Laatst had columnist Stephan Sanders (Vrij Nederland) vrienden te eten en liet hij zich achteloos ontvallen: ‘Misschien moet ik maar gelovig worden.’ Een week later begon hij aan het boek van de filosoof Peter Sloterdijk, virtuoos vertaald door Hans Driessen: ‘Je moet je leven veranderen’. ‘Het is wat in meisjesboeken wel ‘een echte kluif’ wordt genoemd, en ik ben nog niet eens halverwege, maar ik raak steeds enthousiaster.’

‘Misschien moet ik maar gelovig worden.’ Dat was niet als lolletje bedoeld, maar als eerzame overweging die ik wilde testen bij mensen die mij al lang kennen. Er viel een stilte – geen verbijsterende stilte waarbij monden openvallen, maar een bedachtzame. Het was een beschaafde kring, de sfeer deed me denken aan de oude Duitse theoloog Schleiermacher, die een betoog hield over het belang van religie ‘voor de ontwikkelden onder haar verachters’. Ik wil maar zeggen: niemand begon te lachen of vuur te spuwen. ‘Zou je dat nu wel doen?’ vroeg goede vriend ten slotte.

Een en ander komt doordat Sanders op zondagochtend graag de televisiezenders langsgaat op zoek naar een mis, een dienst of een samenkomst van religieuze aard. Hij krijgt geen genoeg van de symboliek, de rituelen, het samen zingen, samen bidden.

Foto Peter Sloterdijk: VN 

De eerste zin (van het boek van Sloterdijk, pd) luidt: ‘Er waart een spook door de westerse wereld – het spook van de religie’. Die zin is natuurlijk gejat uit het Communistisch Manifest – ‘het spook van het communisme’ – maar terwijl Marx en Engels in 1848 een nieuw ‘spook’ wilden aankondigen, betoogt Sloterdijk dat religie niet aan een terugkeer bezig is, maar nooit is weggeweest ‘om de eenvoudige reden dat zoiets als “religie” of “religies” niet bestaat, maar dat alleen verkeerd begrepen oefensystemen bestaan.’

‘Dit oefenaspect,’ zegt Sanders, ‘dit eindeloos testen van jezelf om tot een betere prestatie te komen, ziet Sloterdijk als essentie van religies en van sporten. Oefensystemen voor de geest en het lichaam.’

Oefenen, oefenen, oefenen – het wordt in dat opzicht dus een zomer van de religieuze ijver. En dat boek van Sloterdijk is de beste programmagids die je je kan wensen.

Zie: Het talent voor het religieuze (VN, 13-06-2012)

Boek: Je moet je leven veranderen – Peter Sloterdijk
Vertaling Hans Driessen | Boom | 510 p. | € 39,90

De Süddeutsche Zeitung schreef over het boek van Sloterdijk: ‘Dit scherpzinnige boek is een handleiding voor iedereen die het zat is afgepoeierd te worden met conservatieve propaganda of links-romantische regressie. Als filosofie haar tijd in de kern kan raken, dan is het hier gelukt.’