‘Spiritualiteit heeft te maken met beleven,’ zegt theoloog Arjan Plaisier in zijn boek Zorg voor de ziel. Hij wijdt heel het boek aan de vele wegen van spiritualiteit. ‘Spiritualiteit gaat verder dan een opvatting, een mening, en zelfs een levensovertuiging. Het gaat dieper en raakt het hart, de ziel, de geest, de binnenkant van de mens. Niet toevallig wordt spiritualiteit vaak als een breken met de oppervlakte van het dagelijkse bestaan beleefd. Dat vraagt om inkeer, concentratie, stilstaan en vatbaarheid voor de diepere dimensie van het leven.’

‘Spiritualiteit is vaak verbonden met ‘innerlijkheid,’ zegt Plaisier, en wil geen definitie geven van spiritualiteit. Gelukkig noemt hij wel een aantal aspecten ervan, zodat dit vage begrip toch body krijgt. Plaisier vindt de christelijke traditie bij uitstek spiritueel, omdat daarin onuitputtelijke bronnen zijn te vinden voor hoofd en hart. Zorg voor de ziel is bestemd voor iedereen – binnen en buiten de kerk – die de zorg voor zijn eigen ziel serieus wil nemen en behoefte heeft aan verdieping en verbreding.

Onuitputtelijke bronnen
Volgens de auteur heeft de kerk, opvallend genoeg, vooral die spiritualiteit die voeling heeft met het geloof van de kerk van de eeuwen er weinig mee gedaan in het recente verleden. Terwijl er onuitputtelijke bronnen te vinden zijn voor hoofd en hart. En er juist alle ruimte was geweest om tot spirituele bloei te komen.   

‘De spirituele oefening en het spirituele leven geven ogen om te zien en oren om te horen, handen om aan te vatten en voeten om te gaan. Sommigen zien spiritualiteit dan ook vooral als een manier van leven, handelen, spreken en doen. Spiritualiteit is bij­voorbeeld leven met aandacht en het beoefenen van aandacht voor alles wat leeft, voor het kleine en het grote en vooral voor het onopge­merkte.’

De ziel is terug van weggeweest
In een aantal blogs bij Theoblogie is in vier delen zijn pubiekscollege te vinden dat hij gaf bij de presentatie van zijn boek. ‘De ziel is terug van weggeweest,’ laat Plaisier weten. Hij noemt het christendom een spirituele godsdienst en vindt dat de dominante spiritualiteit er een is zonder God.

‘Daarmee is het woord God al gevallen. Dat valt niet altijd bij spiritualiteit. De dominante spiritualiteit is er een zonder God. Er zijn ook wel pogingen gedaan om het christendom ook zonder God vorm te geven, maar het is ook wel gebleken dat je dan op een gegeven moment het christendom uit bent. Het christendom zonder God is broodmager. Het mist het grootse perspectief dat het doel van het menselijke leven het ‘zien van God’ is.’

A distant thunder
Plaisier zette zijn college in met de geschiedenis van de ziel met God vanwege de doorgaande traditiestroom waarin het gaat om die geschiedenis. Hij wil daar een aantal aspecten uitlichten, zegt hij, ‘aspecten die misschien niet tot het standaard repertoire behoren van laten we maar zeggen de doorsnee gelovige uit het modale protestantisme, maar die daarom niet minder waard zijn gehoord te worden’.

‘Of misschien juist daarom wel. Ik noem drie aspecten, drie kleuren van de ervaring met God. Achtereenvolgens is dat verlangen, liefde en vreugde. Ik ga daarvoor te rade bij Willem van Saint Thierry, Julia van Norwich en Pascal. Het is gelijk heftig hoor, het zal wellicht klinken als ‘a distant thunder’, maar ze suggereren dan ook meer dan de wat zwakkere plaatjes, die natuurlijk ook hun recht hebben onder de zon.’

Zie: De ziel terug van weggeweest (Theoblogie)

Zorg voor de ziel | Arjan Plaisier | Uitgevers: KokBoekencentrum.nl | ISBN: 9789043532730 | Pagina’s: 176 | 14-01-2020

Beeld: Enrique Meseguer (Pixabay)