Is de zoektocht naar zingeving een luxe geworden ‘die velen zich niet meer kunnen veroorloven’? Jolanda Breur, journalist met een ‘cultuurwetenschappelijke bril’ op, is op haar site Zingeving een serie gestart over Zin geven is overleven. In deel 2 zegt zij dat religie als zingevingssysteem niet voor niets met de mens mee is geëvolueerd. ‘Even geen tijd voor zingeving, zo is sinds de crisis regelmatig te horen. Maar als we willen overleven zullen we wel moeten’.
Nutsdenken
Breur verwijst naar Danka Stuyver in de Volkskrant die er onlangs geen misverstand over liet bestaan. De columniste betoogde dat de zoektocht naar zingeving een luxe is geworden ‘die velen zich niet meer kunnen veroorloven. Het wordt aanpoten…’. Volgens Stuyver wordt de zoektocht naar zingeving een enorme luxe. Maar het gaat niet om nutsdenken, zo stelt Breur.
‘Het is veelzeggend dat de activiteit hier is verbasterd tot een van de vele waaruit je kunt kiezen, en vooral gaat over wie je zelf bent en wat succes voor je betekent. Zingeving is daarmee gekaapt door het nutsdenken. Is het nu bruikbaar, kun je er iets mee oplossen? Zo niet, dan schrappen we de bezigheid.’
Traditionele bron van zingeving
Christelijke kranten melden dat een derde van de Nederlandse bevolking sinds de crisis meer met zingeving bezig is, en niet alleen religieuzen. Een op de drie Nederlanders zou nu méér nadenken over de zin van het leven dan voor de coronacrisis. Dat biedt kansen voor kerken, stelde Alpha Nederland die een onderzoek ernaar deed. Logisch, lijkt Breur dat te vinden. ‘Zingeving is van oudsher dan ook hun corebusiness.’
‘En daar wringt wellicht de schoen. Want bezinning is al niet hip in een oplossings- en korte-termijngerichte samenleving, die traditionele bron van zingeving, religie, is helemáál achterhaald. Waarom zou je ziel en zaligheid ophangen aan een God waar niets zinnigs over te zeggen valt, laat staan van te verwachten? Op Facebook sprak men van ‘waanzin’ en ‘idioten’ toen een Eindhovense priester wegens de crisis de stad vanuit een helikopter wilde zegenen. Religieuze ambtsdragers zouden er beter aan doen mensen te helpen in plaats van te bidden.’
Completer mens- en wereldbeeld
Moeten we massaal een religie gaan aanhangen, vraagt Breur zich af. Als ‘atheïst’ zal ik dat niet snel propageren, zegt de ‘cultuurvorser’, zoals zij zich ook wel noemt.
‘Maar voor de omgang met moeilijk beheersbare fenomenen als de huidige gezondheidscrisis, de voormalige financiële variant of lijden in het algemeen kunnen we wel een completer mens- en wereldbeeld gebruiken.’
Persoonlijke en collectieve zingeving
Betekenis of bedoelingen waarnemen, ook als ze niet stroken met de realiteit, helpen de beperkte mens om gevaar te signaleren en complexe sociale situaties te doorgronden, schreef zij onlangs in haar artikel in Vrij Nederland. Deze mee-geëvolueerde neiging kunnen we volgens onderzoekers daarom beter niet onderdrukken.
‘Religie was een volgende ontwikkelingsstap en zorgde door de bindende kracht en gezamenlijke rituelen voor verhoging van het menselijk welzijn. Los van de uitwassen die iedere hechte gemeenschap kunnen aankleven, blijken aanhangers nog altijd beter te presteren, langer te leven en gelukkiger te zijn, zo concludeerden ze. Persoonlijke en collectieve zingeving hangen hier nauw met elkaar samen.’
Betekenis geven aan een nieuw alledaags leven
Mochten we traditionele religie definitief de rug toekeren, dan is het verstandig om nog even om te kijken, stelt Breur aan het slot van deel 2 van haar artikelenreeks, een serie over ‘betekenis geven aan een nieuw alledaags leven’.
‘Met of zonder God zullen we ons moeten afvragen waar we het in godsnaam allemaal voor doen en hoe we dat met elkaar gaan vormgeven. De antwoorden zijn ook in de religieuze praktijk niet in beton gegoten. Maar wetenschappers zien inmiddels wat ‘gelovigen’ al millennia weten: zonder die zingevende houvast gaan we het niet redden.’
Bronnen:
Wat we van religie kunnen leren (Jolanda Breur)
Zoektocht naar zingeving wordt een enorme luxe (de Volkskrant)
Religie overleeft, want het helpt ons overleven (Jolanda Breur in Vrij Nederland)
‘Vraag naar zingeving groeit door corona. Kerken moeten daarop inspelen’ (Nederlands Dagblad)
Foto: msandersmusic (Pixabay)
GODEN EN MENSEN 
In de oosterse visie wordt er binnen de gevonden leegte, welke kennend van aard is, geen zingeving gevonden. Dit is gelegen in het losmaken van het lijden welke alleen te bereiken is middels het opgeven van het ego en het bereiken van het Nibbana. Het is immers het ego wat aan lijden onderhevig is. Klamp je nergens aan vast, zei de Boeddha, de verschijnselen zijn immers van voorbijgaande aard. En als er iets vast staat dan is het dat het ego van voorbijgaande aard is. Maar hoe kan er zingeving gevonden worden als men zoekt naar het eeuwige en onveranderlijke? Wat is de zin van Anatta? Ja, het mag dan zo zijn dat de kennende leegte niet kan lijden, maar lijden is ook een stukje zingeving natuurlijk. Daar zit je dan met je waarnemend bewustzijn te staren in de eeuwigheid. Als er geen doener in mij is, wat doe ik hier dan nog?
Zolang men nog in de ik-illusie verkeert kan de ziel verhuizen van incarnatie naar incarnatie en is er zingeving, namelijk het opgeven van het ik. Maar daarna? Zingeving kan er alleen zijn zolang er iets te bereiken valt. Maar je mag het eigenlijk nooit bereiken! En dat gebeurd dan ook niet. Egoloosheid valt alleen tijdelijk te bereiken. Al die satsang en new age leraren hebben het mis. Zijn als vorm-zijnde kan worden opgegeven, maar het maakt plaats voor een nieuwe staat van zijn. (Het gaat dus niet zozeer om bewustzijn, maar om zijn.) Een staat welke niet langer gebonden is aan vorm, tijd of plaats. Waarmee toekomstprojecties een open veld zijn geworden.
Daarmee ontstaat een nieuwe zingeving, juist omdat het open ligt. Was je oude ik een vlucht voor de dood, de nieuwe ik is daar niet meer mee bezig. In het Mahayana-boeddhisme kent men de belofte om andere wezens te helpen zichzelf te bevrijden. Dat is ook een stukje zingeving. Dat is een participeren welke niet het eigen ego tot doel (zingeving) heeft, maar de ander. En zo ben je toch weer terug in het veranderlijke. Net zoals het open veld van toekomstprojecties veranderlijk is, je weet alleen niet welke verandering! En juist omdat je het niet weet verschijnt er toch weer zingeving. Ik heb Hermes-kenners over dingen zien schrijven welke ik ook niet begrijp. Er is nog hoop! Zoek naar de vragen.
LikeLike
Een God is er niet in mijn leven, maar toch ben ik gevormd door veel mensen die juist wel een bepalende God in hun leven hebben.
Vredelievende groet,
LikeGeliked door 1 persoon