‘We krijgen pas oog voor het mysterie van God als we de idee laten varen dat hij een ordelijke, geheel begrijpelijke wereld voor ons heeft ingericht,’ stelt filosoof Jan Riemersma. ‘Dan is het ook niet verwonderlijk dat God verborgen is en dat het bestaan niet paradijselijk is:
God is ondoorgrondelijk, maar zijn bestaan is alomtegenwoordig.’
‘Wij weten niet of God bestaat noch hoe Hij is’. En deze uitspraak is van Blaise Pascal, een Franse wis- en natuurkundige, christelijk filosoof, theoloog en apologeet. Hij was de schrijver van Pensées (Gedachten), waarin hij deze uitspraak deed.
‘Maar wij weten niet of God bestaat noch hoe Hij is, omdat Hij noch uitgebreidheid bezit, noch grenzen heeft. Maar door het geloof onderkennen wij Zijn bestaan en als we zalig zijn zullen we weten hoe Hij is.’ (BP)
Godsdienstfilosoof Jan Riemersma, alias De Lachende Theoloog, wijdt een blog aan Pascal, onder de titel De God van Pascal, waarin Riemersma stelt dat Pascal alle Godsbewijzen van de hand wees, maar met een ander Godsbewijs kwam.
‘Pascal schreef: ‘Als er een God is, is Hij oneindig onbegrijpelijk (…)’ Om aannemelijk te maken dat God inderdaad niets minder dan ‘oneindig onbegrijpelijk’ is, zet Pascal zich er toe om te tonen dat onze wereld de ‘oneindige onbegrijpelijkheid’ van God weergeeft. Bij het aanschouwen van de werkelijkheid ligt het ons op de lippen om te denken: dit moet wel het werk van een machtig wezen zijn! (JR)
De rede faalt, zegt Pascal, want ons verstand kàn de werkelijkheid niet doorgronden, maar we kunnen wel weten dat er een God is, zonder dat we Hem begrijpen. Riemersma:
‘Dit is inderdaad een waarheid als een koe. Als de werkelijkheid zo ingewikkeld is dat ons verstand (bij lange na) niet alle verschijnselen kan ordenen, dan kunnen we het bestaan van God eenvoudigweg niet ontkennen.’ (JR)
Riemersma vindt dat het bevredigende van Pascals invalshoek is dat we op ons gevoel mogen vertrouwen en dat we niet verplicht zijn om ons geloof in God verder te verantwoorden.
‘Wie echter wil bewijzen dat God bestaat, zal heel de wereld in de steigers moeten slaan: hij zal een loopplank moeten hebben die hem in staat stelt om zijn redelijke beginselen mee te voeren naar het begin van alle tijden en naar de uiterste grenzen van de werkelijkheid.’ (JR)
De Lachende Theoloog (foto: JR) stelt dat, uitsluitend als ons verstand zo krachtig is dat we de gehele werkelijkheid kunnen doorgronden, onze rede geschikt is als instrument om een fel zoeklicht op onze verborgen God te laten schijnen.
Ten slotte citeert hij nogmaals Pascal:
‘De metafysische godsbewijzen liggen zo ver af van de manier waarop de mensen denken en zijn zo ingewikkeld, dat men er niet door geraakt wordt; en al zouden sommige er baat bij hebben, ze hebben er alleen iets aan op het moment dat deze bewijsvoering hen voor ogen staat, maar een uur later zijn ze bang dat ze zich vergist hebben.’ (BP)
Zie: De God van Pascal
Illustr Blaise Pascal: maverickphilosopher.typepad.com
Blog illustr: Blaise Rascal par Resonance
GODEN EN MENSEN 
Wees blij dat God jouw het leven heeft gegeven. Het is genade dat de mens nog leeft op deze verdorven wereld. God is de gehele natuur. Mensen Zijn schepselen en de dieren die leven hebben ontvangen van God. Allerlei fantasieën over God is en blijft zinloos. Met begrip voor je onderwerp. Gr. Patricia
LikeLike
-Filosofen hebben hun ‘eigen god’ zegt men ; maar probeer niet-filosofen daarvan te overtuigen …!?
LikeLike
Waarom toch iedere keer die “meerwaarde”? Ik heb niet meer dan waarde te bieden. Eind 88 was ik voor contacten in Leipzig en kwam daar terecht tussen die dappere mensen, met al hun ratio als de dood zo bang, dat we wellicht zouden worden neergeschoten. Met name vanuit de Nicolai-kerk en velen door christelijk geloof geínspireerd wist men in korte tijd een keihard regime met zijn muren omver te krijgen met stem en blote handen. In de toen overal te horen uitgelaten hoge duitse vloek van opluchting zat al ons geloof samengeperst. Zelden heb ik waarde van geloof zo gevoeld als toen. Meer feiten heb ik ook uit die onvergetelijke weken niet te bieden en weet maar al te goed dat die vloeken en de favoriete gescandeerde bijbelse leus “zwaarden worden ploegscharen” op zich niet overtuigend zijn en dus niet voor “meerwaarde” zorgen. Hoop alleen dat je toen ook van die momenten genoten hebt en als ik weet dat het allemaal nog steeds echt waargemaakt moet worden.
LikeLike
Ben het voor de afwisseling een beetje eens met MNb,
je zou het onderhand ook de Jan Riemersma en Rutten cultus mogen noemen, dat ze voortdurend trachten met godsbewijzen te komen. Waar is onze bescheidenheid toch gebleven?
LikeLike
P.S. In een reactie in de discussie onder het artikel van Riemersma, bij Geloof & Wetenschap, zegt Riemersma dat Pascal het volgens hem goed heeft gezien: ‘God is geen ding en wij moeten het bestaan van God dan ook niet willen bewijzen alsof God een *ding* is. God moet, als Hij een religieuze waarde heeft voor ons, juist ánders zijn dan alle gewone dingen: kortom, God heeft religieuze waarde voor ons juist omdat hij ons begrip van de werkelijkheid overtreft (denk aan de woorden van Augustinus: zou God *gewoon* en *begrijpelijk* zijn, dan is het God juist niet).
Wel, dit maakt ons natuurlijk onzeker: want hoe weten we nu dat God wél een ontdekking is van de mens, maar geen *verzinsel*, geen lapmiddel om je te troosten? Geloven in een God waarvan je het bestaan niet kunt bewijzen geeft toch een gevoel van onbehagen. Dit is dan ook de reden waarom Pascal (mijn interpretatie) zocht naar *indirect* bewijs voor het bestaan van God, gebaseerd op de *waarschijnlijkheid* dat God bestaat (de waarschijnlijkheidsleer is door Pascal ontwikkeld, zoals je misschien weet: hij was een expert op dat gebied). De redenering is dan: hoe ingewikkelder, groter, absurder en fantastischer de werkelijkheid is, hoe verwaarloosbaar klein de kans is dat God niet bestaat.
Nou, dat de werkelijkheid ons verstand overtreft kun je met eigen verstand onderzoeken: dat is het werk van onze natuurlijke wetenschappers. Als dit onderzoek nu aantoont dat de wereld inderdaad veel vreemder is dan wij denken dat zij is, dan gaat Pascals redenering op; toont onderzoek aan dat de wereld logisch geordend is, en niet absurd en fantastisch, dan hoeft Pascals redenering niet op te gaan.’
LikeLike
Vrij naar Picasso: Antwoorden zijn niet interessant; het gaat om de vragen. Zeg dat maar tegen uw vriendin.
LikeLike
Voor atheïsten is het ook overbodig; lees eens een paar deconversieverhalen. Waarom doen gelovigen sinds Origenes er dan zoveel moeite voor en schrijven de door u zo bewonderde Rutten en DLT er zelfs rammelende proefschriften over?
Want ik ben het eens dat vrijwel nooit iemand middels de één of andere argumentatie tot geloof is gekomen of van geloof is veranderd. De enige mogelijke uitzondering die ik ken is Edward Feser en die argumenteert nog beroerder dan ….. nou ja, vul zelf maar in, de kandidatenlijst is mij te lang.
Juist vooral in deze kwestie geldt dat mensen eerst een beslissing nemen en dan pas rationaliseren. Zoals mijn vriendin, een eenvoudige gelovige met meer gezond verstand dan wij hier allemaal op briljante wijze stelt: “dus het gaat erom overal een antwoord op te hebben.”
LikeLike
“God is ondoorgrondelijk”
Dan zie ik niet in waarom gelovigen er zoveel woorden aan besteden.
“Dit is inderdaad een waarheid als een koe.”
Dan wel één die van haar brein is beroofd. Weten is een vorm van doorgronden, dus DLT spreekt zichzelf tegen. Ik ben het met hem eens dat één van mijn aannames is dat de mens de werkelijkheid inderdaad kan doorgronden. Zodra DLT echter probeert te bewijzen dat dat niet zo is heeft hij geen keuze dan met de god van de gaten te komen aanzetten.
“dat we op ons gevoel mogen vertrouwen”
Eens. Ik ben al tijden van mening dat gevoel een rechtmatige plaats in filosofie moet hebben. Het waren twee vertegenwoordigers van Youth for Christ die mij als 13- of 14-jarige als eerste het onweerstaanbare en onoverkomelijke gevoel gaven dat om te beginnen de christelijke god niets anders dan flauwekul is. Sindsdien ben ik maar weinig info tegengekomen die dat gevoel weerspreekt – en dat is inclusief PD, die dankzij zijn geloof nog maar kort geleden allerlei geborneerde flauwekul over atheïsme poneerde.
De mensen die mij wél het gevoel geven/gaven dat god de moeite van het aanbidden waard zou kunnen zijn – oa mijn wederhelft, JT en Jim West – hebben mij desalniettemin nooit kunnen overtuigen van de meerwaarde van geloof. De eerste is zeker een beter mens dan ik en helpt mij een beter mens te zijn, maar ik zie niet in dat haar geloof daarvoor een noodzakelijke, laat staan een voldoende voorwaarde is. Niettemin houd ik van haar expliciet inclusief haar geloof.
“DLT stelt dat, uitsluitend als ons verstand zo krachtig is dat we de gehele werkelijkheid kunnen doorgronden ….”
Dat kan hij met evenveel of even weinig recht beweren van elke wetenschappelijke theorie.
Overigens wil ik graag van DLT weten of hij deze zelfde redenering accepteert tav vierkante cirkels en droog water en zo nee, waarom niet. Kwestie van definitie? Dan mag atheïstische ik redeneren over god als lichaamloze entiteit en de onmogelijkheid van interactie met een materiële werkelijkheid. Dat is immers ook een kwestie van definitie.
LikeLike
Vogel zegt,
Geloven heeft niets van doen met ” bestaan “. Dit is een begrip met een tijdelijke betekenis, een zèlfrealisatie als existentie. Dit met een inhoudelijke verklaring slechts van toepassing dus op de mens. Al hetgeen de mens als bovenmenselijk, bovennatuurlijk denkt te kunnen , te moeten verklaren, kan niet met begrippen. Deze zijn slechts van tijdelijke aard.
Het begrip : ” god ” blijft zo een constituering .
Ergens las ik : “We moeten met God samenwerken “. Een uitspraak, opvatting, doelstelling vol pretenties. Want hoe kan de stervelijke mens zich meten met een tijdloos ” iets ” dat , zo beweerd, zijn bestaan in existentie bepaalt ?.
LikeLike
We moeten ook rustig bezig blijven met zo goed en zo kwaad als we dat kunnen ons geloof te ver-antwoorden en ons ongeloof te verantwoorden. Daar is natuurlijk niets mis mee..Maar dat “bekeringstoontje” ,van wie dan ook, -en ongelovigen beginnen daar ook erg goed in te worden- bemoeilijkt niet slechts een goed debat maar ook gezamenlijke aanpak van onze wezenlijke zaken.
LikeLike
Het gaat (mij) niet zozeer om het overtuigen; ik vind het wel boeiend om al die gedachtegangen daarover te vernemen. Intussen dienen we wel iets moois van deze wereld te maken, daar heb je helemaal gelijk in.
LikeLike
Voor hen is het ook overbodig.
LikeLike
Gelukkig hebben we tegenwoordig ook nog mensenrechten en is het ons op grond daarvan toegestaan om als beperkte mensen al dan niet te geloven in God. Als we nu ook nog afleren om elkaar ouderwets alsmaar te overtuigen van ons gelovig of ongelovig gelijk, krijgen we wellicht ook meer zin en tijd om op grond van onze beperkte humaniteit warempel nog samen te gaan werken om iets moois te maken van onze wereld.
LikeLike
Bewijzen of weerleggen is onmogelijk voor gelovigen.
LikeLike