INTERVIEW – De symbolische werkwijze van de vrijmetselarij is ooit afgeleid van het middeleeuwse kerkenbouw. Naar het voorbeeld van de vroegere kathedralenbouwers beoefenen vrijmetselaars nu het bouwvak in geestelijke zin. Om meer te weten over die ‘geestelijke zin’, klop ik aan bij vrijmetselaar Gé Beaufort voor een interview. Hij heeft niets geheimzinnigs over zich, komt niet over als iemand uit een sekte, zoals sommigen over de vrijmetselarij denken. Gewoon, een vriendelijke man met een zachtaardige blik die mij uitnodigend welkom heet.
‘Symbolen kunnen je helpen om je te verbinden met
het gehele complexe verhaal van mens-zijn’
(Gé Beaufort)
Gé is weg- en waterbouwkundige die ook na zijn pensionering actief betrokken is bij de waterveiligheid in Nederland. Daarnaast werkt hij aan zichzelf, om daardoor ook weer zijn steentje bij te kunnen dragen aan de samenleving. Na een studie psychosynthese werkt hij nu verder aan zichzelf als vrijmetselaar. Zeventig jaar is hij als de vrijmetselarij op zijn pad komt. Samen met zijn vrouw Marina, die mee wil luisteren, zitten we aan een kleine tafel die direct uitnodigt tot gesprek.
Wat is vrijmetselarij?
Gé: “Vrijmetselarij is een wereldomspannende verbinding tussen mensen, en ik zit in een mannenvrijmetselarij. Het idee dat je deel uitmaakt van een broederschap dat de wereld omspant, is een aantrekkelijke en inspirerende gedachte. Vrijmetselaren noemen elkaar dan ook broeder of zuster. Toen ik ‘aanklopte aan de poort van de loge’ voelde ik al in het eerste contact dat ik daar ja ging zeggen tegen dingen waarvan je niet weet wat het gaat brengen – en dat is als ja zeggen tegen het leven zelf natuurlijk.”
Marina zegt eerst wat bedenkingen te hebben als Gé zich bij de broederschap wil aansluiten.
“Als Gé bij zo’n club gaat, psychosynthese of vrijmetselarij, dan werkt hij aan zijn eigen persoonlijke ontwikkeling. Omdat vrijmetselarij een mannengemeenschap is, was ik bang dat hij zich zou gaan ontwikkelen in een richting waaraan ik geen deel kan hebben en Gé van mij afdrijft. Dat beeld blijkt gelukkig niet te kloppen.” – Het tegendeel gebeurt, want Marina raakt betrokken. Niet als vrijmetselaar maar bij de zorg voor de bibliotheek, het opknappen en verzorgen van het logegebouw èn bij de broeders zelf.
Bibliotheek
Mijn contact met de vrijmetselarij ontstaat door een uitnodiging van Gé om een bijeenkomst bij te wonen. Direct valt op hoe vrij de leden over zichzelf praten, dat er zorgvuldig vragen worden gesteld, open en uitnodigend. En alles wat binnen bijeenkomsten gezegd wordt blijft onder de roos. Die hangt fraai geschilderd boven de vergaderplaats. ‘Onder de roos’ betekent dat er niets naar buiten gaat: alles wat er gebeurt en wordt gezegd, blijft besloten binnen de muren.
Bij de voorbereiding van het interview lees ik dat bij de aanneming tot leerling een kandidaat een gelofte aflegt, op wat de ‘Drie Grote Lichten’ genoemd wordt: Bijbel, passer en winkelhaak. De Bijbel wordt bij de vrijmetselaars gezien als een boek waarin universele gedachten zijn verwoord die voor alle tijden gelden en tot steun kunnen zijn bij het zoeken van een weg naar een bepaalde levenshouding.
Gé, klopt het dat de vrijmetselarij noch een geloof, noch een religie is, en ook geen leer kent?
“Ja en nee. Alle geloven zijn welkom, maar er ligt wel een Bijbel open. En als een moslim in wil treden en vraagt of er een Koran kan liggen, dan kan dat. Lichtsymboliek maakt eveneens deel uit van de rituelen. Feit is wel dat in Nederland de meeste mensen in een christelijke cultuur opgegroeid zijn. Ook is het zo dat mensen met hun geloof vaak in aanraking komen met de mythische wereld.”
Deze plaquette werd ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van de loge in 1980 geplaatst op de plek van de oprichting van Loge Ultrajectina; nu het toegangsgebouw tot de domtoren.
En iedereen kan lid worden van de vrijmetselarij?
“Ja. In het aannemingstraject wordt wel eerst gekeken of iemand bereid en in staat is kritisch naar zijn eigen denken, gedrag en handelen te kijken. In staat is tot zelfreflectie. Het bestuur van de loge beoordeelt dat. Er is eerst een gesprek met de broeder voorlichter. Daarin krijgt degene die kandidaat wil worden de opdracht een levensbeschrijving te maken en uit te leggen waarom hij bij de vrijmetselaars wil toetreden. En dan zijn er vervolggesprekken. Een en ander is ook bedoeld om teleurstellingen te voorkomen, van beide kanten.”
Waarin vinden vrijmetselaars elkaar?
“In het samenkomen, elkaar vrijlaten, en als individu binnen die gemeenschap je eigen leerweg te kunnen gaan. Je komt binnen als leerling en een jaar daarna word je bevorderd tot gezel, en weer een jaar later tot meester.’
Hoe gaat die weg naar ‘meester’ bij de vrijmetselarij?
“Het is zo dat bij de bevordering van leerling tot gezel leerlingen niet aanwezig mogen zijn, omdat die dat nog zelf moeten ondergaan. De gang van zaken wordt zo geheim gehouden. Zo zijn er bij meester worden geen gezellen en leerlingen bij. Je bent dan wel meester, maar blijft altijd leerling, én gezel, én meester. Het is belangrijk dat iedereen uiteindelijk zichzelf als leerling blijft zien, anders kan je niet doorgroeien.”
De leerling ondergaat het inwijdingsritueel waar iedereen bij is, in de voltallige loge. De leerling is dan de hoofdpersoon.
“Het inwijdingsritueel interpreteer ik als een soort van hergeboorte. De rituelen vinden plaats in de tempel, ook wel werkplaats genoemd, boven in het gebouw. Rituelen zijn de inwijding, de bevorderingen tot gezel en meester. Een ander ritueel is de rouwloge als een broeder van onze loge is overleden. En de jaar-hoogtepunten: het ‘Zomer Sint Jan’ en het ‘Winter Sint Jan’.”
De tempel of werkplaats
“Het gebruik van symbolen bij de rituelen ligt vast. Toch heb ik iedere keer als ik weer eenzelfde ritueel meemaak een andere waarneming, en nieuwe beleving. Ik denk dat dat komt omdat ik zelf steeds weer anders ben en hetzelfde dus anders waarneem. Ik veronderstel dat daarin mijn groei zit en te voelen is.”
“Symboliek is in de vrijmetselarij, maar ook in de kunst en het schrijven eigenlijk een ondergewaardeerd begrip. Iets waarvan je denkt ‘hoe kan dat nou’? Iets wat een werkzaamheid heeft waar je niets van begrijpt, behalve dan dat het je iets doet. Het gaat vooral ook om meer mens te worden. Soms zeggen we ‘om een beter mens’ te worden, maar het gaat om ‘méér mens’ worden. Symbolen kunnen je helpen om je te verbinden met het gehele complexe verhaal van mens-zijn.”
In het verhaal van mens-zijn is ‘de broederschap heel belangrijk’, vult Marina aan:
“Broeders zorgen voor elkaar. Een demente broeder wordt geholpen als hij alleen woont. Er wordt ook aan de vrouwen van de broeders gedacht. Zieke broeders worden eveneens geholpen als zij dat willen. De broeders zijn sociaal met elkaar bezig.”
Aan de Bijbel ontleent de vrijmetselarij ook elementen die een belangrijke rol spelen in haar symbolen en rituelen, zoals de bouw van de tempel in Jeruzalem door koning Salomo.
Gé: “Een van de belangrijkste symbolen is dat we met z’n allen werken aan de tot ritueel gemaakte Tempel van Salomo. Salomo wordt beschouwd als de wijze tempelbouwer.”
Als vrijmetselaar werk je aan je ‘eigen ruwe steen’, zegt Gé. Hij doet dat ook letterlijk, werkt met steen, bakt intrigerende kleiwerken, waarin hij ook zijn innerlijk legt en er zijn verhaal bij uitdrukt. Bij ‘steen’ moet ik denken aan de tijd van de kathedralenbouw en bouwgilden.
“Opdat je eigen steen past in de kathedraal. Dat is de symboliek. Je steen past in de wereldwijde broederschap.”
Alles blijft onder de roos
En zo blijkt de vrijmetselarij geen wereldvreemde organisatie, maar juist een wereldwijde broederschap, waarin dus ook ‘zusters’ (de ‘weefsters’) actief zijn. Vrijmetselaars, die juist door aan zichzelf te werken er voor de wereld zijn: ze zijn er voor elkaar èn voor de samenleving. Allround ‘bouwvakkers’ die de wereld mede vorm geven.
Foto Gé Beaufort: © Bart van den Dikkenberg, redacteur van het Reformatorisch Dagblad (RD)
Andere foto’s: © 2017-2021 © Stichting Logegebouw Utrecht
Info: Vrijmetselaars in Utrecht – Open avond, gastlezing, kennismaken met Loge Ultrajectina, de oudste loge van de stad, sinds 1830.
Tip! ►Lezing ‘Freemasonry and Kabbalah: Cultural Exchange in Esoteric Art’ door Peter Lanchidi | Embassy of the Free Mind, Amsterdam: 7 december 2023 19.30 – 21:00 uur | Tickets: € 15 – Zoom (live stream) € 12,50 | Student € 8,50 | Taal: Engels | Peter Lanchidi is hoofddocent aan het Instituut voor Kunstgeschiedenis aan de Eötvös Loránd Universiteit (ELTE) in Boedapest. Zijn proefschrift over de vrijmetselaars-kabbalistische kunst van David Rosenberg, een rabbijn van de vrijmetselaars, won de scriptieprijs van de European Society for the Study of Western Esotericism (ESSWE). Met een achtergrond in kunstgeschiedenis en esthetiek (BA) uit Boedapest en in Joodse studies (MA) uit Stockholm en Heidelberg, richt zijn onderzoek zich op het raakvlak tussen Vrijmetselarij en Kabbala in beeldmateriaal in de negentiende eeuw en de historische en culturele contexten ervan.
Ontdek meer van RELIFILOSOFIE
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
RELIFILOSOFIE 
Ooit ontdekte ik de kracht en werking van symbolen en rituelen zomaar uit mijzelf. Als een lawine kwam het in een paar jaar over mij heen. Het ging gewoon vanzelf, ik deed niks! Er was geen meester die het mij leerde, ik was zelf meester en leerling tegelijk. Nu is het al weer jaren rustig geworden en is er het vertrouwen in mijzelf, dat mocht het ooit weer nodig zijn, dat het vanzelf weer (terug) komt. Het enige wat noodzakelijk is, is kennelijk dat ik mij er zelf niet mee bemoei. Dat is ook wel wat ik herken in dit artikel. We zijn eeuwige leerlingen, het werk is nooit af. En ik bemerk in mijzelf ook geen aansporing om het werk af te maken.
LikeLike
citaat: “Alle geloven zijn welkom, maar er ligt wel een Bijbel open. En als een moslim in wil treden en vraagt of er een Koran kan liggen, dan kan dat.” Oei, is dat zo? Of maakt Gé een vergissing?
Misschien kan een Koran wel in zijn loge. Maar het rituaal is sterk verbonden met de bijbel. Ik weet niet of bij andere loges een koran mag liggen. Ik weet wel dat het een afwijking is van het algemeen gebruik. Dat heeft in het verleden tot veel onenigheid geleidt tussen landelijk georganiseerde vrijmetselaren. Er zijn verschillende organisaties die zich vrijmetselaar noemen.
In België zijn de vrijmetselaren in verscheidene elkaar niet erkennende nationale organisaties gesplitst. De dogmatische invloed van Engeland is duidelijk lees ik bij:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Vrijmetselarij_in_Belgi%C3%AB#1945-Heden:_Postbellum
Overigens bij een aanname van een kandidaat beslist niet het bestuur van de loge, maar een vergadering van leden van die loge. Men zegt dat de vrijmetselarij democratisch is. Of dat echt zo is, weet ik dus niet als ik Gé lees.
Overigens bij theosofen is er veel respect voor de vrijmetselarij. Ik hoorde bij hen dat ze vinden dat die vrijmetselaren het spirituele licht hebben doorgegeven aan de… theosofen 🙂 (hoe is het mogelijk hè?) Ze hebben ook veel invloed gehad om naast de bouwsymboliek ook de lichtsymboliek in de vrijmetselarij te verankeren.
Ach ja, het is een leuke hobby al dat gedoe.
Het toeval wil, dat ik in korte tijd weer een theosofische afdeling in oprichting heb bezocht, een avond bij de Hara Krishna heb mogen meemaken, een lezing van Pim van Lommel heb gevolgd en een lezing van een filosoof die al de verschijnselen die Pim naar voren brengt weet te verklaren door de eigenschappen van het brein. En ik heb me ook aardig vermaakt met de politiek, die ik nooit serieus heb genomen.
Met vriendelijke, hartelijke en relativerende groet van JanD
(die zich soms echt een spirituele ketter voelt)
LikeLike
Leuk zwerver, dat ik je weer zie, net 5 minuten voor mijn bijdrage.
Wees voorzichtig met ritualen. Heb ik van Egbert gehoord. En dat is ook wel te verklaren. Jammer dat we Egbert al jaren niet meer tegenkomen.
Hartelijke groet van JanD soms als het lukt ook “Valentiniaan” de bijna Paus na Valentinus, de grootste gnosticus volgens Gillus Quispel.
LikeLike
Hallo Jan, zo treffen we elkaar bijna weer tegelijkertijd. Tegenwoordig hou ik mijzelf niet meer zo mee bezig met rituelen en symbolen. Ik ben er achter dat de mens een synthese is van twee tegengestelde krachten welke elkaar bijna nooit ontmoeten. Wat zich uit de diepte openbaart valt niet te voorspellen.
Hartelijke groet, ook aan Egbert als hij nog meeleest en natuurlijk alle andere lezers en lezeressen en niet te vergeten Paul die al jaren de spirituele dorst lest alhier.
LikeLike
Hallo Zwerver,
Je zegt op 26-11 om 21.16:’ Ik ben er achter dat de mens een synthese is van twee tegengestelde krachten welke elkaar bijna nooit ontmoeten.’
Het zou fijn zijn als je wilt vertellen hoe je dit bedoelt.
LikeLike
Hallo Aafje,
De ene kracht dat ben ik zelf als mens, die andere kracht is een een kracht die van binnen uit werkt en dan bedoel ik niet leegte, bewustzijn of iets dergelijks. Ik heb gemerkt dat die kracht zich vooral voordoet in een staat van ontreddering, bij mijzelf of bij een ander. De rituelen en symbolen waar ik het over had in een eerdere reactie, die waren heel specifiek toegesneden op een bepaalde, alleen voor mij geldende situatie. De voortdurende tegengestelde krachten vielen even weg en vielen samen in mij zelf.
Nu er momenteel geen enkele sprake is van ontreddering is er niets meer merkbaar van die tegengestelde kracht, maar het vertrouwen in die tegengestelde kracht is nog enorm groot. Daar kun je bijna geen woorden aan geven. En dat is wat ik bedoel met synthese, ik ben samengevoegd met iets wat geheel tegengesteld is aan mij als mens. Vandaar dat ik het werken met rituelen en symbolen zoals de vrijmetselarij dat doet wel kan ondersteunen. (Ik ben zelf geen vrijmetselaar) Maar wel met de opmerking dat de werking daarvan volgens mij al in de mens besloten ligt. Vermoedelijk moet de mens er wel voor open staan. Het is een zaadje wat in je innerlijk moet ontkiemen.
LikeLike
Zwerver,
Dank je wel! Ik heb alle begrip voor de manier waarop je eea toelicht. Ik begrijp eruit dat je een zekere Eenheid ervoer.
Dat wil niet zeggen dat ik durf te zeggen dat ik alles op de juist wijze begrijp. [maar dat hoeft natuurlijk ook helemaal niet. Dat je het op deze manier benoemd en verder verduidelijkt hebt, kan mij en anderen genoeg stof tot nadenken en tot verdieping geven]
Een vriendin van mij heeft kanker gehad. Tijdens die moeilijke tijd van ernstige ziekte en van allerlei nare bijwerkingen van behandelingen die daarin optraden, heeft ze het gevoel gehad dat ze gedragen werd door iets dat groter is dan zijzelf, groter dan de mens. Zij noemt het graag het innerlijk ervaren van Gods nabijheid. Dat ervoer ze ook als een innerlijke vrede, ongeacht hoe haar ziekte zich op dat moment manifesteerde.
Toen ze langzamerhand beter werd en de ernst van de situatie afnam, werd het ervaren van het gedragen worden steeds minder intens. Hoewel ze blij is dat ze zich nu weer gezond mag noemen, mist ze het sterkere ervaren van die nabijheid wel eens, hoewel ze heel goed weet dat ‘het’ er nog wel is, ergens. Omdat het eeuwig en oneindig is.
Ze vond het fysiek een zwaar jaar tijd maar het was tegelijkertijd een LICHT jaar! (Hoofdletters zijn van haar)
Misschien zijn er overeenkomsten tussen deze ervaring en die van jou, misschien niet….
LikeLike
Aafje, in de mens zijn mijn inziens 3 geestelijke vermogens belangrijk. En dat zijn kennen, voelen en willen. Het willen kan actief door de mens omgevormd worden. Als het willen zijn natuurlijke wens-toestand verliest, dan transformeert deze in een willen wat niet langer meer eigen-gericht is. Het kennen en voelen transformeren dan zonder dat de mens zich dat direct bewust is. Het bewust worden daarvan uit zich pas in tijden zoals je vriendin dat meemaakt. Ik herken wel iets in het verhaal van je vriendin. De overeenkomst zijn dan de getransformeerde vermogens.
Het kennen en voelen is normaliter bij een gezond en psychisch evenwichtig mens vrij kalm indien getransformeerd. Dan bemerk je niet veel bijzonders. Maar in tijden van nood gaan die getransformeerde vermogens van kennen, voelen en willen in een andere modus. Anders kan ik het niet omschrijven. Dat doe ik niet zelf, dat gaat vanzelf.
Daarom is mijn visie dat een mens in tijden van psychische en lichamelijke evenwichtigheid aan zijn geestelijke vermogens kan werken. Zoals in deze blog bouwen en metselen aan de geestelijke vermogens. De mens moet daar niet direct wonderen van verwachten. Het betaald zich pas uit in tijden van tegenspoed. Dan heeft de mens zich voorbereid en komen die tegengestelde krachten bij elkaar. Ik zou een boek kunnen schrijven over wat er allemaal kan gebeuren met een mens, wat er allemaal mogelijk is middels de geestelijke vermogens. Het probleem er mee is dat niemand wat heeft aan mijn vertellingen, je moet het zelf ervaren, ‘dat’ wat er in een mens zijn innerlijk schuilt. En dan kun je inderdaad iets wat heel erg zwaar is toch LICHT dragen.
Hartelijks.
LikeLike
Zwerver,
Op het gebied van het werken aan mijn geestelijke vermogens, ben ik ‘iets’ minder gedisciplineerd. Zo nu en dan word ik dan ook even weer ‘bij de les’ gehaald en maak ik een bijzondere gebeurtenis mee. Dat gaat er niet altijd even zachtzinnig aan toe maar ook wel eens verrassend humoristisch! Dan speelt die gebeurtenis zich af op een soort ‘dubbele frequentie’ om zomaar eens te zeggen en wordt er bv via het alledaagse beeld een extra beeld (vanuit de eeuwigheid) en bijbehorende diepere betekenis gelegd.
Verder herken ik wel eea van wat je schrijft, vooral dat je pas later ontdekt dat je getransformeerd bent op zekere gebieden, dat je anders reageert in zekere situaties.
Misschien schrijf je ooit nog eens een boek over de overvloedige geestelijke mogelijkheden en ontwikkelingen van de mens! Ook al zal elk mens zijn eigen geestelijke ontwikkeling door moeten maken en alleen maar zelf zijn geestelijke ruimte kunnen uitbreiden, het kan wel verrijkend zijn om te vernemen wat een ander ervaren heeft. Zo heb ik – jaren na die ervaring – nu pas gelezen dat er meer mensen zijn die op het geluid van Tibetaanse klankschalen met hun bewustzijn ‘de eeuwige ruimte’ ingaan, of het universum doorreizen. Hoewel ik geen bevestiging nodig had omdat de ervaring glashelder en vreugdevol was, vond ik het toch fijn om te lezen.
Hartelijke groet!
LikeLike