Mens en techniek: het thema van de Maand (april) van de Filosofie 2014. De keuze van het thema is ingegeven door het feit dat mens en techniek steeds meer met elkaar verweven worden. De mens is hard op weg een cyborg te worden, omringd en omhangen door techniek als smartphones, Google glasses, navigatieapparatuur, smartwatches en chips die onze fysieke conditie controleren.
Binnenkort kunnen we zelfs onze hersens downloaden – zielloos en dus zonder bewustzijn een eeuwig leven leiden. De hel op aarde lijkt me dat, hoewel je daar zonder bewustzijn geen weet van hebt: je hersens zijn dan immers niet meer dan een levenloze supercomputer.
Blijkbaar wil de mens het ‘natuurlijk kwaad’ van zijn sterfelijkheid bedwingen. De term ‘natuurlijk kwaad’ komt van dr. Bert van Veluw. Deze godsdienstfilosoof omschrijft ‘natuurlijk kwaad’ als lijden dat niet door de mens wordt veroorzaakt, zo meldt de site Christelijke Filosofie – die het kwaad verbindt het thema van de Maand van de Filosofie: mens en techniek, dat ‘ons dwingt opnieuw na te denken over de verhouding tussen techniek en moraal’.
‘Je zou in zekere zin kunnen zeggen dat wetenschap en techniek middelen zijn die mensen in staat stellen op allerlei manieren het ‘natuurlijke kwaad’ onder controle te krijgen. Door deze middelen kunnen wij tal van ziekten met een zeker succes bestrijden en ons beter voorbereiden op en verweren tegen rampen. Met behulp van wetenschap en techniek hebben wij onze afhankelijkheid van grillige natuurfactoren een stuk kunnen reduceren. De wereld is maakbaar geworden.’ (@cfilosofie)
Bert van Veluw schrijft hierover in zijn boek Waar komt het kwaad vandaan? Over God, schepping, evolutie en de oorspong van het kwaad. Hierin maakt hij een zoektocht naar de oorsprong van het kwaad en bespreekt onder meer de vraag of de duivel en demonen niet uit een achterhaald wereldbeeld afkomstig zijn. De duivel moeten we van hem niet te veel macht toedienen, als een soort ‘tegengod’. Volgens dr. M. J. Paul geeft Van Veluw een prachtig overzicht van allerlei standpunten in verleden en heden. Ook laat hij zien hoeveel haken en ogen er zitten aan gangbare redeneringen. (foto: forumC)
‘De presentatie van allerlei meningen gebeurt op een faire manier, waarbij de auteur vaak lijnen doortrekt en consequenties als problemen benoemt. Ongeacht welk standpunt men zelf inneemt – en wie is ooit uitgedacht over dit onderwerp? – kan men veel van zijn gading vinden in dit boek, dat deels het karakter heeft van een naslagwerk.’ (M J Paul)
Volgens Vergadering.nu wordt het grootse deel van het boek besteed aan de prangende vraag naar het waarom van het zogenaamde `natuurlijke kwaad`: aardbevingen, vulkaanuitbarstingen, overstromingen, ziektes en ongelukken.
‘Van Veluw zet de antwoorden, die in de loop van de tijd zijn gegeven, op een rij en zoekt naar de waarheidsmomenten van elk van hen. Daarbij worden vragen rond schepping en evolutie met betrekking tot dit kwaad uitgebreid voor het voetlicht gebracht. Ten slotte bespreekt hij de leer van de erfzonde, een doctrine die we volgens de schrijver niet kunnen missen, willen we de menselijke situatie en het probleem van het kwaad juist verstaan.’ (vergadering.nu)
Vergadering.nu stelt dat het antwoord dat Van Veluw in zijn studie biedt, er – kort gezegd – op neer komt dat het kwaad er is omdat de mens een vrije wil heeft.
Godsdienstfilosoof Taede A. Smedes besprak het boek indertijd bij bol.com. Hij vindt het boek controversieel, niet alleen vanwege het flirten met creationisme en intelligent design,
‘…maar vooral omdat nogal wat verklaard wordt met behulp van (het feitelijk bestaan van) de duivel en de (historische) val van engelen om moreel en natuurlijk kwaad ook voor de schepping van de mens te verklaren. De voornaamste zwakte zit in de voortdurende argumentatie dat wanneer iets natuurwetenschappelijk niet wordt uitgesloten, dat impliceert dat het redelijk is om dat ook als feit aan te nemen.’(bol.com)
Zie:
* Natuurlijk kwaad en technisch kwaad
* April is de maand van de filosofie
* Dr. Van Veluw houdt het kwaad tegen het licht
* Recensies
Waar komt het kwaad vandaan? | Dr. A.H. van Veluw | 700 Pagina’s Gebonden | € 29,95 | ISBN10 9058299961 | ISBN13 9789058299963
Volgens de uitgever verkent Van Veluw allerlei wegen in de doolhof van vragen naar het ‘waarom’. Zo stelt hij onder andere de zinloosheid van het bestaande kwaad en Gods volmaakte goedheid en almacht aan de orde. Ook gaat hij in op de vraag in hoeverre de mens een vrije wil heeft en in hoeverre hij of zij verantwoordelijk gesteld kan worden voor het ‘morele kwaad’. (Groen/Jongbloed)
Cover:
De omslag toont een appel, met daarin Adam en Eva, uiteraard verwijzend naar het eten van de verboden vrucht. Ik miste de toelichting in het boek, maar het Latijnse woord ‘malum’ kan zowel ‘appel’ als ‘kwaad, ramp’ betekenen, en dat lijkt de aanleiding geweest te zijn tot deze gelijkstelling.
(M J Paul)
GODEN EN MENSEN 
In veel landen is de politiek verantwoordelijk voor het uitvaardigen en handhaven van maatregelen die onaanvaardbaar kwaad moeten tegengaan en de rechterlijke macht om die maatregelen te toetsen bij conflicten. Politiek op religieuze grondslag is storend, omdat zuiver religieuze standpunten niet voor rede vatbaar zijn en dus niet door de rechter beoordeeld kunnen worden.
Wat precies zuiver religieuze standpunten zijn is soms moeilijk te beoordelen, maar als het gaat om bv. euthanasie, zondagsrust, anticonceptie, in het openbaar oproepen tot gebed door klokgelui of gezang, mag religie geen enkele rol spelen.
Als dat wel gebeurt, leidt dit gemakkelijk tot excessen, voorbeelden te over.
LikeLike
Als je alleen rekening houdt met de fysieke mens, kunnen mensen een soort cyborg worden, met vervangbare onderdelen. De werking van onze hersenen, ons brein, kan gedownload worden als gereedschap. Zelfs hoe we kennis opnemen, en waar, kun je misschien ook nog wel terugvinden via neurologisch onderzoek. Hoe we deze kennis verwerken, analyseren, en welke onderlinge verbanden we kunnen leggen, lijkt me al moeilijker vast te stellen . Dát ik denk, en waaraan, kun je misschien lokaliseren, maar niet wát ik denk over een onderwerp. Google denkt mijn gedachten te kunnen “lezen”. Via internet kennen ze mijn interesses. Dan nog lijkt het mij een drukke, ingewikkelde bedoening in mijn bovenkamer. Hoe groot is mijn opslagruimte daar? Zijn die gegevens nog ergens vastgelegd, in de computer of op papier, zodat ik ze mag vergeten; uit mijn waakbewustzijn halen?
Hoe ontwikkelt een brein zich? Bestaat er naast een fysieke evolutie ook een spirituele evolutie? Creativiteit in denken, (beelddenken), lijkt mij onvervangbaar. Overzetten in verstaanbare, begrijpelijke taal kunnen we misschien leren . De macht van het woord?
Is sterven een natuurlijk kwaad, of is het een overgang naar een volgende incarnatie? Waarbij herinneringen aan het voorbije leven opgeslagen worden in de ziel, en zo meegenomen? Volgens mijn ervaringen werkt dat zo. Reageren op iemands mening kan “zonder nesten” via @ naam datum en tijd.
LikeLike
Aan Theo, logistiek op 4,
Het is mij wel duidelijk dat we dezelfde worsteling doorstaan hebben. We kunnen wel beginnen over celdeling, atomen, chromosomen, elektronen en erfelijkheid die de zaak alleen maar vertroebelen en wat voor de leek voldoende en begrijpelijk lijkt. Het blijft uiteindelijk toch een principe dat jij goed begrijpt door dan maar je schouders op te halen. Wanneer men de zaken zo summier stelt als jij hier doet, zaken die toch zo onvoorstelbaar gecompliceerd zijn als de big bang, dan is er weinig hoop dat ze in de storm van deskundige kritiek niet ten onder gaan.
Een troost, voor ons oud Krishnamurtianen, ze weten er zelf ook niets van. In dat licht vind ik je opmerking prima.
Wie het beter weet werpe de eerste steen!
LikeLike
@Valére de Branbandere: En alleen logica is absoluut…
-Alles, wat is, is dan niets meer dan een logische ideeën-wereld .
M.a.w., ons menselijke logisch denken is universeel en onze logische wetten hebben eeuwigheidswaarde.
Of begrijp ik het verkeerd.
LikeLike
Valérie/Theo Mocht jullie me verkeerd begrepen hebben: ik had het niet over dogma’s of theorietjes, maar over prachtige oude scheppingsverhalen met oude literaire beschrijving van menselijk leven. Ze mogen dan van oude joodse priesters en van oude nomaden zijn. maar met ons besef van mensenrechten nu beseffen we helemaal dat we ook hen als mensen met hun literaire vermogens niet kunnen onderschatten.
LikeLike
-Filosofie en vooral meta-fysica hoeft niet op religieuze dogma’s gefundeerd te worden, maar op een vorm van logica .
-En alleen logica is absoluut…
-Alles, wat is, is dan niets meer dan een logische ideeën-wereld .
LikeLike
Toch is het kwaad ergens in de techniek geslopen. De wereld werd niet zozeer maakbaar maar eerder bespiedbaar. Met dat bespieden van de ander en het andere heeft toch echt het kwaad zijn intrede gemaakt. Was het al bij de Pascaline ( http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/80/Arts_et_Metiers_Pascaline_dsc03869.jpg ) of was het misschien de astrolabe van Jean Fusoris ( http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/26/Jean_Fusoris_planispheric_astrolabe_in_Putnam_Gallery%2C_2009-11-24.jpg ) of kroop het duiveltje er stiekem in bij de graphometer van Butterfield ( http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/03/Butterfield_graphometer_img_2601.jpg )
Het was er zonder techniek al in het Hof van Eden, hoewel je de slang ook als een instrument van het kwaad zou kunnen duiden.
Ik zag vorig jaar een prachtige tentoonstelling in het arts et metiers in Parijs van Enki Bal, over mens en techniek gesproken ( http://enkibilal.arts-et-metiers.net ). Een museum waar ik elke keer weer binnen stap vanwege de prachtige techniek. Sorry, ik had gewoon even zin in linkjes.
LikeLike
Dat ligt eigenlijk eenvoudig. Men heeft aan de hand van Doppler effect vastgesteld dat het heelal nog steeds verder uit elkaar gedreven wordt. Als we de film omkeren in de richting van het verleden, dan wordt het heelal steeds kleiner tot op een punt dat het niet meer verder kan. Dat is de oorspronkelijke toestand. Verder dan dat hebben we nog geen verklaring. zie armandmaes.wordpress.com
LikeLike
Ik ben altijd wel voor het kwaad met kwaad vergelden. Bij gebrek aan beter dan. Het is gewoon een kwestie van een beetje eerlijk boekhouden, de credit en de debetzijde in balans zien te houden. Balans, dat is toch zeker waar het leven om draait? En waarom zouden we het gewoon niet een keertje proberen?De oorsprong van al het kwaad zit gewoon in ons, laten we nu eens moedig zijn en dat toegeven. Ik ben geen aanhanger van het gezooi met duveltjes en rotte appeltjes, het heeft ons allemaal niets gebracht aan de creditzijde.
LikeLike
Hi Tatjana, I have interest in technological things, I work with it now 😉 but I don’t believe in brains in the machine: there is no soul in it, so it’s only a machine, without consciousness, so it’s dead… If it is to assist our consciousness to have better life by improving the workings of the brain, o.k.
LikeLike
Wel, Paul, you say, that we can via technology “zielloos en dus zonder bewustzijn een eeuwig leven leiden”. The risk is here, of course. Yet the intention of the technologists is different: to assist our consciousness to have better life by improving the workings of the brain. . Not all spiritually oriented people find it absurd. Transhumanism is not automatically or per ce against spirituality. Indian gods new avatars, why we cannot?
.
LikeLike
Soms lijkt het, alsof men precies dát ontdekt wat men zoekt, eerst ontstaat een theorie en vervolgens de bevestiging van die theorie. Het is alsof de mens slechts voort borduurt op zijn eigen vermogens om te begrijpen tot die mens zogenaamd ‘alles’ begrijpt.
De big bang is zoiets, niemand die mij begrijpelijk kan verklaren hoe uit iets ‘oneindig kleins’ iets ‘oneindig groots’ kan ontstaan, zoals deze kosmos.
LikeLike
Heb zojuist elders gereageerd op het nieuws dat de inflatietheorie van de Bigbang eindelijk lijkt bevestigd. Dit soort geweldig nieuws van wetenschappelijk onderzoek doet mij ogenblikkelijk aan het eerste oude oude scheppingsverhaal denken waar duidelijk wordt dat de goede wereld geen natuurgoden bevat en aan het menselijk denken en zorg is overgelaten. Wij hebben het geluk om de geweldige resultaten van dat menselijk denken met zijn verlengde zintuiglijke waarneming mee te maken.
Dat menselijk gedrag kent ook de kwetsbare menselijke vrije wil, ook in de kontekst van geschiedenis van de mensheid maar al te duidelijk ook van zijn slechte kant gebleken. Het tweede bijbelse scheppingsverhaal schildert Adam, dé mens, in nomaden beeldspraak als “uit vruchtbare rode oaseklei gekleit”. In diezelfde beeldspraak wordt hij door verwaandheid tot “rul woestijnzand”, beeld van kwaad en dood. Mensen weten van de onherroepelijke dood en samen in geweten waar het mis kan lopen in ons leven, onze wereld, onze geschiedenis en onze toekomst.. Op de hoogte van veel theorieën over kwaad zie ik me telkens weer teruggrijpen naar die oude nomadenbeeldspraak, die eindigt met de mens uitkijkend naar het kind van zijn vrouw en verlangend naar het paradijs.
LikeLike
Het houdt me zo vaak bezig: man en techniek…..het verschil tussen ratio en gevoel….Gevoelige techniek…ik weet….maar dat vergt weer maanden, jaren van gepeins….er steeds weer aan ‘denken’ te leven en handelen vanuit je intuïtie (je hart, je gevoel) het kan je zo ver brengen…..
LikeGeliked door 1 persoon
NB. Wegens het anders moeilijk terug kunnen vinden van de reacties, staan ze in het vervolg onder elkaar. Het reactie-formulier vind je onder de berichten.
LikeLike