‘Religie speelt een niet onbelangrijke rol in de sciencefictiongame Mass Effect. Mass Effect stelt vragen bij en geeft antwoord op enkele van de existentiële vragen van het menselijk leven: wie ben ik? Waar ga ik heen?’ – Dat zegt cultuurtheoloog Frank G. Bosman in zijn artikel ‘I am Legion’ – Bijbelse referenties in de computerspeltriologie Mass Effect.

Bosman duidt op cultuurtheologische wijze Bijbelse verwijzingen in Mass Effect en bespreekt de spanning tussen cultuur en religie. De theoloog laat weten alle vormen van onze moderne cultuur – films, games, reclames – serieus te nemen als vindplaatsen van religie, levensbeschouwing en spiritualiteit. Hij vindt dat ‘Mass Effect voor ons de Schriften ontsluit, en daarmee iets van Degene over wie de Schriften spreken, God zelf.’

‘Nu valt er in Mass Effect echter genoeg te ontdekken voor wie geïnteresseerd is in menselijke vormen van religie. Ten eerste zijn alle in het spel geschetste religies natuurlijk reflecties van de religieuze vooronderstellingen van de makers van het spel. Ten tweede zijn er in de drie spellen een aantal min of meer expliciete verwijzingen naar Bijbelse passages en figuren te vinden.’ 

Bosman verwijst naar, Duits-Amerikaans lutherse predikant en hoogleraar theologie en filosofie Paul Tillich (1888-1965) die betoogde dat ‘iedere culturele uiting het natuurlijk object van theologie kan zijn en feitelijk is, omdat deze in meer of mindere mate onze ultimate concern reflecteert’. (Ultimate concern: ‘uiterste zorg’ ervaren van een als persoonlijk op te vatten God, pd)

‘De makers van het spel gebruiken hier Bijbelse referenties voor, voortgekomen uit de christelijke traditie die ook hen in culturele zin gevormd heeft. (…) De manier waarop Mass Effect de Bijbelse referenties gebruikt binnen hun futuristisch universum zegt niet alleen iets over de wijze waarop onze cultuur tegen deze passages aankijkt, maar werpt tevens nieuw en soms onverwacht licht op die passages.’ 

En zo vind je in Mass Effect onder meer de planeet ‘Eden Prime’ (illustr: gamespot.com); de goede Herder (Shepard) – een ‘verwijzing naar de zo vaak christologisch geïnterpreteerde psalmtekst (Psalm 23), ‘de Heer is mijn herder, mij ontbreekt het aan niets’; Lazarus; een galactische regering die ‘Concilie’ heet; is er een vrouwelijke Krogan, die de naam Urdnot Bakara draagt, maar herdoopt wordt als ‘Eva’; zijn er artificiële intelligente robots, de ‘Geth’, van wie een vreedzame robot de naam ‘Legion’ krijgt – een verwijzing naar Marcus.

‘De makers van Mass Effect gaan hier op een intelligente manier met de tekst van Marcus om. Traditioneel gezien wordt ‘Legioen’ gezien als een collectief van demonen die door Jezus uit de bezetene worden gedreven. In het evangelieverhaal lijkt het te gaan om een kracht van buiten die een sterfelijk mens binnentrekt.’

Volgens Bosman speelt religie een vanzelfsprekende plaats  in de Mass Effect-trilogie en hebben alle buitenaardse beschavingen één of meerdere eigen religieuze systemen, met uitzondering van de mensheid.

‘Cultuuruitingen als Mass Effect kunnen in zekere zin voor ons ‘de Schriften ontsluiten’. In de zin van McGraths ‘neo-natuurlijke’ theologie spreekt ook Mass Effect ons van God, in zoverre de game naar God verwijst en daarmee getuigenis aflegt van de teleologische en ingeschapen gerichtheid van de gamemakers en –spelers op de bron van al wat bestaat.’ 

Zie: ‘I am Legion’ – Bijbelse referenties in de computerspeltriologie Mass Effect (Frank G. Bosman)

Illustr: razor-rebus.deviantart.com

Video Mass Effect 2 – Thane talks about the Hanar and religion