovigen over of je van het ware geloof bent, heeft me altijd zwaar op de maag gelegen. Bij christenen, maar ook bij moslims. De moslims pretenderen, net als Nederlanders, verdraagzaam te zijn, maar in de praktijk zijn ze vaak teleurstellend intolerant. Daarom trof Roemi’s oproep me zo: ‘Kom, kom, wie je ook bent, kom weer. Heiden, afgodendienaar, vuuraanbidder, wie of wat je ook bent, kom! Onze plaats is geen plaats van wanhoop. Al heb je honderd keer je eed van berouw verbroken, kom!’ Er ging een deur voor me open.’ (Abdulwahid van Bommel, in Trouw)
Het poëtische werk van Djalaal-ad-Dien Roemi (1207-1273), zegt Erdem, leert ons dat de zogenaamde ‘botsing tussen de beschavingen’ zeker niet onvermijdelijk is.
‘Wie zijn gedichten leest, krijgt het inzicht in hoe we – ondanks onze verschillen – kunnen komen tot hoop, vernieuwing en verzoening, in plaats van wanhoop, angst en vijandigheid. Roemi nodigt ons uit om ons voortdurend te herinneren dat we één zijn. Wij komen allen van God en tot God zullen wij terugkeren.’ (Erdem)
Erdem leest dat in Roemi’s gedichten, onder meer ook in het gedicht waardoor voor Van Bommel een deur openging. De verschillende vertalingen zijn soms net even anders, maar de essentie blijft. Van Bommel vertaalde destijds rond ruim 25.000 versregels van Roemi, door Trouw een ‘goudmijn van metaforen’ genoemd.
‘Kom, kom, wie je ook bent,
of je een zwerver bent, een gelovige, of graag op reis gaat,
onze karavaan is geen karavaan van wanhoop.
Kom, zelfs als je je beloften duizend maal hebt verbroken.
Kom, kom, kom toch weer.’
– Roemi
Echte vrede kan volgens Roemi – door Trouw eens ‘als spirituele sauna’ genoemd – slechts bereikt worden, vat Erdem samen, door degenen die de diversiteit van het multiculturalisme beleven, die nederig en zuiver van hart zijn en zich openstellen voor de goddelijke zingeving en inspiratie.
‘Je kunt het boek [Masnawi] zien als een exegese van de Koran. Roemi heeft zich veel vrijheid veroorloofd in het denken over de verhouding tussen God, mens en de wereld. Daarmee heeft hij de orthodoxie flink in de kuif gepikt. Hij was in zijn tijd een spiritueel bevrijdingstheoloog. Niet voor niets staan er in de Masnawi zoveel anekdotes over bevrijding, zoals een prachtige fabel over hoe een papegaai uit zijn kooi ontsnapt. Roemi wilde het onzegbare zeggen, en voor mij is dat gelukt.’ (Van Bommel in Trouw)
Islamoloog Erdem vindt de islamitische mysticus Roemi nog steeds relevant omdat de grensoverstijgende, mystieke poëzie van de leermeester en dichter in een smeltkroes van culturele en religieuze achtergronden ontstond. In een stad die wel wat lijkt op onze wereld.
‘Ik ben geen Christen, geen Jood, geen Moslim.
Ik ben niet het Oosten, noch het Westen.
Ik heb de dualiteit achter me gelaten, de twee werelden gezien als Éen.
Het is het één dat ik zoek, één dat ik ken, één dat ik zie, één dat ik roep.’
– Roemi
Roemi wist een sfeer te creëren van dialoog, medeleven en begrip, stelt de islamoloog en geestelijk verzorger.
‘Als leermeester en mysticus pleitte Roemi voor tolerantie, rationaliteit, goedheid en naastenliefde, alsook voor het aanzien van moslims, joden, christenen en andere gelovigen met één en dezelfde liefdevolle blik.’ (Erdem)
Ondanks het feit dat de vrome moslim Roemi tijdens zijn leven geliefd was bij de christenen in zijn directe omgeving, leerde het westen hem pas eeuwen later kennen.
‘Deels is dat te danken aan de beroemde Duitse dichter Goethe, die enkele werken van Roemi leerde kennen en erdoor beïnvloed werd. Hierdoor is Roemi’s denken indirect van invloed geweest op het religieuze, culturele en politieke leven in Europa en later in de Verenigde Staten. Nog altijd legt Roemi een spirituele band tussen Oost en West. Hij zou de laatste jaren zelfs de meest gelezen dichter in de Verenigde Staten zijn, wat het grote potentieel van deze mysticus aangeeft voor culturele ontmoetingen.’ (Erdem)
Bronnen o.a.:
Waarom de islamitische mysticus Roemi nog steeds relevant is (Igniswebmagazine)
Roemi is als een spirituele sauna (Trouw)
Roemi vandaag
Beeld: Schilderij Roemi (masnavi.nl)
GODEN EN MENSEN 
Citaat uit dit blog: ‘Het morele oordeel van gelovigen over of je van het ware geloof bent, heeft me altijd zwaar op de maag gelegen. Bij christenen, maar ook bij moslims. De moslims pretenderen, net als Nederlanders, verdraagzaam te zijn, maar in de praktijk zijn ze vaak teleurstellend intolerant. Daarom trof Roemi’s oproep me zo: ‘Kom, kom, wie je ook bent, kom weer. Heiden, afgodendienaar, vuuraanbidder, wie of wat je ook bent, kom! Onze plaats is geen plaats van wanhoop. Al heb je honderd keer je eed van berouw verbroken, kom!’ Er ging een deur voor me open.’ (Abdulwahid van Bommel, in Trouw)
Bovenstaand tekst is waar FrankB nu aan refereert door met selectieve verontwaardiging dit blog direct uit zijn context te halen. Bovendien zijn het niet mijn woorden, maar die van Van Bommel. Over vijandbeelden creëren gesproken. Jammer dat hij niet goed leest en daardoor verkeerde conclusies trekt:
FrankB zegt hierop: ‘Vrede slechts bereikbaar via het multiculturalisme’. Hier kan ik me nou eens helemaal in vinden. Helaas doet PaulD er wel meteen afbreuk aan met “in de praktijk zijn ze vaak teleurstellend intolerant”. Dit toegeven aan de neiging om lekker te generaliseren en aldus een vijandbeeld te bevestigen is in flagrante tegenspraak met de titel en met het pleidooi van Rumi.’
Als FrankB alles leest en alleen losse korreltjes bekritiseert, dan begrijpt hij blijkbaar niet dat Van Bommel slechte ervaringen opdeed bij sommige christenen en moslims. Voor hem blijkt Roemi dus juist een eyeopener. Er zijn inderdaad tegenstellingen tussen diverse religies, net zoals je die aantreft bij andere levensbeschouwingen of ideologieën. Roemi wist nu juist een sfeer te creëren van dialoog, medeleven en begrip, en dat is iets wat FrankB weer teniet doet in zijn tendentieuze reactie…
… die overigens na deze selectieve verontwaardiging wel weer redelijk wordt. Zijn voorbeeld van ‘de orthodox-protestante jongeren (ze lezen het Reformatorisch Dagblad!) met de bedoeling Nederlandse moslims zich thuis te laten voelen’, zou Roemi inderdaad gewaardeerd hebben. En Van Bommel ook! 😉
LikeLike
‘Vrede slechts bereikbaar via het multiculturalisme’
Hier kan ik me nou eens helemaal in vinden.
Helaas doet PaulD er wel meteen afbreuk aan met
“in de praktijk zijn ze vaak teleurstellend intolerant”
Dit toegeven aan de neiging om lekker te generaliseren en aldus een vijandbeeld te bevestigen is in flagrante tegenspraak met de titel en met het pleidooi van Rumi. Dat is des te wranger omdat juist moslims op Sri Lanka en in Myanmar slachtoffer zijn van “teleurstellende intolerantie”.
Ik zal het er maar op houden dat eeuwenoude christelijke anti-islam propaganda (wreedheden begaan door de Ander zijn immers altijd veel en veel erger dan de wreedheden begaan door de eigen partij), zich niet één twee drie de prullenbak in laat werken. Hoe bitter kan ironie zijn? Dergelijke propaganda is tegenwoordig bijna vanzelfsprekend enthousiast overgenomen door veel te veel anti-theïsten.
Feit: in Nederland zijn het moskeeën die het vaakst doelwit zijn van vandalisme, niet andere religieuze huizen. Daar staat dan weer tegenover dat ik het genoegen heb gehad met enkele orthodox-protestante jongeren te praten, die zich bewust zijn van het islamofobisch probleem in Nederland en moslims de helpende hand willen reiken, zich aldus inzettend voor Rumi’s vrede.
Het zijn vreemde tijden als een oude verstokte ongelovige als ik zichzelf in hetzelfde kamp terugvindt als die orthodox-protestante jongeren (ze lezen het Reformatorisch Dagblad!) met de bedoeling Nederlandse moslims zich thuis te laten voelen! Maar voor Rumi zou het misschien niet zo vreemd zijn geweest.
LikeLike
“….Mensen als Roemi zijn hard nodig in deze wereld….” . Dat denk ik ook. Stel je toch eens voor hoe onze eigen, kleine wereld, er uit zou kunnen gaan zien wanneer we, met velen, gaan zeggen ( en leven )…..” Kom, kom, wie je ook bent.” Of, zoals Roemi zich opstelde tegen zijn belagers en kon zeggen : ” Ondanks alles, hoor ik ook bij jou.” Pfff, soms een hele opgave maar met (vallen en opstaan) de moeite waard. ( m.i.)
LikeGeliked door 1 persoon
13072019 – Discussie gesloten.
LikeLike
Alle doctrines zijn natuurlijk niet goed of ze nu van religieuze of seculiere huize komen. Veel christenen hebben zich vooral in Nederland sinds halverwege de vorige eeuw losgemaakt van de christelijke doctrine.
Er ondanks die christenemancipatie zijn er nu moslims die toch nog verlichter zijn dan christenen, ondanks de islamdoctrine.
Miljoenen christenen zijn er echter nog steeds van overtuigd dat je ‘alleen via Jezus gered kan worden’. Dat is ook een doctrine die met de hel in het vooruitzicht in stand wordt gehouden. Over doctrines gesproken.
Inderdaad raken steeds meer mensen, moslims, christenen, maar ook mensen van seculiere huize ervan overtuigd dat doctrines echte vrijheid belemmeren. Dankzij onder meer inderdaad het wereldwijde web.
Mensen als Roemi zijn hard nodig in deze wereld.
LikeLike
@Paul: Roemi is duidelijk geen belijder van een der abrahamitische religies en doet uitspraken (“de twee werelden gezien als Éen”.) blijkbaar geïnspireerd door een transcendente ervaring, daar sta ik persoonlijk toch ietwat skeptisch tegenover, maar goed, natuurlijk zou het prachtig zijn als alle mensen elkaar respecteerden en in vrede met elkaar zouden leven, de praktijk is echter dat er hele grote stammen (U.S., Rusland en China) met geavanceerd wapentuig tegenover elkaar staan, terwijl de twintigste eeuw de bloedigste van de geschiedenis was, blijf wel een beetje oog houden voor de realiteit.
Je schrijft: [Net als heel veel christenen die zich allang los hebben gemaakt van de christelijke en/of katholieke doctrine]
Mondiaal gezien klopt deze bewering niet , in de U.S. is het werkelijk vergeven van de creationisten, ook onder politici en andere hoog maatschappelijk gepositioneerden, dat is wel maatgevend inzake hun politieke beleid, daarbij nog de talloze aanhangers van de Katholieke doctrine in Zuid-Amerika, ik denk zelfs dat er op de keeper beschouwd meer gelovigen dan ongelovigen zijn maar dit verder even terzijde.
De Islam zie ik niet echt (in tegensteling tot Benedict) als een grote bedreiging, dat is maar peanuts, het werkelijke gevaar (bedreiging van de wereldvrede) zit hem momenteel in de nogal verslechterde relatie tussen de U.S., Rusland en Iran.
LikeLike
@Paul. Ik denk dat je het zeer overschat, de invloed van Roemi. En dat je zeer onderschat wat het destructieve effect is van de islamdoctrine op het wel en wee van moslims. Mensengeesten gevangen in een mentale gevangenis van angst en terreur en onwetendheid. Tegenwoordig groeien de aantallen ex-moslims in de islamitische wereld. Men raakt geinformeerd via internet. Men weet van betere vrijere samenlevingen. Je zou je eens kunnen verdiepen in wat die ex-moslims vertellen, over de islam. Over wat dat betekent voor mens en cultuur.
LikeLike
@Benedict Broere,
Je commentaar is ingekort wegens herhaling van zetten. Je gaat niet in op de essentie van dit blog en de discussie. Je blijft je eenzijdig blind staren op de islamdoctrine die je voortdurend herhaalt. Je ziet geen mensen, alleen doctrine. Dit is een zinloze discussie als je niet naar de andere kant van de medaille kunt kijken, naar die van de dialoog, naar Roemi’s boodschap van vrede en tolerantie die in zijn tijd mannen en vrouwen van allerlei groeperingen en geloofsrichtingen aansprak. En dat in deze tijd weer zo nodig is.
LikeLike
@Paul. Als ik constateer dat ik als niet-moslim in de islamitische doctrine gezien wordt als een te onderwerpen dan wel te bestrijden vijand, doe ik dan aan vijanddenken? Stel ik ben een jood bijvoorbeeld en ik heb kritiek op het nazisme en hun vreselijke Holocaust, doe ik dan aan vijanddenken? Kritiek op de mafia, de scientology church, het communisme, enzovoort, mag dat nog, of is dat taboe vanwege vijanddenken? Het zijn verwarrende tijden tegenwoordig.
(door redactie ingekort)
LikeLike
@Benedict Broere,
Als je zegt:
"de islamitische doctrine zit van voor tot achter vol met vijanddenken. Je zou zelfs kunnen zeggen dat het in de islamitische doctrine over praktisch niets anders gaat dan over de vijand, de kafir namelijk, die te bekeren is dan wel te onderwerpen en te bestrijden,"
dan is en blijft de islam altijd je vijand.
En als je buurman of buurvrouw toevallig praktiserend moslim of moslima is, bekijk je ze altijd als je vijand. Want jouw buren 'veinzen, misleiden, bedriegen' in jouw ogen jou constant, zoals jij de islamdoctrine beschrijft. Zij zijn immers – in jouw ogen – ‘islamitisch geïndoctrineerd'.
Dit juist houdt het vijanddenken in stand, deze manier van kijken naar, in dit geval, de islam. Het weldadige van Roemi is nu juist dat hij dit denken grandioos doorbreekt, omdat we alleen EEN zijn.
Gelukkig zijn er steeds meer mensen die verlichter met de islam omgaan, en niet vol zitten met vijanddenken en de islam steeds weer terugdrukken in de doctrine. Je vindt ze in alle religies. De moslim is veel verlichter dan de islamdoctrine zou willen.
Net als heel veel christenen die zich allang los hebben gemaakt van de christelijke en/of katholieke doctrine. Menig christen is veel verlichter dan de paus zou willen.
Het is zoals filosoof Roemi – die veel verlichting verspreidde – zo mooi duidelijk maakt:
Ik ben geen Christen, geen Jood, geen Moslim.
Ik ben niet het Oosten, noch het Westen.
Ik heb de dualiteit achter me gelaten, de twee werelden gezien als Éen.
Het is het één dat ik zoek, één dat ik ken, één dat ik zie, één dat ik roep.’
– Roemi
LikeLike
@Paul Delfgaauw. Probeer je te realiseren dat enkele eeuwen van christendomkritiek heeft gemaakt dat we tegenwoordig niet meer zien dat zogenaamde ‘ketters’ verbrand worden of om hun zieleheil worden doodgemarteld. We zien dat niet meer en volgens mij is dat vooruitgang. Karl Popper bepleit voor de open samenleving het kunnen bekritiseren van wat voor religie, ideologie of wereldbeschouwing dan ook als daar aanleiding voor is. De islamitische doctrine zit van voor tot achter vol met vijanddenken. Je zou zelfs kunnen zeggen dat het in de islamitische doctrine over praktisch niets anders gaat dan over de vijand, de kafir namelijk, die te bekeren is dan wel te onderwerpen en te bestrijden. Die islamitische doctrine beveelt daartoe aan ook het misleiden, bedriegen en veinzen. Waarmee je hoort bijvoorbeeld dat de islam een religie van de vrede is en vol is van barmhartigheid. Het behoud van de moderne open samenleving, de liberale democratie, de orientatie op wetenschap en mensenrechten, enzovoort, is erbij gebaat dat er kritisch gekeken wordt naar wat er zich zoal meldt aan religie, filosofie en wereldbeschouwing in die samenleving.
LikeLike
Het heerlijke van mystiek -mystieke islam in dit geval- is dat je helemaal niets hoeft!
Je hoeft niets te willen, je hoeft niets te reflecteren, je hoeft niets te verwachten, je hoeft niets te zijn.
Je bent altijd welkom, al heb je beloftes al duizend maal verbroken.
Ja, zelfs zwervers zijn welkom lees ik. 😉
De twee tegenstellingen tuimelen over elkaar heen, liefde bemerkt haar nauwelijks op.
Het menselijk hart is het heiligdom, niet ‘heilige’ geschriften.
Al weer zo iets heerlijks en zo gemakkelijk. Geen geploeter tussen oude teksten, je hoeft alleen maar in je eigen hart te zoeken. En je eigen hart liegt ook nog eens niet.
En als de maan opkomt in je eigen hart………
Dan verzaak je iedere gedachte.
Het is zoals in iedere kastanje een enorme boom in zich herbergt.
Zo herbergt zich in jouw hart het hele universum.
Dan ben je niet meer de druppel in de oceaan.
Dan verschijnt de oceaan in de druppel.
Je hoeft alleen maar je hart leeg te maken, dat is eigenlijk alles.
En dat is een beetje het moeilijke van iets wat zó gemakkelijk is dat vrijwel iedereen er overheen kijkt.
Ik zit nog wel een beetje met de titel @Paul. Vrede bereiken via het multiculturalisme? De wijsheid van Rumi ontstijgt zaken als vrede en multiculturalisme. Wie niets meer wil, niets meer verwacht, wil ook geen vrede en verwacht ook geen vrede. Iemand met een leeg en zuiver hart
weerspiegelt beelden van de Onzichtbare en is niet meer gefocust op het zichtbare. Ergo, het is dan duidelijk waarom er nooit vrede zal zijn. Mensen gaan immers voornamelijk door met reflecteren: de islam deugt niet en DUS deug ‘ik’ wel. Of ‘onze’ cultuur deugt wel. En daar zit ook weer een link met het christendom. Sinds we het paradijs uitgetrapt zijn verdelen we alles in goed en kwaad. Zo komen we aan het ik-beeld c.q. de erfzonde. Het ik-beeld dat zichzelf goed vind en de islam die tegenwoordig ‘het kwaad’ vertegenwoordigd.
LikeLike
De praktijk is helaas dat sommige culturen zo verschillend zijn dat ze elkaar gewoonweg niet verdragen, in het gunstigste geval nog bereid zijn elkaar te tolereren, maar hoe edel de intenties van Roemi ook mogen zijn, je kunt niet kritiekloos voorbijgaan aan de mensonterende praktijken van de (volks)-Islam. De Islam heeft nog geen periode van verlichting doorgemaakt, d.w.z. een meer wetenschappelijke benadering van het bestaan en afkeer van het dogmatisch geloven, maar misschien dat het nog in het verschiet ligt.
LikeLike
@Benedict Broere
Het weldadige van Roemi is nu juist dat hij voorbij gaat aan het vernietigende vijanddenken. Roemi zwijmelt niet kritiekloos over de islam. Hij heeft een boodschap van vrede en tolerantie voor mannen en vrouwen van allerlei groeperingen en geloofsrichtingen, nog altijd actueel.
We hebben de nuance nodig. Niet het voortdurend demoniseren van de islam of welke religie of levensbeschouwing dan ook. Dat leidt in ieder geval nergens toe, hooguit naar oorlog en geweld. Het helpt niet.
‘Wat te doen, oh moslims?
Nu dat ik mij niet meer herken
In uw dualiteiten –
Geen christen, geen jood, geen zoroaste, geen moslim
Noch uit het Oosten, noch uit het Westen
Niet van het land of uit de zee
Ik heb de tegenstellingen opzij gezet
Ik heb gezien dat de tweeling één is
De eenheid die ik zoek, de eenheid die ik ken, de eenheid die ik zie
De eenheid waarom ik,
bij iedere hartslag,
roep.’
(vrij vertaald uit Rumi. Shervin Nekuee)
LikeLike
Je kan kritiekloos zwijmelen bij de taqiyya veronderstellingen van de islam over vrede, plus het slim inspelen op het in linkse kringen heersende dogma dat alle cultuur gelijkwaardig is, maar voor wie nog weten wat empathie is en geweten en goed en kwaad, die weet dat culturen verschillen, en dat het om mensen te beschermen tegen gruwelijke praktijken, noodzakelijk is om die verschillen waar te nemen en niet te verdoezelen. “Extremisme, kinderarbeid, eerwraak, kindhuwelijken, duiveluitdrijving, weduweverbranding, doodstraf, slavernij en boerka: het zijn allemaal uitingen van cultuurverschil en ze zijn allemaal niet het verdedigen waard.” Paul Scheffer, De vrijheid van de grens, Stichting maand van de filosofie en Paul Scheffer, 2016, p. 33.
LikeLike