Palestina, het land waar de joodse religie begon

 

Als je je verdiept in hoe de wereld in de afgelopen eeuw het bestaan Palestina heeft proberen te ontkennen, komt het conflict Israel – Palestina in een ander daglicht te staan. Dat bewijst de uitgebreid onderbouwde studie De honderdjarige oorlog tegen Palestina (2023) van de Palestijns-Amerikaanse historicus Rashid Khalidi.
Zelf verzet Israël zich fel tegen gezworen vijand Iran. De Joodse staat, opgericht in Palestina (1948), vecht voor zijn bestaan tegen de verwoestende invloed van de islamitische republiek Iran die Hezbollah sinds decennia voorziet van wapens. En verzet zich ook tegen alle andere aan Iran gelinkte milities zoals Hamas, Islamitische Jihad, Houthi’s in Jemen en groeperingen in Irak en Syrië.

‘Wij zijn een volk dat met verdwijning wordt bedreigd’
(Isa en Yusuf al-‘Isa, oprichters Arabischtalige Palestijnse krant Filastin, 7 mei 1914)

De honderdjarige oorlog tegen Palestina
Deze ‘geschiedenis van kolonialisme en verzet’ is geen verhaal van slachtofferschap, noch probeert het de fouten van Palestijnse leiders of de opkomst van nationalistische bewegingen aan beide kanten te ontkennen. – Auteur historicus Rashid Khalidi is achterachterneef van journalist en mede-oprichter van Filastin, Yusuf al-‘Isa.

‘Door de geschiedenis op een heldere manier in kaart te brengen vanuit Palestijns perspectief, geeft dit boek een nieuwe kijk op een conflict dat tot op heden voortduurt.’
(Uit: De honderdjarige oorlog tegen Palestina)

Zionisme
Het conflict Israël – Palestina zou wellicht helemaal niet tot de hel van nu hebben geleid, als de zionistische beweging in Israël, gesteund door Groot-Brittannië en de Verenigde Staten, Palestina hadden gezien als een land waar ook mensen woonden. ‘Het zionisme was een negentiende-eeuwse Europese – Asjkenazische – vrijzinnige beweging die een joodse staat in Palestina als de oplossing zag voor de discriminatie en vervolging van Europese joden. Het zionisme begon met de ideeën van Theodor Herzl’. 

‘De neerbuigende retoriek van Theodor Herzl en andere zionistische leiders verschilde niet van die van hun Europese evenknieën. De joodse staat, schreef Herzl, zou ‘een deel van een verdedigingsmuur voor Europa in Azië vormen, een buitenpost van beschaving tegen de barbarij.’
(Uit: De honderdjarige oorlog tegen Palestina)

Twee volken
Deze oorlog heeft ‘veel typische kenmerken van andere koloniale campagnes, maar er zijn ook heel specifieke eigenschappen omdat de strijd werd uitgevochten door en ten behoeve van de zionistische beweging, die op zichzelf een zeer uitzonderlijk koloniaal project was en is. Wat het nog ingewikkelder maakt is dat dit koloniale conflict, gevoerd met omvangrijke steun van externe partijen, in de loop van de tijd een nationale confrontatie tussen twee nieuwe nationale entiteiten, twee volken, is geworden’.

Bijbelse weerklank
‘Onderliggende en versterkende factor hierbij is de Bijbelse weerklank die hun band met het historische land Israël voor veel joden, en ook voor veel christenen, heeft. Die bijzondere band is vakkundig door het moderne politieke zionisme heen geweven en er zo onlosmakelijk mee verbonden geraakt.
Zo heeft een eind-negentiende-eeuwse koloniaal-nationale beweging zich gehuld in een Bijbelse mantel die op Bijbel-lezende protestanten in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten een sterke aantrekkingskracht had, zodat zij blind werden voor de moderne kant en de koloniale aard van het zionisme: hoe konden joden het land waar hun religie begon ‘koloniseren’?
(Uit: De honderdjarige oorlog tegen Palestina)

‘Theodor Herzl vond het ‘laten verdwijnen’ van de oorspronkelijke bevolking van Palestina belangrijk voor het welslagen van het zionisme’
(Rashid Khalidi)

‘Verwijderen van de armen’
De Weense journalist Theodor Herzl (1860 – 1904), auteur van Der Judenstaat (1896) wilde al in 1885 een eigen staat voor de joden, met het ‘soevereine recht om zelf controle op immigratie uit te oefenen’. In zijn dagboek schreef hij destijds:

‘We moeten met zachte hand het particuliere eigendom op de gebieden die ons worden toegekend, onteigenen. We zullen proberen de straatarme bewoners over de grenzen te laten verdwijnen, door in de overgangslanden werkgelegenheid te scheppen en hun tegelijkertijd in ons eigen land geen werk te geven. Bezitters van land en huizen zullen aan onze kant komen te staan. Zowel het proces van onteigening als het verwijderen van de armen moet discreet en onopvallend gebeuren.’
(Uit: De honderdjarige oorlog tegen Palestina)


Yusuf al-‘Isa with his son Raja in his house in Jaffa (1920)

‘Moge Palestina met rust gelaten worden’
Journalist Yusuf al-‘Isa schreef in 1899 een brief aan de Franse opperrabijn Zadoc Kahn waarin aan zijn respect betuigde voor het jodendom en de joden die hij ‘zijn neven’ noemde. Daarmee verwees hij naar aartsvader Abraham, die zowel door de joden als door moslims als hun gemeenschappelijke voorouder wordt gezien. Yusuf al-‘Isa’s bedoeling was dat die brief aan de stichting van het moderne zionisme zou worden doorgegeven.

‘Yusuf al-‘Isa sprak “met volledige kennis van de feiten”, toen hij vaststelde dat het “pure waanzin” was dat het zionisme Palestina zou willen overnemen. “Niets zou rechtvaardiger en billijker zijn” dan dat “de ongelukkige joodse natie” elders een toevluchtsoord vond. Maar, zo besloot hij met een welgemeende smeekbede, “In de naam van God, moge Palestina met rust gelaten worden”.’
(Uit: De honderdjarige oorlog tegen Palestina)

‘Palestina is al bewoond’
Herzl, een van de oprichters van de zionistische beweging, antwoordde Yusuf al-‘Isa snel, met het antwoord dat een kenmerkend patroon zou worden: het als onbelangrijk afdoen van de belangen en soms zelfs van het bestaan van de inheemse bevolking.

‘De zionistische leider negeerde simpelweg de basisboodschap van de brief, dat Palestina al bewoond werd door een bevolking die zich niet zou willen laten verdringen.’
(Uit: De honderdjarige oorlog tegen Palestina)


Rashid Khalidi, 100 years of the Balfour Declaration, United Nations (2017)

Rashid Khalidi is schrijver en historicus en achterachterneef van Yusuf al-‘Isa. ‘Hij schreef meerdere boeken en publiceerde in onder andere The New York Times, The Boston Globe en de Los Angeles Times. Hij is Edward Said Professor in Modern Arab Studies aan Columbia University en redacteur van het Journal of Palestine Studies.’ ( Info: De Bezige Bij)

Yusuf al-‘Isa was ‘een vroege pionier van de moderne journalistiek in Palestina, die begon te bloeien tijdens de tweede Ottomaanse constitutionele periode. In de jaren 1911-1914 werkte hij als hoofdredacteur van de Arabische krant Filastin (Palestina)’. (Info: Institute for Palestine Studies). Later werd Yusuf al-‘Isa onder meer ‘burgemeester van Jeruzalem, en vertegenwoordiger van Jeruzalem in het kortstondige Ottomaanse parlement’, vertelt Khalidi.
  
Bronnen:
* De honderdjarige oorlog tegen Palestina | Rashid Khalidi | De Bezige Bij | 17 april 2023 | Blz: 416 | Vertaling Annemie de Vries | € 29,99 | E-book € 14,99 | Oorspronkelijke titel: The Hunderd Years’ War on Palestine | (New York Times bestseller) | © 2020 Rashid Khalidi
* De Groene Amsterdammer Het nationaal-zionisme van het ‘Tweede Israël’, 12 juni 2024
* Institute for Palestine Studies Yusuf al-‘Isa: A Founder of Modern Journalism in Palestine

Beeld Yusuf al-‘Isa with his son Raja: Scholten, Frank (1881-1942)
Beeld Rahid Kahlidi: United Nations – On 2 November 2017, the United Nations Palestinian Rights Committee organized a lecture on the Balfour Declaration and the impact it has had on the Palestinian people.
Update augustus 2025 (foto)

‘Was er maar een Beatrice de Graaf in Den Haag’

UITGELICHT – Beatrice de Graaf vertelt in de Huizingalezing 2024 Wij zijn de tijden hoe geschiedenis in crisistijd wordt gebruikt om zin en betekenis aan de tijden te geven. Bijzonder is dat De Graaf kerkvader Augustinus erbij betrekt en de filosofen Plato en Aristoteles. Op de achtergrond klinken kardinale deugden mee: beheersing, rechtvaardigheid, wijsheid, moed. Plato noemt ook nog vroomheid, en Augustinus geloof, hoop en liefde. Historicus, cultuurfilosoof en antropoloog Johan Huizinga – die zelf tijden van bedreiging, verval en verlies doormaakte – laat zich via De Graaf niet onbetuigd.

‘Wij zijn de geschiedenis in het heden’
(Pieter Jan Hagens in Buitenhof)

In een bijzonder boeiend Buitenhof licht Beatrice de Graaf, hoogleraar internationale en politieke geschiedenis (Universiteit Utrecht), haar lezing met veel wijsheid toe. Dat leidt uiteindelijk tot de bewonderende en poëtische slotzin van interviewer Pieter Jan Hagens: ‘Wij zijn de geschiedenis in het heden.’

Onzekerheid en dreiging
In tijden van crisis en onzekerheid zijn hoopvolle verhalen nodig om grip te krijgen op de rauwe werkelijkheid. Zoals de titel boven dit blog aangeeft: een van de veelal positieve reacties op de social media, in dit geval een hoopvolle verzuchting onder de YouTube-editie van Buitenhof. De Huizinga-lezing handelt ‘over het omgaan met onzekerheid en dreiging en lessen uit de geschiedenis, en wat we kunnen leren van Johan Huizinga’.

Ideaal van vrede
De Graaf vertelt in Buitenhof dat er van Huizinga wordt gezegd dat hij een cultuurpessimist is. ‘Hij wordt vergeleken met Oswald Spengler, de Duitse filosoof die Der Untergang des Abendlandes schreef. En met politiek theoreticus Carl Schmitt (1888 – 1985) uit die tijd: conservatieve denkers die de ondergang profeteerden. Met hen wordt Huizinga op één hoop gegooid. Huizinga denkt echter precies anders en wijst in tijden van diepe duisternis juist op het ideaal van vrede.’


Historicus, cultuurfilosoof en antropoloog Johan Huizinga (1872 – 1945)

‘Extreem nationalistische verdwazing’
Hagens verwijst naar een stelling van Huizinga dat we te veel het idee van crisis en geweld zijn gaan omarmen. ‘Een stelling die misschien ook in deze tijd past. Huizinga spreekt eveneens over extreem nationalistische verdwazing. Is dat wat we nu ook aan het doen zijn,’ vraagt hij aan De Graaf.

Paralellen in deze tijd
Voor een deel zijn er volgens De Graaf zeker parallellen met deze tijd te zien. ‘Huizinga citeert dan Augustinus en zegt dat je naar de geschiedenis kunt kijken of naar politieke leiders en zien hoeveel effect ze hebben en of ze succesvol zijn. Eigenlijk moet je kijken naar hun grondhouding: wat voor deugden in de klassieke Aristoteliaanse zin zij eigenlijk verspreiden: dat is uiteindelijk het enige dat hoop op de toekomst geeft. Als dat goed zit, deugt het.’

De kardinale deugden van Aristoteles
‘Wij denken dan, deugden? Moralistisch. Maar eigenlijk is dat meer dan 2000 jaar lang de manier om jonge mensen, politici, op te leiden. Niet alleen om heel slim te zijn maar ook om te leven vanuit deugden. Uit de definitie van Aristoteles volgt dan dat je genoeg slimheid hebt om te handelen volgens een hoger doel. Doelen nastreven die deugen. Kardinale deugden.’

Den Haag is de weg kwijt
Hagens reactie hierop is, als hij kijkt naar de huidige politiek: ‘Staatssecretarissen stappen op, vermeende racistische of polariserende uitspraken, kortetermijnsucces, electoraal succes, schreeuwen, schelden… Dat klinkt niet als de deugden van Aristoteles. We zijn de weg kwijt in Den Haag. En een belangrijk punt in uw lezing is dat een politicus of leider ook een perspectief moet bieden, zeggen wat je gaat doen.’

Puerilisme
‘Huizinga zou over de huidige politiek gezegd hebben dat dat puerilisme is: kinderachtig gedrag,’ antwoordt De Graaf. ‘Als een beschaving niet meer aan die hoge regels voldoet, dan wordt het kinderachtig gedrag. Niet alleen in Den Haag zijn we de weg kwijt, in de hele samenleving, ook wereldwijd is dat zo, als je naar politieke leiders kijkt.’


‘Wij zijn de tijden. U bent de tijden’

Augustinus
‘Mijn lezing heeft de titel: Wij zijn de tijden. Dat is een uitspraak van Augustinus, herhaald door Huizinga. In de tijd van Huizinga gaat de wereld ook ten onder, net als in de tijd van Augustinus als het Romeinse Rijk instort. Augustinus zegt dan tegen het woedende volk: “Scheldt niet op de keizer, scheldt niet op de tijden. Wij zijn de tijden. U bent de tijden. En wie bent u op dat moment in zo’n duistere tijd?” En dan komt hij dus met zijn deugden.’

Overtuiging leidt tot narigheid
Hagens brengt in dat Huizinga zegt dat het in de geschiedenis niet gaat om de feiten alleen, maar ook om de overtuiging. ‘En overtuiging leidt tot narigheid, zie Poetin.’ De Graaf stelt dat je overtuiging niet in moet zetten als een ‘grote morele knuppel’ waarmee je de ander op zijn hoofd slaat. ‘Je moet ook eerlijk zijn over je eigen tekort, laten zien waar je zelf fouten hebt gemaakt, waar je zelf te lang hebt gewacht om in actie te komen.’

Perspectief schetsen
‘Gaza en Israël bijvoorbeeld: perspectief schetsen is nodig voor de Palestijnen in Gaza maar ook voor Israël. Helaas ontstaan direct de kampen Palestijnen en de kampen Israël in de discussies. En beide kampen zitten knel,’ stelt De Graaf. Volgens Hagens is het allemaal nog groter. ‘Het “spel” van de internationale staten Saoedi-Arabië, Egypte, Iran, Verenigde Staten spelen allemaal een rol, èn Europa: Wij zijn ook betrokken. Waarom geen plan om als Europa ook in Syrië een nadrukkelijker rol te spelen? En dan dus niet de ander op zijn hoofd slaan met die deugden, want het is geen deugd als je vooral zelfzuchtig bezig bent.’

Perspectief vinden in sombere tijden
Op de vraag van Hagens waar je in sombere en moeilijke tijden perspectief kan vinden, antwoordt De Graaf dat je behalve in een God, ook op veel andere manieren kan geloven. Geloven in democratie is een manier: een speelveld dat ook iets transcendents heeft: het gaat niet alleen over het hier en nu maar het gaat ook om wat je aan je kinderen doorgeeft. Je kunt ook geloven in onderlinge solidariteit van groepen. Iets waar je eigenlijk in moet geloven, want je ziet zo vaak het tegendeel. Geloof is iets waar je dus niet altijd bewijs voor hebt, maar waar je toch aan vasthoudt ondanks tegenstrijdigheden.’

Amor Mundi
Andere bronnen van perspectief die in het interview naar voren komen zijn filosofie: stoïcisme. ‘En ook vriendschap geeft gevoel van solidariteit. Uiteindelijk moet alles wat je doet bijdragen aan de Amor Mundi: liefde voor de wereld, zie Hannah Arendt. Alles moet in een richting gaan die liefde voor de wereld is, inclusief je tekortkomingen en die van de ander. Een stukje vergeving naar jezelf, en kan je de ander vergeven. Kan je toestaan dat er fouten worden gemaakt en dan toch met elkaar doorgaan. Zonder genade en verlossing kom je er niet. Het gaat om doorgaan met elkaar.’


Samen met Plato’s leermeester Socrates zijn Plato (li) en Aristoteles (re)
de grondleggers van de westerse filosofische traditie

Talkshowtafels
Aan het eind van dit interview zegt Hagens dat het pleidooi voor de deugden hem heel prachtig en erg goed lijkt. De Graaf: ‘En begin bij jezelf, talkshowtafels… Als een politicus iets zegt, komt ie daar mee weg. En dat ligt aan de politicus èn de journalist. Samen dienen wij de res publica [het algemeen belang, PD] om in termen van Plato en Aristoteles te spreken: In hoeverre draagt wat jij nu zegt bij aan rechtvaardigheid, aan solidariteit. Niet alleen voor jezelf maar voor een grotere groep’.

Bron:
NPO1 Buitenhof 22 december: Wij zijn de tijden. Geschiedenis in crisistijd – (N.B. Dit blog is een beperkte, geen volledige, transcriptie van de uitzending. Aan te raden is Buitenhof in zijn geheel te bekijken en te beluisteren. En zeker ook de Huizingalezing 2024 lezen die januari 2025 verschijnt.)

Foto Beatrice de Graaf:  Stadsgehoorzaal Leiden
Beeld Johan Huizinga (1872 – 1945): Universiteit Leiden
Beeld Plato en Aristoteles: Raffaello Sanzio (1483-1520) Scuola di Atene (detail 1), (1509-1510) Stanza della Segnatura (Vaticano) – onelittleangel.com

N.B. De Huizingalezing van 12 december 2024 is te bestellen bij de boekhandel en via, tot nog nu, één website en wordt verwacht rond 14 januari 2025.

Jonathan Sacks’ Tora verrassend fascinerend

Opperrabbijn Jonathan Sacks (1948 – 2020) bestudeerde de Tora door een ‘groothoeklens’. Hij legt verbanden met filosofie en wereldgeschiedenis, en met ons persoonlijke leven. Van zijn hand verscheen in de jaren 2019 tot 2024 de vijfdelige serie Verbond en dialoog, joodse lezing van de Tora. Sacks kijkt naar het totaalbeeld van de Tora en haar plaats binnen het geheel van denkbeelden. Het jodendom blijkt in zijn essays een fascinerend en bijzonder verrassend beeld te schetsen van het heelal en onze plaats daarin. Niet alleen voor de joden zelf, maar voor de mensheid. De Talmoed is weer aangevuld met, zoals Daniël Drost (VU Amsterdam) zegt, ‘werkelijk adembenemende stukken tekst’. 

‘Waar joden ook waren, de Tora vergezelde hen. Zij droegen haar en zij droeg hen.
De Tora werd, in de prachtige woorden van Heinrich Heine,
het “draagbare vaderland van de jood”.’
(Jonathan Sacks)

Tora en Talmoed
Van de Joods-Amerikaanse schrijver Elie Wiesel (1928 – 2016) is de uitspraak dat, als van de Tora gezegd kan worden dat zij geen begin heeft, men van de Talmoed moet zeggen dat hij geen einde heeft. De Talmoed is weliswaar beëindigd, maar het boek is niet afgesloten. De joden willen hun werk blijvend voortzetten. De Talmoed – als voortdurend commentaar op de Tora – is in de loop der tijd met duizenden boeken uitgebreid en dat gebeurt nog steeds.

God krijgt commentaar op commentaar
Het was God die 3300 jaar geleden de Tora (de ‘Vijf Boeken van Mosje’) aan Mozes, de grootste profeet van Israël, gaf op de berg Sinaï. De Tora wordt door de joden beschouwd als een letterlijk verslag van de woorden van God. In de loop der eeuwen kreeg God daarop antwoord in vele geschriften, traktaten en commentaren, en commentaren op commentaren. Op stenen tabletten, papyri, op perkament en papier.

Talmoed als levende kracht
Volgens de Joods-Amerikaanse schrijver Elie Wiesel (1928 – 2016) openbaart de Talmoed ons een fascinerende wereld die het volk van Israël de kans geeft – omdat het zijn taal en zijn ziel erin terugvindt – eeuwen van haat en geweld te overleven te midden van vijandige vreemdelingen. Hij zegt dat de Talmoed voor het Joodse volk een levende kracht betekent, en noemt het méér dan een boek, bibliotheek en levenswijze. ‘Het is de uitdrukking van een gezamenlijk geheugen dat niets verloren laat gaan, want niets wordt terzijde geschoven.’


Jongen met gebedsriemen

Het draagbare Joodse vaderland
Draagbaar kan je letterlijk uitleggen. Door de talloze vervolgingen van het Joodse volk, hun verstrooiing buiten Palestina, en de onzekerheid over een eigen territorium, was de enige manier om hun geloof in de Eeuwige te beschermen dat zij teksten uit de Tora uit hun hoofd leerden, en overdroegen aan hun kinderen. En altijd met boeken en boekrollen, waar ze ook heen vluchten. De Tora kan je nog dichter bij je dragen met de tefilien: gebedsriemen waarmee je heilige woorden op je lichaam bindt. Altijd God bij je.

Joden en Woorden
‘Lezen en ‘lernen’,’ aldus Jessica Durlacher in een recensie over het boek joden en woorden, waren volgens hoogleraar Hebreeuwse literatuur Amos Oz (1939 – 2018) en historicus Fania Oz-Salzberger ‘geen luxe, maar bittere noodzaak, ontstaan nadat er meerdere pogingen waren gedaan om het Joodse volk in zijn totaliteit te vernietigen. Het wonder dat de teksten in leven bleven en de studie en de dialogen werden voorgezet, wordt in dit boek door de zoektocht naar de herkomst van deze “lees- en schrijfcultuur” schitterend aangetoond.’

Woorden bieden joden houvast
‘De Tora’ (Tanach, Hebreeuwse Bijbel), ‘verving het land Israël en de heilige tempel’, zo schreef Heinrich Heine. Of zoals Oz en Oz-Salzberger het uitdrukten: ‘Verdreven uit Jeruzalem, beroofd van tabernakel en menora, restten ons slechts de boeken’. Het ‘draagbare joodse vaderland’ begon al met het tabernakel, het draagbare heiligdom waarin de Stenen Tafelen tijdens de tocht door de woestijn vervoerd werden. Volgens De Groene Amsterdammer hebben ‘woorden de joden houvast geboden’.



Rabbi met wetsrol (Marc Chagall – 1887 – 1985), 1930, gouache op karton, Stedelijk Museum Amsterdam) ‘In dit schilderij stelt Chagall in sobere kleuren en lijnen een religieuze jood centraal. Gehuld in een gebedsmantel, de gebedsriemen om het voorhoofd en de arm gebonden, houdt de man een Torarol in zijn handen.’

Samen één volk
Op 6 oktober 2024 is op dit blog mijn eindexamenscriptie Het draagbare Joodse vaderland (Academie voor Geesteswetenschappen Utrecht, 2019) te vinden. Een verkennend literatuuronderzoek als kennismaking met het jodendom. Het richt zich op de belangrijkste joodse geschriften en boeken.
Dat de scriptie juist nu wordt geplaatst, is behalve door de godverlaten actualiteit sinds 7 oktober 2023, mede ingegeven door de wonderbaarlijke en inderdaad ‘adembenemende’ essays van Jonathan Sacks. God laat zich hierin kennen en begrijpen, en vooral ook laat Sacks zien dat de strijd tussen christenen, moslims en joden mede voortkomt uit het trieste misverstaan van de Tora.

De joodse mens, zijn cultuur en geloof
Mijn motivatie voor de scriptie destijds was dat over Israel en de joden, sinds mijn jeugd, altijd wordt verhaald over de Tweede Wereldoorlog, de Holocaust en het voortdurende conflict in het Midden-Oosten, over de strijd tussen Israël en de Palestijnen sinds 1948. Zelden vind je verhalen het over de joodse mens zelf, zijn cultuur en geloof. Eveneens geldt dat voor de media. Israël wordt doorgaans politiek belicht vanuit het Midden-Oostenconflict. En nu, in 2024, zelfs meer dan ooit.

Jodendom is ‘mobiel’ gegaan
‘De beste bescherming is de geest,’ zegt Bernard-Henri Lévi in de EO-documentaire Je zal maar uitverkoren zijn, over een draagbare identiteit. Eigenlijk is het jodendom sinds de vernietiging van de tweede tempel ‘mobiel’ gegaan. Echter de geest alleen is onvoldoende, het geheugen kan niet alles opslaan. De weerslag van de geest, woorden op papier, het geschrift, blijft van belang, voor de joden van levensbelang.

Eeuwenlang in de diaspora
Sinds 1948 breidt het joodse geografische vaderland zich uit, door (omstreden) kolonisatie van land dat aan de Palestijnen toebehoort. Het Joodse vaderland wil groeien, wellicht om redenen dat Israël het definitieve gevoel van veiligheid nog altijd niet heeft gevonden. Woorden en boeken als vaderland zijn niet genoeg, al hebben die eeuwenlang meegeholpen dat joden overal in de diaspora stand konden houden. Het joodse volk heeft het niet te stoppen gevoel ieder moment verdreven te worden.


Update: Hezbollah bevestigde 28 september 2024 de dood  van Hassan Nasrallah door Israël 

7 oktober 2023
De aanleiding van het publiceren van Het draagbare Joodse vaderland is het helse bloedbad dat Hamas op 7 oktober 2023 aanrichtte in Israël met fatale gevolgen. Die dag schoot de ‘Partij van God’ (Hezbollah), die evenals Hamas de vernietiging van Israël nastreeft, raketten op Israël. Tot nu toe al duizenden. Bij Hezbollah is sinds 1992 de sjiitische Nassan Nasrallah aan het bewind. De islamitische republiek Iran, gezworen vijand van Israël, voorziet Hezbollah sinds decennia van wapens. Andere milities, net als Hamas gelinkt aan Iran, zoals Islamitische Jihad, de Houthi’s in Jemen en groeperingen in Irak en Syrië mengen zich ook in de strijd tegen Israël.

Israël furieus
Niet zo vreemd dat Israël sinds 7 oktober 2023 furieus reageert. De trauma’s van vervolging zitten diep verankerd in haar genen, doorgegeven van geslacht tot geslacht. Het joodse volk ondergaat sinds vele eeuwen dat vreemdelingen hun grondgebied in bezit nemen, dat zij zelf verdreven worden of als slaaf verhandeld. Een voortdurende vernedering die er toe leidt dat hun etnisch zelfbewustzijn sterk wordt gevoed. In die door nationalisme gevoede frustratie en afkeer hebben zij zich altijd vastgeklampt aan het geloof in God. Bezettingen en vervolgingen begonnen al in de eerste tijd van het joodse volk, met de verwoesting van Jeruzalem en de Eerste Tempel van deze stad in 587 v.C.

De Tora is er niet alleen voor Israël
De vijfdelige serie Verbond en dialoog, joodse lezing van de Tora is vooral opmerkelijk omdat Sacks laat zien dat in de Tora zich de relatie tussen God en de hele mensheid zich ontvouwt. De Tora is voor alle mensen geschreven. ‘Met u [Abraham] zullen alle geslachten van de aardbodem gezegend worden’.
De Tora is Gods boek over mens-zijn met al onze dwalingen en deugden, glashelder vertolkt in de essays van Jonathan Sacks. Dat joden, christenen en moslims elkaar bestrijden met als gemeenschappelijke voorvader Abraham… betekent dat de mens God niet goed verstaat. En onze eigen heilige boeken als wet en niet naar de geest lezen. Verbond en dialoog is dan een regelrechte aanrader. Juist nu.

Bronnen:
* Scriptie Het draagbare Joodse Vaderland
* Verbond en dialoog, joodse lezing van de Tora | Jonathan Sacks | Uitgeverij Skandalon | Paperbacks met flappen | 1856 blz. | Vijf boeken: Genesis + Exodus + Leviticus + Numeri + Deuteronomium | Nu € 125,00 in plaats van € 165,91 | Denker des Vaderlands 2021-2023, Paul van Tongeren: “(…) ten eerste doet hij recht aan de condities waaronder de tekst ontstond, ten tweede plaatst hij de tekst in de geschiedenis van interpretaties die al gegeven zijn, en ten derde en vooral maakt hij duidelijk wat die tekst de huidige lezer te zeggen heeft(…)”

Tora: ‘Het tegengewicht van het zwaard,’ (Simon Schama) –  foto: Pixabay
Jongen met gebedsriem: Israël en de Bijbel
Rabbi met wetsrol (Marc Chagall – 1887 – 1985): Joods Historisch Museum – foto: PD
ThisisHezbollah: layoftheland.online

►6 oktober 2024: Het draagbare Joodse vaderland – ‘Verdreven uit Jeruzalem, beroofd van tabernakel en menora, restten ons slechts de boeken’.

De strijd om het Nieuwe Jeruzalem

Woedt er (on)bewust een heilloze godsdienstoorlog? Joden, christenen en moslims belijden dat het Nieuwe Jeruzalem zal neerdalen, met de Messias, de Mensenzoon of Al-Mahdi als verlosser. Volgens sommige chiliastische christenen zal die ‘Nieuwe Stad’ ‘boven de aarde’ komen zweven. Gezien de vrijwel onstuitbare oorlog is dat momenteel wel de meest veilige plek. In Iran leeft de gedachte van verlossing sterk. Al-Mahdi, de Twaalfde Imam, wordt als bevrijder verwacht door vrijwel alle islamitische stromingen.

“De strijd tussen de uiteenlopende bevolkingsgroepen van Jeruzalem
zal wel doorgaan tot op de Dag des Oordeels.
Dan zal eindelijk blijken wie er nu eigenlijk gelijk had.”
(De Groene Amsterdammer, 1995, Arthur van Amerongen)

De ideologie van Iran
Rechtsfilosoof promovenda Soumaya Sahla* sprak op 14 oktober jl. met Jort Kelder over de ideologie van Iran. Sahla vertelde dat voor zowel de soennieten als de sjiieten Jeruzalem belangrijk is. ‘Zij geloven dat de grote geestelijke verlosser Al-Mahdi de ware religie komt herstellen’. – Zou dat een drijfveer zijn voor Iran dat immers iedereen steunt die tegen Israël is, zoals Hamas en Hezbollah?

‘Hamas, de democratisch gekozen partij van de bezette gebieden heeft de afgelopen zeven dagen dood en verderf gezaaid, maar blijft geliefd in het Midden-Oosten alsook in Europa. Hoe zit deze organisatie in elkaar en wie helpt die Palestijnen met de lege portemonnee aan wapens, graafmachines voor de tunnels en verdere uitrusting? Zijn het de tentakels van Iran en Qatar en wat betekent dat voor de internationale onderhandelingstafel?’
(Uit: Podcast dr. Kelder en Co, fragment van: hoe terroristisch is Nederland?)


Frits Bolkestein en Soumaya Sahla tijdens een Chanoeka-viering in 2017

Het Nieuwe Jeruzalem
Openbaring 21 zegt: ‘Ik zag uit de hemel een heilige stad naar beneden komen, het nieuwe Jeruzalem. Die stad kwam bij God vandaan. De stad was helemaal van goud gemaakt, zo zuiver en glanzend als glas. De Heer, de machtige God, is zelf in de stad, samen met het lam.’ Volgens de stichting Israël en de Bijbel verwachten orthodoxe en niet-orthodoxe Joden geen geestelijk vrederijk. Verlossing is volgens hen een openbare gebeurtenis, die zal plaatsvinden voor het oog van het volk Israël en voor het oog van de wereld. 

‘De messias zal komen om op de aarde een materieel rijk te stichten. Hij zal in Jeruzalem regeren. Niet in een Jeruzalem in de hemel, maar in het Jeruzalem op de aarde. Zijn koningschap is niet geestelijk, maar zichtbaar, materieel, zoals David en Salomo voor hem. De tempel die hij zal herbouwen, is niet een hemelse tempel, maar een aardse, waar wellicht weer offers zullen worden gebracht.’
(Uit: Israël en de Bijbel)


Apostel Johannes beschouwt het hemelse Jeruzalem van God

‘Jerusalem Sadness’
Het bizarre van het sluimerende Eindtijdgeloof is, dat de drie Abrahamitische religies (christendom, jodendom en islam) monotheïstische religies zijn. Toch verwachten (of willen) zij dat HUN God als messias, verlosser of bevrijder met het Nieuwe Jeruzalem zal neerdalen. Terwijl zij tegelijkertijd belijden dat er maar EEN God is. Het wachten is nu op ‘Jerusalem Sadness’, zoals De Groene Amsterdammer (al in 1995) schreef.

‘De strijd tussen de uiteenlopende bevolkingsgroepen van Jeruzalem zal wel doorgaan tot op de Dag des Oordeels. Dan zal eindelijk blijken wie er nu eigenlijk gelijk had. Voor de niet-gelovige aardbewoners rest slechts een troost: op de dag van het Eindgericht worden er extra bussen ingezet naar Tel Aviv, het Sodom en Gomorra van Israël.’
(Uit: De Groene Amsterdammer, Wachten op de eindtijd, Arthur van Amerongen, 22 november 1995)

De Mahdi
AllAboutGod (volgelingen van Jezus) stelt dat terwijl christenen naar de wederkomst van de Mensenzoon uitkijken en de Joden naar hun Messias, moslims de Twaalfde Imam verwachten. Volgens deze evangelisatiewerkgroep is het opmerkelijk dat de theorie over de Twaalfde Imam een grote rol speelt in de tegenwoordige bezorgdheid van de wereld over Iran. ‘De Sjiitische presidenten van Iran zijn sterk toegewijd aan de Islamitische Messias Al-Mahdi’.  


Imam Muhammad Al-Mahdi

‘Door de jaren heen hebben al veel mensen beweerd dat zij de verborgen imam waren, maar het Iraanse leiderschap gelooft dat hij nog moet komen en heeft in het verleden de positie ingenomen dat zij zelf de wereld moeten voorbereiden op de komende Al-Mahdi. Om gered te kunnen worden, moet de wereld zich in een toestand van chaos en onderdrukking bevinden. De Iraanse president Ahmadinejad beweerde bijvoorbeeld dat hij “door Allah werd opgedragen om voorbereidingen te treffen voor de glorieuze verschijning van de Mahdi”.’
(Uit: De Twaalfde Imam)

Iran
De door Allah aangewezen Al-Mahdi, aldus de werkgroep, is de enige die een gewelddadig pad vereist om de wereld te veroveren.

‘Het Iraanse leiderschap heeft beweerd dat ze een “ondertekend contract” met al-Mahdi hebben gesloten, waarin zij trouw zweren aan zijn werk. Wat houdt dit werk in? Met de zorgen over de nucleaire vermogens van Iran in het achterhoofd, zijn er berichten dat Israël volgens het Iraanse leiderschap van de kaart moet worden geveegd.’ 
(Uit: De Twaalfde Imam)

De strijd om God
Karen Armstrong, een van de meest vooraanstaande en meest gelezen schrijvers op het gebied van godsdienst, trok in haar boek De strijd om God (2005) een vergelijking tussen verschillende soorten religieus fundamentalisme, aan de hand van stromingen als het protestantse fundamentalisme in de Verenigde Staten, de joodse orthodoxie in Israël en het moslimradicalisme in Egypte en Iran.


‘Meesterlijk. Pax Christi zou dit boek naar alle Midden-Oostenpolitici moeten sturen.’
(Abdelkader Benali)

‘Religieus fanatisme, stelt Armstrong, een modern verschijnsel bij uitstek, een monster dat wordt voortgebracht door onze eigen Westerse beschaving.
De strijd om God bevat een urgente analyse van de verontrustende groei van religieus fanatisme, en biedt bovendien inspirerende suggesties voor vreedzame oplossingen.’
(Uit: De strijd om God)

Zie de mens, niet zijn religie
Godsdienstoorlogen worden gevoed door mensen die elkaar niet (willen) zien als mens, maar als jood, christen of moslim. Onmiddellijk krijgen tegenstellingen dan de kans, ontstaat er polarisatie, strijd, onenigheid, geweld en oorlog. Pas als mensen elkaar op de eerste plaats als mens zien, ontstaan er kansen op ontmoeting, ontspanning, vrede.

Vrede
Een actueel voorbeeld is Deel de duif. Door de oorlog tussen Israël en Hamas kwamen de joodse Boaz en islamitische Selma met elkaar in contact. Nu zetten ze zich, samen met de joodse Noa en islamitische Oumaima, in om in Nederland de vrede te bewaken. ‘Om zo elkaar als mens te blijven zien,’ zegt Selma bij RTLNieuws. ‘Het mag in die gesprekken schuren, maar je intentie moet wel zijn om dichter naar elkaar toe te komen. Niet om te vervreemden. We willen onze gelijkenissen opzoeken. En die hebben we een hoop als joden en moslims. Ik geloof in dezelfde God als zij.’


Demissionair vicepremier Karien van Gennip ontving 20 oktober van joodse en islamitische jongeren
een vredesduif als startschot van hun campagne #deeldeduif

‘Morgen bieden de vier jongeren Karien van Gennip, minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, een vredesduif aan. En dat moet het startschot vormen van de online campagne Deel de Duif waarin ze eenieder oproepen om de voor de campagne ontwikkelde duif te delen op sociale media. Als symbool van vrede.’
(RTLNieuws, 19-10-2023 – Joodse Boaz en islamitische Selma willen vrede in Nederland bewaken: ‘We moeten oorlog niet importeren’)

* Soumaya Sahla studeerde islamitische theologie aan de Islamitische Universiteit van Europa (IUE) en werkte als geestelijk verzorger in de islamitische gemeenschap. Sahla is onderzoeksassistente van professor dr. Benjamin Soares aan het  African Study Centre (ASC) in Leiden; zij studeert daarnaast politicologie aan de Universiteit Leiden.

Beeld Het Nieuwe Jeruzalem: bijbelwoord.nl
Foto Frits Bolkestein en Soumaya Sahla tijdens een Chanoeka-viering in 2017: John van Hamond, volkskrant.nl.
Beeld Apostel Johannes: ‘Het hemelse Jeruzalem’, ontleend aan het Apocalyps-tapijt van het Château d’Angers, Frankrijk. (Wikipedia)
Beeld Imam Muhammad Al-Mahdi: Facebook
Aanbieding Vredesduif: Deel de duif
Update: aug 2025 (Lay-out)

Word fundamentalist!

Fundamentalisme, zo luidt een van de vele definities, is de waarheid zoeken in de manier waarop bij de bron, de oorsprong, mee werd omgegaan en alle latere veranderingen daarvan afwijzen. Nu is het zoeken naar waarheid een nobel streven, maar eveneens een heilloze zoektocht. Want de waarheid bestaat niet.

Althans niet dé waarheid. Voor gelovigen kan de waarheid bij God zijn, maar ook die is te bestrijden, want er zijn vele goden. Welke god kan je volgen?

Fundamentalisme is inderdaad zoeken naar de waarheid bij de bron, en er is voor ieder mens slechts één bron: de zijne. De waarheid is dan dat je een uniek persoon bent, dat je van je eigen mens-zijn uitgaat om waarachtig, naar waarheid, te leven. Naar je eigen waarheid, je fundamentele ik. Vandaar uit leef je, werk je, sta je in de samenleving.

In die samenleving ontmoet je allemaal andere fundamentalisten. Op zich is dat heel boeiend, want het levert fundamenteel interessante discussiestof op. ‘Hoe leef jij? Wie ben jij? Wat vind je van mij?’

Problematisch wordt het pas als je gelijk wil, nee, moet hebben. Dat jouw waarheid die van de ander moet zijn. Dat je de ander niet in zijn eigen waarheid laat, maar de jouwe wil opdringen. Of erger: door de strot wil duwen. Dat is fundamenteel fout, want wie ben jij dat je jouw waarheid aan de ander opdringt? Tenslotte zal je nooit toestaan dat de ander zijn waarheid tot de jouwe maakt. Tenzij je je eigen waarde niet kent.

Het is van fundamenteel belang dat de waarheid van de ander naast die van jou mag bestaan. Dat je dus elkaar in ieders waarheid laat. Een Chinese zegswijze luidt dat gelieven elkaar in het begin diep in de ogen kijken, maar later samen met die ogen naar iets anders gaan kijken. Je accepteert elkaar, hebt elkaar zelfs lief met ieders eigenaardigheden en eigen waarheid. En vanuit die acceptatie kijk je samen naar de wereld en lever je je bijdrage.

Op die wijze kan iedereen als fundamentalist zijn leven leiden, trouw aan zichzelf, aan zijn eigenwaarde en eigen waarheid. Het wordt dan samen strijden vanuit uiteenlopende visies (ieder mens heeft iets van waarde) om van de wereld gezamenlijk een vreedzaam oord te maken. Gefundeerd op waarde en waarheid van ieder mens.

Met een cartoon van nu: ‘Er kan veel worden gezegd over een religieus regime dat zijn jongeren executeert omdat ze “misdaden tegen God” hebben begaan. De barbaarsheid van de Iraanse geestelijkheid spreekt voor zich.’ (vg.no – 13 december 2022)

Your life matters: jouwpersoonlijkgroei.nl
UPDATE 8 februari 2023: Even terug in de tijd  🙂 Deze opinie van mij werd – in 2010(!) – geplaatst in Trouw onder de kop ‘Fundamentalisme, dat is je eigen waarheid‘. 🦋