Geert Groote predikte Jezus’ leer en kreeg preekverbod

Het blijft verbijsterend hoe frequent de kerk systematisch tegen Jezus’ leer ingaat na het vroege christendom, vanaf het Eerste Concilie van Nicea (325), en nog altijd. Steeds weer duiken namen op van gelovigen en geestelijken die Jezus proberen te bevrijden van de Kerk. Toenemend verschijnen hierover nieuwe artikelen en boeken. Het is het directe gevolg van het institutionaliseren: het godsdienstig leven is vastgezet in een onwrikbare vorm, gegoten in dogma’s en wetten. “De kerk verliest dan het contact met veel gelovigen, omdat zij vervreemdt van die gelovigen,” schreef Trouw al in 1996 in de recensie van het boek In de kerk zie ik het niet zitten van J. Jonker.

‘In een korte biografie beschrijft hij, hoe hij (‘na vijftig jaar actief kerkelijk meeleven’) vervreemdt van de georganiseerde kerk. Dat komt, omdat hij het evangelie anders leerde verstaan en dus anders ging geloven, én omdat voor die geloofswijze geen plaats bleek te zijn in de kerk waarin hij zich altijd had bewogen: zijn persoonlijk geloof in Jezus en in de ‘op menselijkheid bedachte’ God botste met het kerkelijk bedrijf.’
(Trouw)

Geloven in en kennis nemen van de oorspronkelijke Jezus werd al snel onmogelijk gemaakt. De woorden van Jezus gingen ten onder aan de almacht van de geïnstitutionaliseerde Kerk. Van Jezus’ eigenlijke leer bleef niet veel over. Het vroege christendom werd overruled door de onfeilbare hiërarchie die de Kerk hervormde in ondoordringbaar gewapend beton. Volgens cultuurhistoricus Jacob Slavenburg is er zelfs ‘praktisch geen enkele overeenkomst tussen de kerken en de vroegchristelijke gemeenten’.

‘Veel kerken doen niet wat de mensen nodig hebben en handelen niet volgens de boodschap van Jezus. Er is een spanningsveld tussen de boodschap van Jezus en de autoriteit van de kerk. De kerk is te priesterlijk gestructureerd en leeft van de angst die mensen voor God hebben. Jezus’ bedoeling is de mensen te helen van de waanzin van hun angst. Hij leert de mens het vertrouwen dat goedheid en openheid mogelijk zijn.’
(Cultuurfilosoof, trendwatcher, docent, publicist, zingever Rinus van Warven, LinkedIn, 6 mei 2023)

De Duitse theoloog, psychotherapeut en schrijver Eugen Drewermann was ooit priester in de katholieke kerk en is ervan overtuigd dat veel kerken niet doen wat Jezus zou hebben gewild. Drewermann beschouwt religie als verbonden met het innerlijk van de mens en de verhalen uit het Oude en Nieuwe Testament als verhalen ter inwijding van de menselijke ziel. De opvatting dat priesters en dominees bemiddelaars van het heil zijn houdt de angst van de mens voor God in stand. Van Drewermann verschijnt half mei: ‘God, waar bent u?’, uitgegeven door Van Warven.

Geert Grote (ook wel: Groote) (1340 – 1384), diaken (en korte tijd kanunnik in Utrecht: van 1371 tot 1374), wijdde zich jarenlang, voor, tijdens en na zijn kloostertijd, aan studie en gebed voordat hij ging prediken. Tot ver buiten de landsgrenzen werd hij bekend als grondlegger van de Moderne Devotie. Deze vernieuwingsbeweging stond voor een persoonlijke beleving van het geloof en een eenvoudig en oprecht leven.

Grote’s Moderne Devotie had – zoals op velen – ook grote invloed op Erasmus. In Lof der zotheid schreef hij spottend over misstanden in de Kerk. In Erasmus schrijft de Nederlandse historicus Sandra Langereis in een aantal hoofdstukken ook over de ‘stichter van de broederschap’ en ‘rijke burgemeesterszoon Geert Grote’. Zij vertelt dat bekering en opvoeding vanaf het prilste begin tot de kerntaken van de broeders hoorden. Grote trok rond als boeteprediker.

‘Na een paar jaar probeerde de Utrechtse bisschop hem monddood te maken door boetepredikers te laten oppakken aangezien Grotes donderpreken de bisschop behoorlijk in het nauw brachten. “Geen sterveling zou zijn zielenheil redden door op zondag goudgeld te doneren voor de verfraaiing van verdorven kerken en kathedralen om zich vanaf maandag weer uit te leveren aan alle denkbare aardse verlokkingen,” had Grote gepreekt op de winderige kerkpleinen van alle Hanzesteden in de IJsselvallei.’
(Uit: Erasmus, Sandra Langereis)

Thomas Kempis, de auteur van De imitatione Christi, schreef eveneens (een boek) over Grote: Leven van Geert Grote. Hierin schrijft Kempis onder meer dat:

‘Toen hij merkte dat er evenzeer prelaten van de kerk onder zijn regenstanders waren, die uit vijandige na-ijver zijn verkondiging verhinderden en door een sluw edict, week hij nederig terug voor hun woede en nijd, omdat hij het volk niet wilde ophitsen tot oproer tegen de clerus.’
(Uit: Leven van Geert Grote, Thomas Kempis)

Rondwandelingen Moderne Devotie Deventer: vanaf 20 mei t/m 21 oktober | ‘De Moderne Devotie is een hervormingsbeweging geweest in de 14e en 15e eeuw en ontstond uit het gedachtegoed van Geert Grote (1340-1384). Groote wordt wel gezien als de grootste burger die Deventer heeft voortgebracht en wiens invloed zich tot op de dag van vandaag nog steeds doet gelden.’ (Geert Groote Huis – rondleiding met Museumkaart: € 2,25) – De stichting Geert Groote Huis is niet verbonden aan enige levensbeschouwelijke stroming en concentreert zich op de cultuurhistorische betekenis van de persoon Geert Groote en de waarde van zijn ideeën in onze tijd.

De Hanze Experience 2023: (15 april – 31 december) – De oude Mariakerk is het kloppend hart van het Hanzejaar in Deventer. De Hanze Experience voert je in een kwartier durend schouwspel mee over de IJssel, de levensader van Deventer en zet voet aan wal in middeleeuws Deventer. In de Experience ontdek je via indrukwekkende beeldprojecties, meeslepende muziek en boeiende verhalen de belangrijkste Hanze-historie van de stad: zo komen de handelsrelaties, jaarmarkten, culturele bloei, maar ook de religieuze aspecten van middeleeuws Deventer aanbod: Ook Geert Grote kom je daarin weer tegen.

Bronnen:
* Hij zag het niet meer zitten in de kerk| Trouw | 10 juni 1996
* ‘In de kerk zie ik het niet zitten’ – Een poging tot herstel van het gesprek | J. Jonker | Kampen (Kok) | 1996
* Het verguisde christendom- oorsprong en teloorgang van de vroegste ‘kerk’ | Jacob Slavenburg | Walburgpers, Zutphen | 2016 |
* Moderne Devotie | KRO-NCRV
* Erasmus | Sandra Langereis | De Bezige Bij | 2021
* Leven van Geert Grote |  Kokboekencentrum Uitgevers Utrecht

Foto Museum Geert Grote Huis Deventer: PD (29 04 2023)

Mystiek is het hart van de spiritualiteit

Evelyn Underhill (1875-1941) had al jong mystieke gewaarwordingen maar kende niemand die haar daarin kon begeleiden. Om haar eigen ervaringen beter te begrijpen, stortte ze zich met enorme denkkracht en energie op de in haar tijd halfvergeten mystici. Dat leidde tot haar boek Mysticism (1911). Oud-columnist Jean-Jacques Suurmond (Trouw) vertaalde en bewerkte het tot Mystiek, hoe God werkt in de mens (2022). Volgens het Benedictijns Tijdschrift ‘Een klassiek overzicht… doorleefd werk… fris vertaald’. Op 11 mei 2023 geeft Suurmond over Mystiek een lezing in de Woudkapel, Bilthoven.*

‘Het paradoxale is: naarmate je verder komt op de mystieke weg,
ga je steeds meer twijfelen aan wie of wat God is’
(Jean-Jacques Suurmond, in: Tertio, februari 2023)

‘Vandaag wordt, mede dankzij dit boek, mystiek serieus genomen en is er niets mis met religieuze taal. In haar latere publicaties gebruikt Underhill overigens minder het woord ‘mystiek’ en vaker ‘spiritualiteit’. Deze termen worden hier dan ook ruwweg als synoniemen gebruikt, waarbij ‘mystiek’ het hart van de spiritualiteit is.’
(Uit: Mystiek)


‘In de klassieke inleiding tot mystiek (‘Mysticism’) put Evelyn Underhill uit honderden bronnen
om een ​​unieke studie van de mystieke ervaring te presenteren’ – Amazon
‘Hoog tijd dat deze mystieke klassieker vertaald werd’ – Dagblad Trouw

Op het Speling Symposium in 2022 vertelde de auteur dat Evelyn Underhill in het eerste deel laat zien hoe weinig wij in de werkelijkheid leven: hoezeer ons ‘ik’ met zijn beperkingen en onze doffe zintuigen de wereld vervormen, zodat we in een bubbel leven.

‘Vandaag de dag is dat door de sociale media misschien wel duidelijker geworden dan ooit. Elk mens lijkt gevangen te zitten in zijn of haar eigen wereldje. Underhill ziet de mystieke weg als een bevrijdingsbeweging die ons daaruit verlost en dichter bij God brengt, de enige Werkelijkheid. Al gaande die weg worden we zelf verwerkelijkt.’
(Speling Symposium)


Jean-Jacques Suurmond

Over de weg van een proces van omvorming dat de mystieke, of spirituele weg genoemd wordt, gaat het tweede deel van het boek, zegt Suurmond. De kracht van dit deel is dat Underhill niet zozeer iets origineels brengt, maar de grote mystici voor zichzelf laat spreken. Meestal zijn dat christenen, maar ze citeert ook mystici uit de Oudheid en de islamitische wereld.

‘Uit die ogenschijnlijke wirwar van ervaringen, uit heel verschillende tijden en culturen, destilleert ze de klassiek geworden vijf fasen, of vijf aspecten van de mystieke weg: ontwaken, loutering, verlichting, de donkere nacht van de ziel en, als vijfde, eenwording met de Ene, of vereniging met God. De mystieke weg is geen recht pad, maar net zo kronkelig als het leven zelf. Komt er nou nooit eens een eind aan die loutering? kun je je bijvoorbeeld soms afvragen.’
(Speling Symposium)


De Woudkapel, Bilthoven

* Lezing over Mystiek – dr. Jean-Jacques Suurmond | Donderdag 11 mei van 20:00 tot 21:30 uur | Info en aanmelden: De Woudkapel | Entree: € 12,50 | In de pauze van de lezing is het boek tegen korting verkrijgbaar.

In het najaar 2023 zal er onder leiding van Suurmond een gespreksgroep plaatsvinden in De Woudkapel, waarin dieper op de inhoud van het boek wordt ingegaan.

Mystiek – Hoe God werkt in de mens | Evelyn Underhill | Skandalon | Vertaling: Jean-Jacques Suurmond | 2022 | 512 pagina’s | Paperback | € 29,99 | Dit is de eerste Nederlandse vertaling van deze klassieker op het terrein van de spiritualiteit. Het boek heeft al veel bekende schrijvers geïnspireerd, van C.S. Lewis, T.S. Eliot, Thomas Merton tot Alan Watts en Richard Rohr.

Beeld: cover Mystiek (detail)
Foto Jean-Jacques Suurmond: Praktijk voor coaching en supervisie
Foto De Woudkapel: De Woudkapel

Vertrouw altijd je innerlijke stem

Literatuurwetenschapper Krina Huisman werd ‘gered door een stem’ diep in haar. In een interview met Fokke Obbema in de Volkskrant vertelde Krina onlangs dat zij in haar studietijd voelde dat ‘iets donkers het van me had overgenomen’. Ze belandde in een depressie. ‘Het was niet dat ik dood wilde, maar ik kon niet meer verder leven.’ Twee keer kwam zij in een crisis terecht en beide keren hoorde zij een innerlijke stem waardoor ze weer ‘in de richting van het licht en het leven kon bewegen’.

‘Ook toen werd ik gered door die stem die dwars door alles heen in mij sprak en zei:
‘Je bent geliefd.’
(Krina Huisman)

Krina ervoer dat als het spreken van God, die haar zei: ‘Je hoeft niet met de dood bezig te zijn.’ Voor de wetenschapper werd op dat moment ‘zo’n gewicht van me afgenomen’. Na haar studie was er weer een crisis: ‘Ook toen werd ik gered door die stem die dwars door alles heen in mij sprak en zei: ‘Je bent geliefd.’ Zij zegt overigens dat geloven voor haar geen zeker weten is. ‘Het is hopen. Dus ik hoop op iets na de dood, maar ik heb geen idee hoe dat eruitziet.’

Stemmenpoli’s
Veel mensen horen stemmen. Van de volwassenen 9%. Onder meer stress of ernstiger oorzaken kunnen een rol spelen. Stemmen horen wordt nogal eens betiteld als ‘handicap’ die je moet verwerken. Er bestaan zelfs ‘stemmenpoli’s’. Die poli’s zijn er niet voor onze innerlijke stem. Die stem is heel anders van aard. Gelukkig hoorde Krina in crises haar innerlijke stem.

Plato
De innerlijk stem is geen handicap, maar eerder een geschenk. Om naar te luisteren, zoals zij deed. Of God zelf tot je spreekt? Misschien wel het ‘goddelijke in je’, zou Plato zeggen. Of de ‘Idee van het Goede’. Krina zegt het belangrijk te vinden – ondanks haar drukke bestaan – om ‘stilte en ruimte in mijn leven in te bouwen’. In die stilte is de innerlijke stem (‘het Goede’) soms te horen, alsook of juist, in een crisis die je overvalt.

Intuïtieve hulp
Je innerlijke stem is altijd in je nabijheid, maar fluistert vaak, zacht. Of valt binnen als een onverwacht Idee. Soms fluistert de stem zacht omdat je toch niet luistert. Je gaat eraan voorbij. Omdat je het zo druk hebt met van alles. Je geeft geen gehoor aan je intuïtieve hulp:  een vorm van direct weten: niet logisch, maar gevoelsmatig, geïnspireerd en creatief.
En bovendien zit je al vol van gedachten. Breinscans die uitgevoerd werden op de Universiteit van Southern California gaven aan dat de mens gemiddeld 48,6 verschillende gedachten per minuut ervaart. Je innerlijke stem krijgt dan nog amper kans. Die voelt zich niet gehoord, overstemd. Dan mis je echt wat. Meditatiemeesters oefenen vele jaren om die ‘innerlijke monologen’ stil te krijgen.

Boeddhistisch wandelen
In je eentje uren in de bossen dwalen kan helpen. En dan op de manier zoals boeddhisten het graag doen: echt kijken en luisteren (waarnemen), waardoor je gedachten minder kans krijgen. En dat besef je op het moment dat je een tijd geen vogel hebt gezien, zelfs geen boom, helemaal niets, omdat je alleen maar in je gedachten liep. Je weet niet meer waar en dàt je wandelde. Gedachten kunnen uiterst dominant zijn en je zicht belemmeren. Als je daaruit ‘wakker wordt’ zie je het bos weer.

Onverwacht
Soms, maar steeds vaker als je luistert, hoor je wat moois of treffends. Zoek je een bepaald woord of een titel voor een artikel, song, of gedicht, fluistert de stem je iets onverwacht toe. Juist als je net iets heel anders doet, een sinaasappel eet, of een was draait. Dan krijg je het woord dat je zocht, of ingeving. Of geeft de juiste richting als je welke weg dan ook kwijt bent. Als je het even, of langer, niet ziet zitten, komt er toch iets van het Goede op. Ook als je belangrijke beslissingen moet nemen. Vertrouw op je ‘zelf’.

 

Biertje
Dit bierviltje is van jaren geleden, uit het warme Brabantse. Op een zomers terras kon ik de uitspraak erop met een koud biertje tot me nemen. Niet te veel, want dan verdrinkt je innerlijke stem. En in je roes komt er wel van alles in je op, maar die stem houdt zich stil. Hooguit ga je lallen en is je ‘uiterlijke stem’ niet om aan te horen.

Social media
De innerlijke stemmen zijn ook niet blij met de social media. Daar gaan de berichten zo razendsnel voorbij, wil iedereen zo rap reageren, dat die stemmen maar zwijgen. Het is zinloos voor ze om iets te fluisteren. Ingevingen zijn toch te laat. Probeer het maar uit. Lees je toevallig een berichtje dat je aanspreekt, reageer dan niet direct. Laat maar bezinken, je bent geen kort lontje. Als je een tijdje iets heel anders doet, fluistert je innerlijke stem soms onverwacht een treffend antwoord op het social media-bericht.

NIET luisteren
Als je je ervan bewust bent dat er in je leven zoiets bestaat als je innerlijke stem, heb je er veel plezier van. Die stem is altijd positief en helpend. Als dat niet zo is: NIET luisteren en ga wat anders doen. (Gezegd moet worden dat mensen die stemmen horen, dus niet hun innerlijke stem, meestal sterk negatieve boodschappen ontvangen. Als die blijven schreeuwen kan (psychologische) hulp wel nodig zijn.)

Lucide ingeving
Probeer je innerlijke stem maar uit, voor zover je dat niet al doet. Niet afwachtend gaan zitten luisteren tot die stem wat zegt. Gewoon, terwijl je bezig bent met je huis opruimen, schrijven of tekenen, of tegen een probleem aanloopt, buiten de weg kwijt raakt, kan je ineens een seintje krijgen van je innerlijke stem, een soms lucide ingeving. We weten meer dan we denken. Een helder moment in een akelige of lastige situatie. Soms is de ingeving ‘gewoon’, heel praktisch: ‘Sleutels.’ Vlak voordat je je huisdeur achter je dicht wil gooien….
Vertrouw maar, gerust, op je innerlijke stem.  

Ook luister-rijke ervaringen gehad met je innerlijke stem? Laat maar horen! 😉

Beeld: Wojtek Siudmak – Tutt’Art@ – (7)

HET ‘BEYOND’ IN FILOSOFIE, WETENSCHAP, RELIGIE EN KUNST

IMPRESSIE – Filosoof Hein van Dongen maakte op het symposium HET ‘BEYOND’ IN FILOSOFIE, WETENSCHAP, RELIGIE EN KUNST op mij veel indruk, daar hij glashelder de Amerikaanse filosoof en psycholoog William James naast Frederic Myers zette.

Gerard Burger – vertaler van het boek en ook spreker op het symposium – zei dat Myers’ fascinatie voor de grote levensvragen – vooral rondom sterven en dood – hem aanzette aan tot een baanbrekende studie. Met plaats voor paranormale ervaringen. Myers’ werk is de basis van de dieptepsychologie en de wetenschappelijke parapsychologie en bijzonder actueel.

Toen ik me eerder al eens verdiepte in William James’ boek ‘The Varieties of Religious Experience’ (1902), bleek dat dit boek in de Nederlandse taal al in 1907(!) verscheen onder de titel ‘De verscheidenheden op het gebied van de godsdienstige ervaringen’. Het gaf de aanstoot tot het onderzoek naar de godsdienstpsychologie. De grote betekenis van dit werk, ligt in het feit dat James uitgaat van de religieuze ervaring. Kerk en dogma laat hij terzijde. Nu is dat boek verkrijgbaar als ‘Varianten van religieuze ervaring’.
  
Op de universiteit kan je nog steeds niet echt parapsychologie studeren. Er bestaat geen zelfstandige parapsychologische wetenschap, hooguit is het een onderdeel van de empirische psychologie, als te bestuderen verschijnsel. Van Dongen zei op het symposium dat in de boekhandel parapsychologie slechts te vinden is op de ‘zweefplank’, terwijl daarin toch veel buitengewone ervaringen worden beschreven. Het komt allemaal doordat de psychologie vooral in handen is van ‘witte mannen, van witte filosofen’. Die bekijken de psychologie puur vanuit de materiele (rationele) kant.
 
Volgens filosoof en parapsycholoog Hans Gerding – ook al een boeiende en net als Van Dongen een spreker die met humor extra fijn is om naar te luisteren – hoort parapsychologie bij het gewone leven, dus bij psychologie. Dat komt, sprak hij hoopvol, we moeten nog even wachten… 🦋

– Als dank kreeg iedere spreker/spreekster – als vanuit de andere wereld plotseling verschenen… als dank een echte Myers-hoed… 😉