‘Sciëntisme weigert de waarde van kennisvormen toe te geven, anders dan die van de positieve wetenschappen; en het verwijst godsdienstige, theologische, ethische en esthetische kennis naar het rijk van de pure fantasie. In het verleden maakte dezelfde gedachte opgang in het positivisme en neopositivisme, die metafysische uitspraken betekenisloos achtten.’
‘De kritische kennisleer heeft deze opvatting in diskrediet gebracht, maar nu zien we haar herleven in de nieuwe vermomming van sciëntisme, dat waarden afdoet als louter producten van de emoties en dat kennis van het zijn verwerpt om de weg vrij te maken voor pure en eenvoudige feitelijkheid.’
Wetenschappelijke ontsporingen
Bovenstaande fragmenten komen uit encycliek Fides et Ratio (§88), al uit 1998. De vraag is of er inderdaad grenzen zijn aan de wetenschap als het gaat om het begrijpen van onszelf en de wereld om ons heen. De VU is 2013 gestart met het onderzoeksproject Science beyond Scientism en het Abraham Kuyper Center for Science and Religion. De belangrijkste hypothese die de faculteit wijsbegeerte wil toetsen is dat er allerlei betrouwbare kennis van niet-wetenschappelijke aard is en dat zowel in de samenleving als in wetenschappelijk onderzoek ontsporingen plaatsvinden wanneer dat niet wordt erkend.
‘De Vrije Universiteit Amsterdam heeft een subsidie van de Templeton World Charity Foundation gekregen voor een project van 2,4 miljoen euro. Met het geld start de Faculteit der Wijsbegeerte per 1 januari 2013 het onderzoeksproject ‘Science beyond Scientism’ en het Abraham Kuyper Center for Science and Religion. Het project onderzoekt of wetenschap de enige mogelijke manier is om kennis te verwerven. Het centrum organiseert publieke bijeenkomsten over de vraag of er grenzen zijn aan de wetenschap als het gaat om het begrijpen van onszelf en de wereld om ons heen.’
Weten voorbij Wetenschap
De VU Amsterdam stelt dat soms geclaimd wordt dat wetenschap de enige manier is om kennis te verwerven en dat alleen wetenschap onze normatieve en existentiële vragen kan beantwoorden. Dit heet ‘sciëntisme’. De Faculteit der Wijsbegeerte start met de Templeton-subsidie het onderzoeksproject Science beyond Scientism met als doel sciëntisme kritisch te toetsen.
‘VU-hoogleraar René van Woudenberg: ‘Sciëntisme is aanwezig in onze hedendaagse intellectuele cultuur. Het wordt aangenomen en bekrachtigd in en buiten de academie door invloedrijke wetenschappers en filosofen die schrijven over bijvoorbeeld evolutie, genetica en ons brein. Vanuit de wetenschappelijke praktijk heeft het invloed op verschillende sociale en professionele praktijken zoals het onderwijs, de psychiatrie en de rechtspraak. De belangrijkste hypothese die we willen toetsen is dat er allerlei betrouwbare kennis van niet-wetenschappelijke aard is en dat zowel in de samenleving als in wetenschappelijk onderzoek ontsporingen plaatsvinden wanneer dat niet wordt erkend.’
Symposium
Op vrijdag 22 februari wordt op de Vrije Universiteit Amsterdam het Abrahm Kuyper Center for Science and Religion (AKC) gelanceerd met het openingssymposium Wetenschap en de Big Questions.
De openingsbijeenkomst vindt plaats van 13.00 tot 16.00 uur in het Auditorium van de VU. Aansluitend is er een borrel.
‘Over vragen als ‘Wat is het om mens te zijn?’,‘Zijn goed en kwaad een projectie?’ en ‘Zijn wij ons brein?’ wordt al eeuwen gediscussieerd en gespeculeerd. Opvallend is dat de laatste decennia steeds vaker wetenschappers zich mengen in het debat. De wetenschap wint aan invloed in een domein dat traditioneel voorbehouden was aan filosofie en religie. Wat betekent dit voor deze grote vragen en wat betekent het voor de wetenschap zelf? Kan de wetenschap ons helpen bij het vinden van antwoorden op onze grote vragen?’
Zie: VU start Abraham Kuyper Center for Science and Religion
GODEN EN MENSEN 
[…] dat wij nooit toegang kunnen krijgen tot de werkelijke werkelijkheid. Als tweede veronderstelt het sciëntisme dat alléén de positieve vakwetenschappen een legitieme bron van uitspraken over de werkelijkheid […]
LikeLike
Uw reacties zie ik nu pas. Ik blijf me verbazen waarom u alsmaar zo hardnekkig denkt, dat ik u met uitleg van onze werkelijkheid moet overtuigen. Laat ik die behoefte nu toch helemaal niet hebben..U zult dat ongetwijfeld als een natuurwetenschappelijk zwakteaanbod zien..dat moet dan toch aan uw manier van denken liggen.
LikeLike
MNb
even heel spontaan. Het valt mij altijd op dat met name atheïsten zulk een aanspraak maken op de wetenschap, alsof de wetenschap hun eigen uitvinding ware. Je mag jezelf de trotse nakomeling voelen van duizenden mensen die heel veel hebben verklaard, en verder niets. Alsof de oprecht gelovige mens niet net zozeer zeer gefascineerd kan zijn van de wetenschap. Alsof de wetenschap het geloof teniet doet, manman, is de werkelijkheid minder geheimnisvol geworden, nu wetenschap ons via de technologie meeneemt in een blik in het oneindige. Het oneindige, daar wordt je toch stil van?
LikeLike
Zolang wetenschap een karretje op Mars kan laten rondrijden en middels internet instant communicatie over duizenden kilometers mogelijk maakt noem ik mijzelf met trots sciëntismist. Zodra godsdienst, theologie en dergelijke iets vergelijkbaars voor elkaar krijgen zal ik mijn positie herzien. Voor wat betreft kennis: dat is een semantisch spelletje. Ik definieer kennis als de overeenstemming van theorie/hypothese en waarneming/experiment. Godsdienst, theologie, ethiek en esthetiek zijn dan meningen. Die kunnen ongetwijfeld heel waardevol zijn. Daarmee is de eerste zin van dit artikel een irrelevante stropop geworden. Er is dan ook geen mens op Aarde, inclusief diehard materialisten, die volhoudt dat ethiek en esthetiek geen waarde hebben. Atheïsten als ik zijn echter maar moeilijk te overtuigen van de waarde van godsdienst en theologie; maar dat is een geheel andere zaak en heeft met de vraag naar kennis niets te maken.
LikeLike
Zolang wetenschap een karretje op Mars kan laten rondrijden en middels internet instant communicatie over duizenden kilometers mogelijk maakt noem ik mijzelf met trots sciëntismist. Zodra godsdienst, theologie en dergelijke iets vergelijkbaars voor elkaar krijgen zal ik mijn positie herzien. Voor wat betreft kennis: dat is een semantisch spelletje. Ik definieer kennis als de overeenstemming van theorie/hypothese en waarneming/experiment. Godsdienst, theologie, ethiek en esthetiek zijn dan meningen. Die kunnen ongetwijfeld heel waardevol zijn. Daarmee is de eerste zin van dit artikel een irrelevante stropop geworden. Er is dan ook geen mens op Aarde, inclusief diehard materialisten, die volhoudt dat ethiek en esthetiek geen waarde hebben. Atheïsten als ik zijn echter maar moeilijk te overtuigen van de waarde van godsdienst en theologie; maar dat is een geheel andere zaak.
@JT sinds ik middels Trouw mijn voornemen kenbaar maakte heb ik aardig wat theologie en godsdienstfilosofie tot mij genomen – uw voorspelling dat internet een ongeschikt medium zou blijken is bepaald niet volledig uitgekomen.
Kenmerkend voor wetenschap is dat deze toetsbare voorspellingen doet. Sociologie doet dat, psychologie, economie, geschiedkunde, noem maar op. Kunt u mij één toetsbare voorspelling geven afkomstig uit de theologie? Vergelijkbaar met: het is onmogelijk voor een mens door een muur te lopen (deze is gefalsifieerd, vandaar)? Een schaap kan nooit de biologische ouder van een wolf zijn? We zullen na 500 CE geen Romeinse inscripties in de Lage Landen vinden? Als we zonder meer geld bijdrukken gaan de prijzen in de winkels omhoog? Sporters met zelfvertrouwen presteren beter? U ziet, ik vraag niets moeilijks.
U vergist zich tav de natuurwetenschappen. Die doen geen waarom-onderzoek maar beperken zich tot hoe-onderzoek. Het verschil is beslist essentieel. U moet de natuurwetenschappen geen theologische eigenschappen toekennen; dat leidt alleen maar tot onbegrip uwerzijds.
LikeLike
-Ja,…”er is meer”…; en zo komen we dan toch bij de filosofische formule ‘E=mc²=Psy’…
LikeLike
En zo komt de wetenschap uiteindelijk weer terug bij haar oorsprong, de filosofie.. 🙂
Wetenschap is filosofie met wiskunde, en iedere boekhouder weet dat wiskunde relatief is.
LikeLike
Vergeet men niet dat er een hele wereld van in principe niet scientistische menswetenschappen is, waaronder ook filosofie en theologie? En dat alle wetenschappen, ook natuurwetenschappen, hun in waarom-onderzoek telkens verschuivende grenzen hebben?
LikeLike