Nuweira Youskine – GODEN EN MENSEN

‘De waarheid is dat ik verre van duidelijk kan zijn, zelfs al zou ik het willen. Ik stel mezelf gerust met de gedachte dat vaststaande ideeën verdacht zijn en zekerheden niet bestaan. De waarachtige gelovige is voor mij een twijfelende, zoekende gelovige. Geloofs-weters wantrouw ik.’ – Dit zegt journaliste Nuweira Youskine, in haar artikel Geloven tussen moskee en disco, in het boek Geloven, spirituele denkers uit de hele wereld getuigen, onder redactie van Jürgen Mettepenningen.

‘Al deze vaagheden bij elkaar maken dan toch een ruwe schets van mijn geloofsvisie mogelijk, bestaande uit een onderbouw en een bovenbouw. De onderbouw is gegoten in een dunne laag van islamitische geloofsbeginselen. De bovenbouw is gestoeld op de bestudering van islamitische bronnen en een snufje mystiek.’ (Youskine)

Youskine denkt open en boeiend over haar spiritualiteit. Met 45 anderen, waaronder Anselm Grün en Joris Vercammen, geeft zij een getuigenis van haar spirituele denken. Maar ook kom je een zenmeester uit Japan tegen, een Pakistaanse sjeik, of een Finse lutheraanse professor. Als je bij uitgever Lannoo naar dit boek zoekt, kan je een inkijkje nemen en zo de bijdragen lezen van Youskine (Geloven tussen moskee en disco) en Jean Vanier (Elkaar in broosheid dragen).

‘Misschien heb ik maar één werkelijke overtuiging, die erin bestaat dat er een God is die een bestemming voor elke mens heeft. Hij is de motor van het leven: het godsvonkje in ons allen en tegelijkertijd onmetelijk ver boven ons verheven. Voor iedere ziel bestaat de mogelijkheid om verder te groeien. Dat is uiteindelijk waarom we op deze aarde zijn, of we dat nu beseffen of niet.’ (Youskine)

Voor Youskine is het een overtuiging die zij iedereen zou gunnen. Maar ze vraagt zich wel af hoe zij dit idee bij anderen moet aanprijzen als zij zelf nog worstelt met de vraag wat dit concreet betekent. Niettemin doet zij een poging. Haar schrijven leest als een meeslepende autobiografie, je wilt weten hoe haar zoektocht naar God verloopt, van moskee naar discotheek.

En zo gaat het in haar zoektocht over haar jeugd, haar identiteit, haar broers, haar oudoom Hazrat Inayat Khan (de stichter van het ‘westers soefisme’), en haar vader die van mening was dat een religieus besef de eerste trede is naar de spirituele ontwikkeling van de mens en dat dit religieus besef handen en voeten kan krijgen door het volgen van een godsdienst.

‘Pas veel later realiseerde ik me dat deze concrete toepassing van godsdienstige rites een waardevolle opstap had gevormd. Deze islamitische grondbeginselen vormden de basis van waaruit we ons een weg zouden kunnen banen naar het meer overkoepelende soefisme.’ (Youskine)

Aan de universiteit van Leiden ging ze via een omweg uiteindelijk islamologie studeren. In Leiden werd enerzijds, zoals het hoort vanuit de universiteit, haar kritische geest ontwikkeld en de bestudering van de bronnen gestimuleerd en anderzijds leerde zij daar ook de vriendin kennen die de grootste invloed zou hebben op haar religieuze en spirituele ontwikkeling.

‘Ze vroeg me een keer, toen we elkaar net kenden, welk geloof ik eigenlijk aanhing. Ik werd (en word nog altijd) een beetje nerveus van die vraag. ‘Tja,’ mompelde ik dus, ‘daar kan ik nooit zo goed antwoord op geven.’ ‘Maar je naam, je afkomst … Je bent toch gewoon moslim?’ Ik keek haar hulpeloos aan. ‘Ik denk het niet’, antwoordde ik. Ze begreep er niets van. ‘Geloof je in God, één God?’ ‘Ja.’ ‘Geloof je in Mohammed als de laatste profeet?’ ‘Ja.’ ‘Nu, dan ben je dus moslim’, besloot ze kordaat. Ik heb me nooit thuis gevoeld bij dat etiket en dat doe ik nog steeds niet.’ (Youskine)

Youskine is nu zo ver dat zij het veel boeiender vindt eens te kijken wat zij zélf nu precies uit haar wereldse en spirituele zoektocht haalt. Soms is ze dan op zoek naar regels en houvast, soms op zoek naar bandeloosheid en verdoving. – Het lezen waard. En in het boek nog 45 andere spirituele denkers.

Afkomstig uit een achtenswaardige familietraditie met wortels in India, is de in Nederland geboren Nuweira Youskine (1977) tegenwoordig actief als schrijfster, journaliste en columniste. Daarvoor studeerde ze Islamologie aan de Universiteit Leiden. Met de intentie voorbereidend promotieonderzoek te verrichten, vertrok zij in 2003 naar Damascus, Syrië, verbleef daar twee jaar en liep nog een half jaar stage op de Nederlandse ambassade in Amman, Jordanië. Eenmaal definitief terug in Nederland ging zij aan de slag voor diverse media. Ze laveert als moslima tussen loyaliteit aan haar roots en kritische zin in een samenleving vol vragen. Zelf heeft ze het over het geloof als een schakelaar die doorstroming mogelijk maakt, en over een gaatje boren richting God. Dat gaat niet vanzelf, maar het maakt geloven er niet minder boeiend om. Het is volgens Nuweira een zoektocht, van moskee tot discotheek. Ze voelt zich in beide thuis. Haar geloof is niet te begrijpen zonder de achtergrond van de familie ter sprake te brengen. Maar ook niet te begrijpen zonder de afstand die ze ervan genomen heeft. (Uit: Geloven)

‘Secularisten en hun theorieën kan je tot de orde roepen, uitlachen of voor de rechter slepen. Gelovigen daarentegen beroepen zich op iets oneindig groots: een God die niet te controleren, niet te beschimpen en niet te bevechten is.’ Nuweira Youskine, columniste van het tijdschrift Volzin, schrijft dit in het opinieartikel ‘Morele beterweters’ in Trouw van gisteren.

Weer een voorbeeld hoe religie zichzelf onuitstaanbaar kan maken. In een vorige blog schreef ik over hoe meewarig moslims soms benaderd kunnen worden door te stellen dat ze het christendom niet begrijpen, althans de figuur Jezus niet. Andersom kunnen moslims zich ook fanatiek opstellen naar christenen, vooral waar het gaat om de zedigheid. Youskine maakt zich druk om een man die haar bekritiseert omdat ze drie centimeter enkel liet zien:

De man hield me tegen en bekeek me van mijn kruin tot aan mijn tenen. Wetende dat ik een wat behoudende buurt in zou gaan, had ik expres mijn meest zedige lange rok aangetrokken. Niet lang genoeg, blijkbaar, want de man keek naar de drie centimeter enkel die nog zichtbaar was en wees ernaar: “Jij loopt hier zomaar met blote benen.”

Haar terechte opmerking hierop was: ‘Als jij zo’n goede moslim bent, dan weet je vast ook wel dat jij je blik afgewend hoort te houden als je een vrouw ziet.’ Toen ik dit las, was ik even 50 jaar terug in de tijd. Katholieke vrouwen waaraan iets bloots te zien was, werden toen ook beschimpt door hun orthodoxe medegelovigen.

Het was, in de twee jaar dat ik in Syrië heb gewoond, de eerste en enige keer dat ik op mijn kleding ben aangesproken. Het voelde als een persoonlijke aanval, vermengd met een religieuze hooghartigheid die me razend maakte.

Waarom maken religies zichzelf en daarmee God altijd zo belachelijk? Religies schijnen nog steeds exact te weten hoe of wat God denkt en vooral wat moreel goed is. ‘Vooral,’ aldus Youskine, ‘omhullen de zedenhoeders zich met de allerhoogste waarheidsclaim, oncontroleerbaar en daardoor des te intimiderender’.

Het is lastig kiezen wat erger is. Mensen die anderen met de Koran in de hand vertellen wat ze aan moeten trekken, of mensen die anderen met het secularisme in de hand vertellen wat ze uit moeten trekken.

Religie werkt secularisme in de hand. Vooral de orthodoxe stromingen in het christendom, Jodendom en de islam, maken een idiote karikatuur van God. Orthodoxie trekt veel aandacht en doet geloven geen goed. Gelukkig zijn er nog initiatieven als tientallen kerken in Twente, die zich ontworstelen aan de strak geleide Rooms-katholieke kerk. ‘De kerk gaat niet meer over mensen,’ zeggen ze daar.

Misschien is er hoop als mensen zich losmaken van dogma’s en elkaar meer en meer gaan zien als mensen die in alle vrijheid mogen geloven of niet. En niet als gelovigen die op gezag (van wie?) denken de meest vreselijke onzin te moeten uitslaan in naam van God.
Wanneer wordt religie volwassen?

Zie: Morele beterweters (Nuweira Youskine)

Illustr: goldenarcministry.webs.com