‘Spiritualiteit is de werkelijkheid leren kennen’

Wat luisteren naar je innerlijke stem teweeg kan brengen… “Ga eens goed voor jezelf zorgen, Jan.” Zo klonk het vriendelijke antwoord dat Jan Geurtz jaren geleden kreeg toen hij zich ten einde raad afvroeg wat hij moest doen met zijn leven.
– En goed voor zichzelf zorgen deed hij. Radicaal. De stem luidde zijn eerste stappen in op het spirituele pad. Nu is Jan boeddhist en schrijver. Zijn tiende boek, Een lieve klap voor je kop, verscheen in 2023. Djuna Spreksel las het voor Filosofie Magazine.

‘Jij bent datgene wat je gedachten en gevoelens waarnemen vanuit een liefdevol, oordeelloos gewaar-zijn’
 Jan Geurtz

‘Bovenal ging hij [Geurtz] aan zichzelf werken. In eerste instantie door wat hij de ‘psychologische manier’ noemt: therapie en trainingen in persoonlijke ontwikkeling volgen. Pas tien jaar later kwam de spiritualiteit op zijn pad.’
(Filosofie Magazine)

Bij persoonlijke ontwikkeling gaat het volgens de schrijver nog steeds om het ego dat aan zichzelf werkt.

‘Spirituele groei speelt zich af in een geheel ander domein, op een soort metaniveau, waarin logica en gedachten ons niet verder helpen. Spiritueel bewustzijn gaat over de realisatie dat je niet je ego bent, maar datgene wat je gedachten en gevoelens kan waarnemen vanuit een liefdevol, oordeelloos gewaar-zijn. Maar dat is zelf geen gedachte, en kan ook niet waargenomen worden.’
(FM)

Geurtz laat in Een lieve klap voor je kop zien dat ingrijpende gebeurtenissen ook benut kunnen worden voor een groei van spiritueel bewustzijn.

‘In dit boek werkt hij aan de hand van persoonlijke contemplaties het idee uit dat het ervaren van nare gevoelens symptomatisch is voor niet goed naar de werkelijkheid kijken, en dat een heftige crisis ook een zaadje kan zijn voor een (versnelde) groei van spiritueel bewustzijn.’
(Uit: Een lieve klap voor je kop– omslagtekst)


Jan Geurtz

‘In elk mensenleven komen heftige gebeurtenissen voor: fijne – zoals een wederzijdse verliefdheid of de geboorte van een kind – en pijnlijke, zoals het einde van een relatie, een burn-out, een ziekte of de naderende dood. Meestal verstoren deze gebeurtenissen onze innerlijke rust (als we die al hadden) en belemmeren ze onze spirituele ontwikkeling (als we daar al mee bezig waren).
(Uit: Een lieve klap voor je kop)

Ingrijpende gebeurtenissen, zegt dit boek, kun je leren herkennen als ‘een lieve klap voor je kop’ die je doet beseffen wie en wat je werkelijk bent achter je aangeleerde zelfbeeld, je ego. Dit leidt uiteindelijk tot de realisatie dat ons lijden in werkelijkheid niet-herkende liefde is die wacht om toegelaten te worden.

‘Om de spiritualiteit waar dit boek over gaat te onderscheiden van de ‘verhalende spiritualiteit’ noem ik haar ‘wetenschappelijke spiritualiteit’. Ze maakt namelijk gebruik van dezelfde methode als de exacte wetenschap’.
(uit: Een lieve klap voor je kop)

Ook het boeddhisme heeft een filosofie over de werkelijkheid, zegt de schrijver, maar tegelijkertijd biedt het een onderzoeksmethode, die via de directe ervaring de theorie probeert te weerleggen.

‘Bovendien wordt in de boeddhistische spiritualiteit niet alleen de werkelijkheid onderzocht, maar ook degene die de theorieën formuleert. Op die manier bevindt spiritualiteit zich niet alleen op een metaniveau ten opzichte van de filosofie als geheel, maar ook ten opzichte van haar eigen filosofie – die net zo goed wordt beperkt door de taal en het denken.’
(FM)

Een onjuist geloof in de echtheid van onze gedachten en gevoelens – door een ego dat zich identificeert met die gedachten en gevoelens – vertroebelt volgens Geurtz ons begrip van de werkelijkheid. En wel zo, dat we blijven steken in een vicieuze cirkel van verslaving, pijn en lijden. Of dit nu gaat om een verslaving aan verdovende middelen of om de erkenning van onze liefdespartner.

Geurtz gelooft niet dat het bereiken van verlichting het permanente eindpunt is van spirituele ontwikkeling.

‘Hij ziet verlichting in de spirituele weg die een mens aflegt, als een oneindig doorgaand proces richting steeds meer bewustzijn. Want, zo stelt hij, het spirituele bewustzijn heeft een belangrijk kenmerk: het verlangt altijd naar meer bewustzijn van zichzelf.’
(FM)

Bronnen:
* Jan Geurtz: ‘Je bent niet je gevoelens en gedachten’ (Filosofie Magazine, juni 2023)
* Vertrouw altijd je innerlijke stem (godenenmensen.com, april 2023)
* Filosofie Magazine
* Een lieve klap voor je kop | Jan Geurtz | ambo | anthos uitgevers | ISBN: 9789026361173 | 264 pagina’s | paperback 21,99 | E-book 13,99 |
‘Jan Geurtz (1950) is een Nederlandse schrijver. Hij studeerde orthopedagogiek, onderwijskunde en wetenschapsfilosofie en heeft daarna gewerkt in de verslavingszorg. Jan Geurtz laat zich vooral inspireren door het boeddhisme. Van zijn hand verschenen meerdere bestsellers, waaronder Verslaafd aan liefde, waarvan meer dan 125.000 exemplaren werden verkocht’. (ambo | anthos)

Beeld: Zen Garden – 18121281 Pixabay
Foto Jan Geurtz: ambo | anthos

Vertrouw altijd je innerlijke stem

UITGELICHT – Literatuurwetenschapper Krina Huisman werd ‘gered door een stem’ diep in haar. In een interview met Fokke Obbema in de Volkskrant vertelde Krina onlangs dat zij in haar studietijd voelde dat ‘iets donkers het van me had overgenomen’. Ze belandde in een depressie. ‘Het was niet dat ik dood wilde, maar ik kon niet meer verder leven.’ Twee keer kwam zij in een crisis terecht en beide keren hoorde zij een innerlijke stem waardoor ze weer ‘in de richting van het licht en het leven kon bewegen’.

‘Breinscans die uitgevoerd werden op de Universiteit van Southern California gaven aan dat de mens gemiddeld 48,6 verschillende gedachten per minuut ervaart.
Je innerlijke stem krijgt dan nog amper kans’

‘Krina ervoer dat als het spreken van God die haar zei: “Je hoeft niet met de dood bezig te zijn.” Voor de wetenschapper werd op dat moment ‘zo’n gewicht van me afgenomen’. Na haar studie was er weer een crisis: ‘Ook toen werd ik gered door die stem die dwars door alles heen in mij sprak en zei: “Je bent geliefd.” Zij zegt overigens dat geloven voor haar geen zeker weten is. ‘Het is hopen. Dus ik hoop op iets na de dood, maar ik heb geen idee hoe dat eruitziet.’

Stemmenpoli’s
Veel mensen horen stemmen. Van de volwassenen 9%. Onder meer stress of ernstiger oorzaken kunnen een rol spelen. Stemmen horen wordt nogal eens betiteld als ‘handicap’ die je moet verwerken. Er bestaan zelfs ‘stemmenpoli’s’. Die poli’s zijn er niet voor onze innerlijke stem. Die stem is heel anders van aard. Gelukkig hoorde Krina in crises haar innerlijke stem.

Plato
De innerlijk stem is geen handicap, maar eerder een geschenk. Om naar te luisteren, zoals zij deed. Of God zelf tot je spreekt? Misschien wel het ‘goddelijke in je’, zou Plato zeggen. Of de ‘Idee van het Goede’. Krina zegt het belangrijk te vinden – ondanks haar drukke bestaan – om ‘stilte en ruimte in mijn leven in te bouwen’. In die stilte is de innerlijke stem (‘het Goede’) soms te horen, alsook of juist, in een crisis die je overvalt.

Intuïtieve hulp
Je innerlijke stem is altijd in je nabijheid, maar fluistert vaak, zacht. Of valt binnen als een onverwacht Idee. Soms fluistert de stem zacht omdat je toch niet luistert. Je gaat eraan voorbij. Omdat je het zo druk hebt met van alles. Je geeft geen gehoor aan je intuïtieve hulp:  een vorm van direct weten: niet logisch, maar gevoelsmatig, geïnspireerd en creatief.


‘48,6 verschillende gedachten per minuut’ (Brain scans, USC)

Overstemd
En bovendien zit je al vol van gedachten. Breinscans die in 2023 uitgevoerd werden op de University of Southern Carlifornia (USC) gaven aan dat de mens gemiddeld 48,6 verschillende gedachten per minuut ervaart. Je innerlijke stem krijgt dan nog amper kans. Die voelt zich niet gehoord, overstemd. Dan mis je echt wat. Meditatiemeesters oefenen vele jaren om die ‘innerlijke monologen’ stil te krijgen.

Boeddhistisch wandelen
In je eentje uren in de bossen dwalen kan helpen. En dan op de manier zoals boeddhisten het graag doen: echt kijken en luisteren (waarnemen), waardoor je gedachten minder kans krijgen. En dat besef je op het moment dat je een tijd geen vogel hebt gezien, zelfs geen boom, helemaal niets, omdat je alleen maar in je gedachten liep. Je weet niet meer waar en dàt je wandelde. Gedachten kunnen uiterst dominant zijn en je zicht belemmeren. Als je daaruit ‘wakker wordt’ zie je het bos weer.

Ingeving
Soms, maar steeds vaker als je luistert, hoor je wat moois of treffends. Zoek je een bepaald woord of een titel voor een artikel, song, of gedicht, fluistert de stem je iets onverwacht toe. Juist als je net iets heel anders doet, een sinaasappel eet, of een was draait. Dan krijg je het woord dat je zocht, of ingeving. Of geeft de juiste richting als je welke weg dan ook kwijt bent. Als je het even, of langer, niet ziet zitten, komt er toch iets van het Goede op. Ook als je belangrijke beslissingen moet nemen. Vertrouw op je ‘zelf’.

Biertje
Onderstaand bierviltje is van jaren geleden, uit het warme Brabantse. Op een zomers terras kon ik de uitspraak erop met een koud biertje tot me nemen. Niet te veel, want dan verdrinkt je innerlijke stem. En in je roes komt er wel van alles in je op, maar die stem houdt zich stil. Hooguit ga je lallen en is je ‘uiterlijke stem’ niet om aan te horen.

 

Social media
De innerlijke stemmen zijn ook niet blij met de social media. Daar gaan de berichten zo razendsnel voorbij, wil iedereen zo rap reageren, dat die stemmen maar zwijgen. Het is zinloos voor ze om iets te fluisteren. Ingevingen zijn toch te laat. Probeer het maar uit. Lees je toevallig een berichtje dat je aanspreekt, reageer dan niet direct. Laat maar bezinken, je bent geen kort lontje. Als je een tijdje iets heel anders doet, fluistert je innerlijke stem soms onverwacht een treffend antwoord op het social media-bericht.

NIET luisteren
Als je je ervan bewust bent dat er in je leven zoiets bestaat als je innerlijke stem, heb je er veel plezier van. Die stem is altijd positief en helpend. Als dat niet zo is: NIET luisteren en ga wat anders doen. (Gezegd moet worden dat mensen die stemmen horen, dus niet hun innerlijke stem, meestal sterk negatieve boodschappen ontvangen. Als die blijven schreeuwen kan (psychologische) hulp wel nodig zijn.)

‘Sleutels’
Probeer je innerlijke stem maar uit, voor zover je dat niet al doet. Niet afwachtend gaan zitten luisteren tot die stem wat zegt. Gewoon, terwijl je bezig bent met je huis opruimen, schrijven of tekenen, of tegen een probleem aanloopt, buiten de weg kwijt raakt, kan je ineens een seintje krijgen van je innerlijke stem, een soms lucide ingeving. We weten meer dan we denken. Een helder moment in een akelige of lastige situatie. Soms is de ingeving ‘gewoon’, heel praktisch: ‘Sleutels.’ Vlak voordat je je huisdeur achter je dicht wil gooien….
Vertrouw maar, gerust, op je innerlijke stem.  

Ook luister-rijke ervaringen gehad met je innerlijke stem? Laat maar horen! 😉

Beeld: Wojtek Siudmak – Tutt’Art@ – (7)
Brain scan illustration: David Plunkett, University of Southern California (USC)
Update juli 2025 (Lay-out)