Israël: nog zo’n 224 jaar te gaan

Rabbijn Raphael Evers (re) sprak woensdag in een lezing tijdens de studiemiddag Geweldsteksten van de Raad van Kerken over teksten die ‘ons vanuit de Hemel geschonken zijn, teksten die de basis vormen van ons volksbestaan en ons heilig zijn’. Hij haalde het traktaat de Pirkee Awot uit het Joodse gebedenboek aan, dat stelt dat de wereld op drie principes berust: waarheid, recht en vrede.

‘Het woord vrede maakt zo een indruk omdat het gemis ervan zo pijnlijk duidelijk is. Vrede is een vaag begrip en ligt gemakkelijk met zichzelf overhoop. Vrede met onszelf hebben is al een heksentoer, vrede vinden in G’d is een levenstaak, en harmonie met het milieu lijkt nauwelijks meer haalbaar.’

Evers noemde vrede een geschenk van de medemens en een gave G’ds, maar de menselijke houding van ‘geen geweld’ ontstaat niet vanzelf.

‘Non-violence’ als het ‘ontbreken van gewelddadige uitbarstingen’ is te weinig. Wil er sprake zijn van enige duurzame vrede dan moeten wij hoger reiken.’

De rabbijn, verbonden aan het Nederlands Israëlisch Kerkgenootschap, vertelde over het Hebreeuwse woord voor vrede: sjalom, van het werkwoord sjaleem, dat volledig of perfect betekent. Sjalom is een van de G’dsnamen.

‘Het heeft de bijbetekenis van harmonie. De Tora bezigt de term sjalom in intrapsychische, intermenselijke, internationale en religieuze zin. Alles tezamen genomen zou men sjalom het beste kunnen vertalen als ‘een toestand van volledige harmonie in iedere relatie.’

Volgens Evers plaatst de joodse traditie de bron van alle onvrede en geweld bij de zondeval van Adam, die oorspronkelijk een volkomen geïntegreerde persoonlijkheid was zonder innerlijke drang tot kwaad. Maar Adam at van de boom van kennis van goed en kwaad, het symbool van de huidige menselijke natuur, waarin harmonie en geweld, vrede en onvrede onafscheidelijk met elkaar verbonden zouden blijven.

‘In overdrachtelijke termen schildert de Tora het ontstaan van de tegenstrijdige menselijke psyche, die de primaire conflictstof zou vormen, in de eerste plaats voor de mens zelf. Voortaan zou hij al zijn levensdagen doorbrengen met het bevechten van zijn innerlijke onvrede en paradoxale instelling. De strijd tussen zijn animale en spirituele aanleg zou de rest van de menselijke geschiedenis bepalen.’

En daarvoor schiep G’d, aldus Evers, naast de kwade aandrift, de Tora om de mens uit zijn paradoxale situatie te bevrijden. De Tora is ‘free for all’: het staat iedereen vrij om het jodendom aan te nemen en om zich de praktijk van de Tora eigen te maken.

‘Slechts door middel van Tora-studie en –praktijk treedt de mens in contact met zijn Schepper, hetgeen het beginpunt vormt van iedere vorm van werkelijke harmonie: intrapsychisch, intermenselijk, internationaal en tussen mens en G’d.’

Er bestaat ook nog zoiets als het recht op zelfverdediging, want in de Tora staat ook dat ‘indien iemand het erop aanlegt u te doden, wees hem dan voor en dood hem eerst’. Evers stelde dan ook dat de enige oorlog die onder de huidige omstandigheden toegestaan is, een defensieve oorlog is. Oorlog uit zelfverdediging wordt door de halacha (Joodse wet) voorgeschreven. Wanneer het voortbestaan van G’ds volk op het spel staat, wordt de gewapende strijd zelfs een gebod, waarin iedereen moet participeren.

Maar er is uitzicht op vrede – al kan volgens mij Israël zelf vrede geenszins voor elkaar krijgen, de Tora ten spijt – vernam ik naarmate de lezing van de rabbijn vorderde: de mensheid wordt voorbereid op het Messiaans vredesrijk. Joden geloven in de komst van de Messias. De wereld, zoals wij die in de huidige gedaante kennen, zal volgens de Talmoedische traditie zesduizend jaar voortduren. De mensheid heeft dus, gegeven het feit dat we ons nu bevinden in het jaar 5776, nog 224 jaar te gaan. Volgens het utopisch Messianisme ontstaat er dan een universeel vrederijk van liefde en gerechtigheid.

‘Het utopisch Messianisme staat een universeel vrederijk van liefde en gerechtigheid voor ogen. Oorlogen bestaan niet meer, G’ds woord zal vanuit Zion de hele wereld bestrijken, en alle volkeren zullen in harmonie en eenheid aan de G’ddelijke verwachtingen voldoen. De wereldwijde bereikbaarheid en communicatie, de allesziende satellieten kunnen bij het verspreiden van de G’dskennis in de tijd van de Messias een belangrijke rol spelen.’

Volgens Evers ligt de eindtijd dus niet meer veraf. De Messias zal zich vòòr het jaar 6000 openbaren.

Bron: Lezing en dossier Geweldsteksten – Raphael Evers
Foto: Studiemiddag Raad van Kerken, Utrecht (PD)

Maya en het plots ‘ontwaken’ op 22-12-2012

‘Het wordt alleen maar beter. Want het ik-tijdperk, het tijdperk van bijgeloof en disrespect gaat tijdens de komende, nieuwe Maya-cyclus plaatsmaken voor een hoger bewustzijn, een wij-denken, respect en positief denken.’ De dag na 21 december zal een dag als alle andere zijn, volgens Miguel Ruiz, afstammeling van een Mexicaans oervolk. Hij kent de Maya-kalender. ‘Er is niets om bang voor te zijn,’ zegt Ruiz. Aldus Trouw in het artikel Beste kerst ooit.

‘Die transformatie gaat overigens niet vanzelf. Het is niet zo dat we op 22 december verlicht zijn, of dat we, in Ruiz-termen, plots ‘ontwaken’. De dag na 21 december is volgens vader Ruiz een dag als alle andere. Nee, we moeten zelf onze mindset veranderen. En de nieuwe Maya-cyclus is daarvoor een perfect startpunt. Want het universum is er dan zeg maar, klaar voor.’ (Trouw)

Volgens de wetenschap gebeurt er niets bijzonders op 21 december 2012. Maar volgens de bekendste ‘alternatieve’ wetenschapper John Major Jenkins zal er na die dag een grote spirituele verandering plaatsvinden. De spiritualist José Argüelles is van mening dat na 21 december 2012 het kapitalistische, materialistische tijdperk wordt beëindigd en een vredige, spirituele wereld zal ontstaan. Doemdenkers zijn er ook, zoals de Belgische schrijver Patrick Geryl. Volgens Geryl waren de Maya er honderden jaren geleden al van op de hoogte dat in 2012 een enorme zonnestorm het begin van het einde zou betekenen.

Een en ander is ook te bestuderen op een kleine tentoonstelling in Museum Volkenkunde (illustr: Maya-glief) in Leiden. Bezoekers kunnen er hun mening geven door te stemmen op wat zij denken dat er op die beruchte Maya-dag zal gebeuren. Volgens bezoekers, die hun stem kunnen uitbrengen op doemdenkers, wetenschappers, ‘alternatieve’ wetenschappers en spiritualisten, hebben de wetenschappers nu al gelijk. Er gebeurt helemaal niets, we gaan over tot de (wan)orde van de dag.

‘De wetenschappelijke wereld staat nogal sceptisch tegenover de ideeën die ontstaan zijn over het einde van de wereld in 2012. In de overgeleverde teksten beweren de Maya’s nergens dat de wereld ten onder gaat. Wel staat vast dat het een belangrijk jaartal is. Een belangrijk argument van de sceptici is dat de Lange Telling vanaf het jaar 909 eigenlijk niet meer gebruikt wordt door de Maya’s én dat sommige Maya-teksten voorspellingen voor de veel verdere toekomst dan 2012 maken. In Palenque schrijven ze zelfs over het jaar 4772 (geschreven als 1.0.0.0.0.8). Op sommige plekken telde de kalender zelfs nog veel verder door en draaide de kalender ook bij 13 baktuns niet door naar 1 pictun maar naar 14.0.0.0.0. Blijkbaar hadden verschillende steden ook hun eigen kalendersysteem.’ (Volkenkunde)

Zie: Beste Kerst ooit (Trouw-abonnees)

en: Maya2012 (Volkenkunde)

Cartoon: Volkenkunde

Gerelateerd: 2012: Een vreedzame samenleving binnen handbereik

Museum Volkenkunde: 21 december 2012: Het einde van de wereld?
Nog t/m 12 mei 2013 Steenstraat 1, 2312 BS Leiden

Op weg naar Armageddon, een apocalyptisch boek

Van dit boek heb ik geleerd dat de verwachting van gerechtigheid in de eindfase een algemeen menselijk gegeven is. Fanatisme zal er dus altijd blijven. Het gaat door! Dat is best wel schrikken, als je weet dat er steeds meer mogelijkheden voor geweld zijn. En daarmee is mijn boek zelf bijna een apocalyptisch boek geworden.’ Dat zegt Bob de Graaff, schrijver van het boek Op weg naar Armageddon, een geschiedenis van fanatisme.

‘Na de bloedige strijd van Armageddon lonkt immers het paradijs. Pas dan zal er een eind komen aan de vernedering. Kom op, binnendoor naar de eindtijd,’ legt het Reformatorisch Dagblad uit in het artikel Fanaten nemen binnenbocht naar jongste dag. ‘Fanaten doen hun best de geschiedenis een duwtje geven. Hoe meer vuur, hoe beter.’

Uit het (eerste) hoofdstuk Een openbaring van en voor alle tijden vertelt De Graaff – in dit door het Nederlands Dagblad ‘standaardwerk’ genoemd (‘meeslepend en toegankelijk geschreven’) – over diverse religieuze en politiek-filosofische stromingen waarbinnen het gewelddadig millenarisme een rol speelde of speelt:

‘In dit boek van het christelijk millenarisme, zoals dat naar voren kwam in de eerste tot en met de zeventiende eeuw in West-Europa, via seculiere vormen als het anarchisme, nationalisme, fascisme en communisme, tot en met hedendaagse vormen van islamistisch fanatisme. Bij deze laatste varianten gaat het om het millenarisme zoals zich dat in Iran heeft gemanifesteerd onder sjiitische moslims en om de vraag in hoeverre het soennitische islamisme van Osama bin Laden en anderen gestempeld is door of ingezet kan worden voor millenaristische doeleinden.’(Op weg naar Armageddon)

Journalist Evert van Vlastuin (foto: Twitter) vraagt zich in het interview af welke plaats religie in het fanatisme heeft, waarop De Graaff antwoordt dat veel fanaten zich niet religieus noemen, maar wel een godsdienstige achtergrond verraden en dat hun woordgebruik typisch apocalyptisch is. De Graaff vindt dat niet vreemd, want het oerverhaal vindt hij in de Openbaring.

‘Bij Johannes van Patmos vinden we de weeklacht: Hoe lang moeten we nog wachten? Maar ook de maatschappijkritiek: tegen de rijken en voor de armen. In alle twintig eeuwen daarna zijn dit steeds de wezenskenmerken gebleven. De Graaff slaat zijn boek open bij een tekening van de Russische Revolutie. Een smid en een boer staan aan weerszijden van een poort. Daardoorheen zien we een nieuwe wereld gloren, van landerijen en fabrieken, met een stralende zon op de achtergrond. Daaronder de spreuk van Lenin: ‘Wij gaan alles vernietigen en op de ruïnes zullen wij onze tempel bouwen.’ De Graaff: ‘Iemand zei: In dit plaatje zit eigenlijk alles. Dat klopt. Je ziet hier ook dat de revolutie dus iets religieus heeft.’ (RD)

In het voorwoord zegt De Graaff dat mensen die geloofsvrijheid eisen en verlangen dat zij binnen de grenzen van de wet hun geloof mogen beleven, zullen moeten accepteren dat anderen met eenzelfde vrijheid hun geloof ter discussie stellen.

‘Kritiek op een geloof, eventueel zelfs het lachen om een geloof, is nog geen aantasting van de geloofsvrijheid en evenmin een belediging van de gelovigen. Want geloof kan tegen een stootje. De gelovige die meent dat het anders is, is of intolerant of wankel in zijn geloof.’ (Op weg naar Armageddon)

Ook gaat het in dit boek om gedachten en verhalen op basis waarvan of met legitimering waarvan mensen geweld hebben gebruikt:

‘Er zijn al veel auteurs geweest die het gewelddadige karakter van religie hebben benadrukt. Religie en geweld zijn belangrijke factoren bij de bepaling van identiteit, het antwoord op de vragen ‘wie zijn wij?’ en ‘wie zijn zij?’ De combinatie van beide factoren kan dodelijk zijn. Zo meent de Duitse psycholoog Peter Conzen in een studie over fanatisme: ‘De radicale gelovigen van allerlei schakering hebben in hun tijdperken steeds meer onheil veroorzaakt dan alle schurken en psychopaten tezamen.’Tot eind achttiende eeuw was religie dan ook de enige rechtvaardigingsgrond voor terrorisme.’ (Op weg naar Armageddon)

Bob de Graaff (foto: RD) is hoogleraar inlichtingen- en veiligheidsstudies aan zowel de Universiteit van Utrecht als de Nederlandse Defensieacademie in Breda. Hij was tot januari 2010 hoogleraar terrorisme en contraterrorisme en directeur van het Centrum voor Terrorisme en Contraterrorisme. Hij was de eerste hoogleraar op dit vakgebied in Nederland.

Op weg naar Armageddon | ISBN: 9789461054630 | Paperback inclusief gratis e-book | Geïllustreerd | 15 x 23 cm 756 | 756 blz. € 29,90 | Omslagontwerp: Bart van den Tooren
Religieus en seculier fanatisme is niet iets van deze tijd. Op weg naar Armageddon is de geschiedenis van gewelddadige pogingen om heilstaten te vestigen, van de middeleeuwen tot de dag van vandaag. Aan het einde van de middeleeuwen manifesteerde zich op diverse plaatsen in Europa een gewelddadig verlangen het Rijk van God op aarde te vestigen. Sindsdien is dit streven telkens opnieuw opgekomen, overal ter wereld en in alle mogelijke varianten. Bob de Graaff, terrorismedeskundige bij uitstek, laat religieuze en politiek-filosofische stromingen waarin fanatisme een rol speelde of speelt de revue passeren: van het christelijke radicalisme via seculiere vormen als het communisme, het anarchisme en het fascisme tot aan de hedendaagse vormen van islamistisch terrorisme en de theocratie van Iran.

Zie: Fanaten nemen binnenbocht naar jongste dag

Klik hier voor interview met ‘terrorisme-expert bij uitstek’ Bob de Graaff bij VPRO-radio OVT:
‘Radicale gelovigen hebben in hun tijdperken steeds meer onheil veroorzaakt dan alle schurken en psychopaten tezamen.’

Het einde der tijden komt (weer) als film

‘En ik zag een engel afkomen uit den hemel, hebbende den sleutel des afgronds, en een grote keten in zijn hand; En hij greep den draak, de oude slang, welke is de duivel en satanas, en bond hem duizend jaren; En wierp hem in den afgrond, en sloot hem daarin, en verzegelde dien boven hem, opdat hij de volken niet meer verleiden zou, totdat de duizend jaren zouden geëindigd zijn. En daarna moet hij een kleinen tijd ontbonden worden.’ – Een gedeelte uit het Bijbelboek Openbaring, die de inspiratie vormt voor de film Left Behind.

De dertiendelige Left Behind-reeks beschrijft de wereld tijdens en na de apocalyps. Bij de opname ten hemel verdwijnen personen spoorloos en raken zwangere vrouwen plots hun kind kwijt. Vervolgens staat een werelddictator op (de antichrist) die de strijd aanbindt met de overgebleven christenen. (Trouw)

Niet kijken op Wikipedia, want die vertelt de plot van dit verhaal, maar dat blijkt bij nader inzien over een eerdere en andere verfilming te gaan. Die film heette Left Behind, The Movie, al uit 2000, met in de hoofdrol Kirk Cameron. In Nederlandse vertaling bekend als de boekenreeks De laatste bazuin, waarop de nieuwste verfilming, nu met Nicolas Cage in de hoofdrol, eveneens gebaseerd is.

In deze film is Buck Williams, gespeeld door Kirk Cameron, een gerenommeerd journalist die tijdens een reportage in Israël getuige is van een grote Arabische aanval op dat land, die wonderbaarlijk in de kiem wordt gesmoord. Als hij in het vliegtuig zit, verdwijnen er plotseling vele mensen om hem heen. De gezagvoerder Rayford Steele, gespeeld doorBrad Johnson van hetzelfde toestel bemerkt bij thuiskomst dat ook zijn vrouw en een kind van hem verdwenen zijn. Alleen zijn dochter: Chloe Steele, gespeeld door Janaya Stephens, blijkt er nog te zijn. Als ze een achtergebleven christen vinden in een kerk, bekeren ze zich ook tot het christendom en ontdekken ze dat de opname van de gemeente had plaatsgevonden. (Wikipedia, Left Behind: The Movie)

Enigszins verwarrend dus, twee verfilmingen, die allebei hetzelfde? scenario schijnen te volgen. Nu dus een film die ook al, volgens Trouw, sterk geïnspireerd is door het Bijbelboek Openbaring en de verwachting dat het einde vrijwel ieder moment kan aanbreken. Het verhaal is van schrijversduo Tim LaHaye (rechts) en Jerry Jenkins (links). (Foto’s: leftbehind.com)