Rusland heeft sinds 2020 een enorme orthodoxe kathedraal: De Kathedraal van de Strijdkrachten. De legergroene, 95 meter hoge kathedraal is gewijd aan de 75e verjaardag van de Sovjetoverwinning in de Tweede Wereldoorlog. De kathedraal bevindt zich even buiten Moskou, in Patriot Park, een uitgestrekt militair themapark met een museum. Zes gouden koepels zijn elk gewijd aan een andere tak van de strijdkrachten en het interieur is versierd met afbeeldingen van militaire beschermheiligen en afbeeldingen van historische veldslagen.

‘Engelen zweven boven artillerie, religieuze afbeeldingen zijn versierd met kalasjnikovs; de Maagd Maria neemt een pose aan die doet denken aan een Sovjet-poster ‘Grote Patriottische Oorlog’ en het hele gebouw is bekleed met kakikleurig metaal.’
_{(The Center for European Policy Analysis (CEPA)}

Sinds Vladimir Poetin aan de macht kwam, zijn de banden tussen patriarch Kirill van de Russisch-orthodoxe kerk en de strijdkrachten steeds hechter geworden. Volgens het Centre tor European Policy Analysis (CEPA) bereiden in combinatie met gemilitariseerde jeugdgroepen zoals het Jeugdleger (Yunarmiia), de kathedraal en het omliggende Patriottische Park, de Russen voor op heroïsche oorlogen in de toekomst.

_{De Kathedraal van de Strijdkrachten}

‘De kathedraalmozaïeken suggereren dat God niet alleen het Rode Leger in de Tweede Wereldoorlog zegende, maar ook Russische militaire acties in Hongarije 1956, Tsjechoslowakije 1968, Afghanistan en – de avonturen van president Poetin – in Tsjetsjenië, Georgië, de Krim en de ‘strijd tegen het internationale terrorisme in Syrië.’
_(CEPA)

Bij de bouw was de bedoeling om het interieur te versieren met mozaïeken van president Vladimir Poetin en Sovjetleider Josef Stalin. Maar dat vonden de gelovigen toch te gortig. Poetin stond op een mozaïek naast gemaskerde en zwaar bewapende ‘groene mannetjes’ die in 2014 het Oekraïense schiereiland de Krim innamen.

‘Gelovigen bleken tegen de verering van Poetin in het huis van God. Uiteindelijk gaf Poetin opdracht om zijn beeltenis uit het mozaïek te slopen, vertelt [de belangrijkste kunstenaar van de kerk, Vasili] Nesterenko. ‘Hij zei dat hij het nog te vroeg vindt voor een mozaïek van hem. Nou, oké, dat kan.’
_{(de Volkskrant)}

De binnenornamenten zijn voornamelijk samengesteld uit mozaïeken als eerbetoon aan militaire campagnes, de trots van het Russische leger. Muurschilderingen en andere orthodoxe afgoden herinneren aan de religieuze functie van het gebouw. Buiten het religieuze monument is een replica van de slagvelden van de Tweede Wereldoorlog geïnstalleerd, met loopgraven, tanks en andere vliegtuigen die op de vijand zijn buitgemaakt.

_{De tandem Kirill-Poetin levert de patriarch geen windeieren op:
zijn vermogen wordt geschat op 4 tot 8 miljard dollar.}

Patriarch Kirill is ook hoofdpriester van de strijdkrachtenkathedraal (eveneens bekend als lange tijd KGB-agent en baas van een illegale sigarettensmokkelbende) en hield er de eerste liturgie. Voor de patriarch is de oorlog in Oekraïne een kruistocht, omdat hij vreest dat het ‘afvallige’ Oekraïne te ver afdrijft van de Russische cultuur. 

‘De kathedraal ‘hoopt dat toekomstige generaties het spirituele stokje van vorige generaties zullen overnemen en het vaderland zullen redden van interne en externe vijanden,’ zei hij [Kirill] in de preek.’
_{(The Moscow Times, juni 2020)}

De  russkii mir-visie, (een verklaring over de Russische wereld), onderschreven door Kirill, sluit aan bij Poetins campagne om de Oekraïense staat en het Oekraïense volk te vernietigen. ‘Een valse leerstelling die velen in de orthodoxe kerk bekoren en zelfs is overgenomen door extreemrechts en katholieke en protestantse fundamentalisten’.
Kirill ‘maakte een plan voor Vladimir Poetin om de ‘Russische wereld’ te doen herrijzen’. De Russische kerk lijkt, zoals hoogleraar politieke wetenschappen aan de Rutgers University-Newark Alexander Motyl suggereert, haar ziel te hebben verloren: ‘De Russisch-Orthodoxe Kerk steunt de oorlog van Poetin in Oekraïne.’

_{Collignon (de Volkskrant)}

‘Het document zegt niets over de universele waarden die veel religies gemeen hebben. Het [document dat in mei 2022 door Poetin zal worden ondertekend] beweert dat Russische waarden voortkomen uit meer dan duizend jaar waarin de religieuze en spirituele waarden van de vele volkeren die in de Russische Federatie wonen, zijn samengekomen in iets dat de ‘Russische wereld (Russkii mir)’ wordt genoemd.
De meeste christelijke kerken en andere grote religies beweren universele – niet nationale – idealen belijden. Deze tekst spreekt echter nooit over het dienen van God. Integendeel, het heiligt het vaderland.’
_{(Walter Clemens, Associate, Harvard University Davis Center for Russian and Eurazian Studies – CEPA)}

Bronnen:
* Russia Consecrates Grandiose Armed Forces Cathedral (The Moscow Times)
* The false God of tsar Vladimir Centrum voor Europese Beleidsanalyse (CEPA)
* Een ‘kitscherige kathedraal’ gewijd aan oorlog, communisme en Poetin, president voor het leven (de Volkskrant)
* De schatrijke patriarch die voor Poetin een plan maakte (Nieuwsblad (B))
* A Declaration on the ‘Russian world’ (Russkii mir) teaching (Public Orthodoxy, Fordham University)
* Sad Reality: The Russian Orthodox Church Supports Putin’s War In Ukraine (19fortyfive.com)
* ‘Ook in de dorpen rond Tsjernihiv zijn oorlogsmisdaden gepleegd, een teken dat het op systematische schaal gebeurde’ (de Volkskrant)

Foto: Patriarch Kirill van de Russisch-Orthodoxe Kerk met president Poetin in 2019 (AP)
Foto Kathedraal van de Strijdkrachten: De Standaard (B)
Foto Kirill: Belga (Nieuwsblad (B)
Updates blog: 16 januari 2023/ 23 februari 2023