En dat nog wel na een voorbereiding van een preek over de barmhartige Samaritaan. Een experiment van John Darley en Daniel Batson toont dat aan. Een man, die in het complot zit, zakt in elkaar op de route waar de studenten lopen. Het onderzoek laat zien dat mensen – met alle goede bedoelingen – anderen die onze hulp nodig hebben onder tijdsdruk negeren. We zien zelfs niet dat anderen ons nodig hebben.

Dit onderzoek en vele andere zijn te vinden in het eind 2011 bij Business Contact verschenen boek Waarom goede mensen soms de verkeerde dingen doen, door Muel Kaptein (partner KPMG Forensic & Integrity.) De schrijver waarschuwt voor DSB, ofwel de doof-, stom- en blindheid voor ethisch onzuivere acties en keuzes. Een sluipend gevaar waaraan organisaties en de mensen die daarvan deel uitmaken blootstaan.

De studenten kregen de opdracht een korte preek te geven over de barmhartige Samaritaan uit de Bijbel. In dit verhaal wordt een Joodse man overvallen die op weg is van Jeruzalem naar Jericho door rovers overvallen en achtergelaten. Verschillende rolmodellen uit die tijd, die zich voorstonden op hun vroomheid, zoals een priester en een leviet, zien de man wel liggen maar passeren hem een voor een zonder hem te helpen. Dan komt er een Samaritaan langs. Alhoewel Joden vijandig stonden tegenover Samaritanen, verzorgt de Samaritaan de Joodse man en brengt hem naar een herberg, waar hij voor zijn verblijf betaalt.

Het thema van de preek was ‘behulpzaamheid’. Als de studenten klaar waren met hun voorbereiding, zou de preek gefilmd worden in een ander gebouw op het terrein van de universiteit.

Wanneer de theologiestudenten alle tijd kregen om naar het andere gebouw te lopen, hielpen zij de man bijna allemaal. Maar wanneer de onderzoekers ervoor zorgden dat de studenten te laat vertrokken, daalde dit percentage tot 63%. Ruim een derde van de studenten hielp de man niet. Maar nu komt het. Wanneer de docent de studenten aanspoorde zo snel mogelijk naar het andere gebouw te gaan omdat er geen tijd te verliezen was, kelderde het percentage nog veel verder. Slechts 10 procent hielp de man nog.
Van de theologiestudenten die gingen preken over hulpvaardigheid liet 90% de man links liggen. Sommige studenten stapten zelfs over de man heen.

Ik vraag me af hoe niet-theologiestudenten gereageerd zouden hebben, dat vertelt het onderzoek niet. Misschien waren de cijfers nog schrijnender geweest. Maar het is wel frappant dat, net na de voorbereiding van een preek over behulpzaamheid, juist theologiestudenten vergeten behulpzaam te zijn als ze haast hebben. Tijdsdruk blijkt in ieder geval de belangrijkste factor te zijn waardoor mensen hun behulpzaamheid uit het oog verliezen.

Waarom goede mensen soms de verkeerde dingen doen beantwoordt de vraag waarom oprechte en gewetensvolle medewerkers soms toch over de schreef gaan. Waardoor integere en intelligente bestuurders ontsporen. Wat zorgt ervoor dat welwillende organisaties ineens hun klanten, werknemers en aandeelhouders om de tuin leiden? De sociale psychologie heeft verrassende antwoorden op deze intrigerende, actuele vragen.

Waarom goede mensen soms de verkeerde dingen doen, 52 bespiegelingen over ethiek op het werk, Muel Kaptein, Paperback, 240 blz., 1e druk, 2011, Business Contact, EAN: 9789047004479.
_{Update 07112024 (lay-out)}