Cees Dekker schept leven uit levenloze materie

Moleculair biofysicus Cees Dekker wil zelf leven maken met behulp van artificiële intelligentie (AI). En dat in tijden van oorlogen en klimaatcrisis waarin mensen het leven laten. ‘Een ongelooflijk prestigieus project waar de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) 40 miljoen euro voor over heeft.’ Meer dan honderd wetenschappers gaan tien jaar lang van levenloze moleculen levende cellen proberen te scheppen scheppen. – Terecht dat dit onderzoek ethische en religieuze vragen oproept. 

‘We hebben de verantwoordelijkheid voor God te spelen;
ìk voel zelfs een verantwoordelijkheid om voor God te spelen’
(Cees Dekker)

Voor God spelen?
Zondagnacht 26 mei was hierover een Ongelooflijke Podcast te beluisteren. #195: ‘Baanbrekend onderzoek naar het ontstaan van leven, gaat christelijke wetenschapper Cees Dekker voor God spelen?’ De gedrevenheid van de universiteitshoogleraar TU Delft is goed te horen. Hij ‘gaat op in iets wat groter is dan hijzelf’, zou Pierre Teilhard de Chardin (1851-1955) zeggen. Op zich mooi, maar dat moet niet te groot worden. De voor veel natuurwetenschappers onbekende paleontoloog en theoloog Teilard de Chardin dacht in zijn tijd diep na over de ‘stuwende kracht van de evolutie’, waaronder een van de drie ‘geboorten’: de biogenese, de sprongmutatie van levenloze naar levende materie.


Cees Dekker

‘Laboratorium-evolutie’
‘Wat is leven? Kunnen we levende cellen maken van levenloze moleculen?’ vroeg een multidisciplinair team van Nederlandse wetenschappers zich af. Om deze vragen te beantwoorden wil het onderzoeksteam, onder leiding van TU Delft, een levende synthetische cel bouwen van levenloze biomoleculen, waarbij ze voor het eerst gebruik maakt van laboratorium-evolutie en kunstmatige intelligentie.
Het tienjarige onderzoeksprogramma daartoe, getiteld ‘Evolving life from non-life’ (EVOLF) kreeg van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) 40 miljoen euro toegekend in het kader van de Summit-subsidieregeling.’
(Uit: Leven creëren uit levenloze biomoleculen met AI en lab-evolutie, TU Delft)

Andere scheppers
In De Ongelooflijke Podcast vindt Dekker het jammer dat Stefan Paas en David Boogerd naar ‘schepper’ Frankenstein (van het monster) en ‘vader van de atoombom’ Oppenheimer verwijzen. Toch is hun associatie niet onterecht. De biofysicus gaat wellicht iets scheppen dat pootjes kan krijgen of anderszins uit de hand kan lopen. Een ‘schitterend ongeluk’? Het Cees Dekker Lab hermetisch beveiligd…


‘…iets scheppen dat pootjes kan krijgen…’

‘Filosofisch en ethisch onderzoek’
‘Dekker benadrukt: “In ons ‘living lab’ zullen filosofen en geesteswetenschappers samen met natuurwetenschappers werken aan een nieuwe definitie van wat leven is, en aan richtlijnen voor ‘verantwoordelijk onderzoek’ om de omstandigheden te scheppen waaronder mensen de volledige controle behouden over synthetisch leven.’
(Uit: Leven creëren uit levenloze biomoleculen met AI en lab-evolutie, TU Delft)

Nieuwe definitie van leven
Een ‘nieuwe definitie van leven’. Filosofen en geesteswetenschappers worden ingehuurd om hierover diep na te denken. Zullen die denkers ook de ethiek bewaken rond het scheppen van leven? Of wordt het hun taak dat tienjarig project met mooie woorden aan te kleden om het ethisch te laten klinken? Het meest ethische zou zijn de schepping zoals die zich ontwikkelt met rust te laten, de evolutie haar eigen gang te laten gaan.

Voor God spelen
In De Ongelooflijke Podcast zegt Dekker echter dat in het eerste boek van de Bijbel de mens de opdracht krijgt om voor de schepping te zorgen; de wereld verantwoordelijk te beheren.

‘We hebben de verantwoordelijkheid voor God te spelen; ìk voel zelfs een verantwoordelijkheid om voor God te spelen. Om de schepping te onderzoeken en de kennis te benutten ten dienste van de naaste’.
(Cees Dekker)


Jonathan Sacks – Verantwoordelijk leven in tijden van crisis

‘Mens, waar ben je?’
De Britse emeritus opperrabbijn Jonathan Sacks (1948-2020) legt die uitspraak van Dekker anders uit. Sacks toont zich meer betrokken bij de wereld van vandaag. In Een gebroken wereld heel maken – over verantwoordelijk leven in tijden van crisis, luidt Sacks commentaar dan ook:

‘Zolang naties oorlog voeren, mensen elkaar haten en corruptie rondwaart door de gangen van de macht is onze opdracht nog niet klaar en horen we, als we goed genoeg luisteren, hoe de stem van God ons vraagt, zoals hij dat gevraagd heeft aan de eerste mensen: ‘Waar ben je?’
(Jonathan Sacks, in: Een gebroken wereld weer heel maken)

Vrede scheppen
Misschien kan die 40 miljoen aangewend worden om bestaande levens eerst maar eens levend proberen te houden. Wetenschappers zouden de subsidie van NWO kunnen inzetten om in het ‘living lab’ van Dekker een intelligente onderhandelingstafel te maken. Waaromheen mensen uit levenloze oorlog levende vrede kunnen scheppen: dàt is leven maken èn in stand houden. Maar Dekker heeft een andere droom…

‘Droom
‘Onze droom is een levende cel te creëren uit levenloze moleculen. Met behulp van AI kunnen we veel effectiever parameters scannen om complexe netwerken van biochemische reacties te optimaliseren. Ons doel is om cellulaire functies in één synthetische cel te integreren die autonoom kan repliceren, communiceren en evolueren.’
(Uit: Leven creëren uit levenloze biomoleculen met AI en lab-evolutie, TU Delft)

Experimenteren met de evolutie
Kunstmatige intelligentie. Iets dat onnatuurlijk is intelligent noemen, klinkt plausibel. Het zal dan wel goed zijn, zou je denken. Maar of het intelligent is van wetenschappers dat zij kunstmatig zelf leven willen scheppen? Met de evolutie experimenteren? God wordt er in ieder geval niet overbodig door. Zonder die door God geschapen ‘levenloze materie’ kunnen wetenschappers niet eens leven maken. Ze brengen hooguit leven in de brouwerij.

Bronnen:
* Leven creëren uit levenloze biomoleculen met AI en lab-evolutie, TU Delft
* #195: ‘Baanbrekend onderzoek naar het ontstaan van leven, gaat christelijke wetenschapper Cees Dekker voor God spelen?’  De Ongelooflijke Podcast, 26 mei 2024
* Een gebroken wereld heel maken – over verantwoordelijk leven in tijden van crisis, Jonathan Sacks, 2016, Skandalon

Beeld: TU Delft
Foto Cees Dekker: TU Delft
Foto ‘iets dat pootjes kan krijgen’: PD, Lage Vuursche, 2024

AI en het hiernamaals: digitale rouw

De relatie van de geest tot het lichaam, de kwestie van de vrije wil, de mogelijkheid van onsterfelijkheid. Tegenwoordig hebben kunstmatige intelligentie en informatietechnologieën veel van de vragen geabsorbeerd die ooit door theologen en filosofen werden opgepakt: Alle eeuwige vragen zijn technische vragen geworden. – Onlangs verscheen het rapport AI and the Afterlife: From Digital Mourning to Mind Uploading, dat het snijvlak onderzoekt van technologie met dood en verdriet, een gebied dat bekend staat als ‘virtuele onsterfelijkheid’.

‘Alle eeuwige vragen zijn technische vragen geworden’

Virtuele onsterfelijkheid
AI and the Afterlife: From Digital Mourning to Mind Uploading, een onderzoek naar de dood door systematisch theoloog Nathan Mladin. In Theos’ report stelt hij dat AI een van de belangrijkste krachten is die de wereld van vandaag vormgeeft.

‘Het staat op het punt om niet alleen onze instituties en capaciteiten te transformeren, maar ook onze relaties, inclusief onze relaties met overleden dierbaren en de manier waarop we om hen rouwen. Dit rapport onderzoekt het snijvlak van technologie met dood en verdriet, een gebied dat bekend staat als ‘virtuele onsterfelijkheid’.’
(Nathan Mladin)

Rouwbots
Het rapportgaat in op digitale erfenis en herdenking, ‘rouwbots’ en digitale persona’s die momenteel te vinden zijn in de populaire cultuur en de markt, maar verdiept zich eveneens in de zorgen erover.

‘Hoewel door AI aangedreven digitale technologie onder bepaalde omstandigheden kan helpen bij het herinneren van dierbaren en het verwerken van verdriet, schuilt het gevaar in hyperrealistische en interactieve simulaties van de overledene. Deze lopen het risico kwetsbare gebruikers te misleiden en emotionele schade toe te brengen.’
(Nathan Mladin)


 Theos Think Tank – AI and the Afterlife: Is Mind Uploading the Future?

Twijfelachtige veronderstellingen
‘Mind Uploading’ is een speculatief proces van volledige hersenemulatie waarbij een hersenscan wordt gebruikt om de mentale toestand van het individu volledig na te bootsen in een digitale computer.

‘In het rapport wordt dit onderzocht als voorbeeld en kritiek op het transhumanisme en laat zien dat het uploaden van gedachten berust op een reeks twijfelachtige veronderstellingen over de geest, identiteit en het lichaam, en onsamenhangend is op zowel wetenschappelijke als filosofische gronden.’
(Nathan Mladin)

Transhumanisme
AI and the Afterlife eindigt met een vergelijking van transhumanistische en christelijke opvattingen over de dood, het lichaam en het hiernamaals…

‘…waaruit blijkt dat het transhumanisme een gebied is van de laatmoderne cultuur waar de schaduw van het christendom angstaanjagend blijft hangen, en waar christelijke opvattingen over de dood, wederopstanding en het hiernamaals op fascinerende manieren weerspiegeld en gebroken wordt door een technologisch prisma.
(Nathan Mladin)


Technology, Metaphor, and the Search for Meaning

Filosofische nauwgezetheid
Met het motto in zijn rapport verwijst Mladin naar Meghan O’Gieblyn die in God, Human, Animal, Machine van wie hij vindt dat zij met ‘filosofische nauwgezetheid, intellectueel bereik, essayistische verve, verfrissende originaliteit en een ironisch gevoel van tegenspraak’ ingaat op kunstmatige intelligenties die ons begrip en controle te boven gaan.

‘Ze put diep en soms op humoristische wijze uit haar eigen persoonlijke ervaring als voormalig religieus gelovige, nog steeds gekweld door geloofsvragen, en ze fungeert als de best mogelijke gids bij het navigeren door het gebied waar we ons allemaal in begeven.’
(Nathan Mladin)

God, Human, Animal, Machine – Technology, Metaphor, and the Search for Meaning | Meghan O’Gieblyn | 12 juli 2022 | 304 blz. | Uitgeverij Random House Usa Inc | Paperback € 13,99 | E-book € 6,99
‘Een opvallend originele verkenning van wat het zou kunnen betekenen om authentiek mens te zijn in het tijdperk van kunstmatige intelligentie, van de auteur van het veelgeprezen Interior States. • ‘Soms persoonlijk, soms filosofisch, met een verkwikkende mix van openheid en scepticisme, spreekt het bedachtzaam en gearticuleerd over de meest cruciale kwesties die onze toekomst te wachten staan.’ (Recensist en schrijver Phillip Lopate)

Bronnen:
* Theos Think Tank: AI and the Afterlife: From Digital Mourning to Mind Uploading (15-02-2024)
* AI and the afterlife: Theos’ report ( pdf, Nathan Mladin)
* Theos Think Tank : AI and the Afterlife: Is Mind Uploading the Future?
* YouTube: AI and the Afterlife: Is Mind Uploading the Future? (Black Mirror Review) ‘Zou jij een digitale versie van jezelf maken die na je dood kan voortleven? Wat dacht je van een interactieve avatar van een overleden dierbare? Of je gedachten uploaden naar een supercomputer? Dit zijn allemaal vragen die dr. Nathan Mladin heeft onderzocht in zijn bespreking van drie televisie- en filmplots die zich richten op het onderwerp mind-uploading en transhumanisme.’

Beeld: Is Digital Resurrection Possible? (theosthinktank.co.uk)
Beeld Nathan Mladin: Linkedin
Beeld  AI and the Afterlife: Is Mind Uploading the Future?: Theos Think Thank
Beeld Meghan O’Gieblyn: Goodreads

‘OPENAI ondermijnt ons begrip van de mens’

Een fundamentele dreiging die uitgaat van OpenAI is zijn vermogen om ons begrip van de mens te ondermijnen. OpenAI liet dat 25 september 2023 zien door de aankondiging dat ‘het algoritmische taalmodel en beeldplatform van OpenAI “nu kan zien, horen en spreken”.’ – Dit stelt medisch geesteswetenschapper Charles C. Camosy in het artikel The real threat of AI isn’t what you think in Religion News Service. Hij verwijst naar Maggie Makar, die op de Universiteit van Michigan ‘de toekomst vormgeeft met de kracht van computers’. Op X vraagt zij te stoppen met het gebruik van antropomorfe taal om modellen te beschrijven.

‘The real threat of AI isn’t what you think’
(Charles C. Camosy)

ChatGPT kan niet zien, horen en spreken
‘Stop met het gebruik van antropomorfe taal om modellen te beschrijven. Het kan niet zien, maar wel de beeldinvoer analyseren. Het kan niet horen, maar wel spraaksignalen analyseren. Het kan niet spreken, maar kan wel hoorbare output produceren. Stop. Alsjeblieft.’
(X: Maggie Makar not @NeurIPS)


Maggie Makar

Taalmodel
Camosy definieert AI als een reeks algoritmen en neurale netwerken met toegang tot een zeer grote database die door mensen (anthropoi) is gemaakt.

‘Daar heb je dat Griekse woord ‘anthropos’ – mens – weer. De professor [Maggie Makar] maakt zich zorgen dat wanneer we taal gebruiken die de vorm of structuren van de mens aanneemt, we impliciet de manier waarop we over AI denken corrumperen. We houden onszelf voor de gek door te denken dat een taalmodel of een beeldplatform net zo zou kunnen zijn als wij.’
(Charles C. Camosy)

Fiets
Volgens Camosy gaat er een fundamentele dreiging die uit van AI die we allemaal lijken te negeren, een dreiging die ‘sterk verband houdt met theologie en een betoverende kijk op wat academici soms morele antropologie noemen’. AI heeft het vermogen om ons begrip van de menselijke persoon te ondermijnen, stelt hij. Hij geeft er een voorbeeld van.

‘Laat AI bijvoorbeeld een afbeelding van een fiets zien en vraag hem hoe hij het zadel lager kan zetten: het platform van Open AI kan de afbeelding analyseren, bepalen wat voor soort fiets er op de afbeelding staat, de databases doorzoeken en het waarschijnlijke antwoord terugspugen, in tekst of stemgeluid.’
(Camosy)


Fiets als voorbeeld bij OpenAI

Organische machine
AI denkt echt niet na over die fiets. Hoewel sommigen, volgens Camosy, zich afvragen of AI net als wij is, zijn er al meer mensen die geloven dat wij op AI lijken. De mens geeft betekenis aan machines, computers, algoritmen, neurale netwerken – eigenlijk alle vormen van materie in beweging, zegt Camosy. De afgelopen eeuwen en vooral de laatste decennia hebben ons voorbereid om onszelf voor te stellen als zeer vergelijkbaar met AI.

‘Veel studenten in mijn lessen hebben de afgelopen jaren zelfs zoiets gezegd als: ‘Zijn we niet in wezen organische machines? Wat is er wezenlijk anders aan de manier waarop we een foto analyseren, een database gebruiken en een antwoord op een vraag terugspugen?’
(Camosy)

Begrip van onszelf
Het onderliggende probleem hierbij is de geavanceerde staat van onze cultuur van wat filosoof Charles Taylor ‘ontgoocheling’ noemde, stelt de geesteswetenschapper, vooral als het gaat om ons begrip van onszelf.

‘In het seculiere tijdperk van het postchristelijke Westen heeft onze culturele subjectiviteit niet langer een manier om betekenis te geven aan bovennatuurlijke concepten, zoals gemaakt zijn naar het beeld en de gelijkenis van God, van de ziel, genade, een wil die transcendent en vrij, of (in sommige extreme gevallen) zelfs bewustzijn.’
(Camosy)


Charles Taylor

Ontgoocheld, niet betoverd
In Public Discourse stelt Carl R. Trueman dat, terwijl de middeleeuwse wereld was betoverd, de moderne wereld waarin wij leven, ontgoocheld is. (Elk jaar geeft hij een les over de ineenstorting van het christendom in de westerse samenleving, waarbij hij de vraag stelt waarom het zo gemakkelijk was om in God te geloven in het jaar 1500 en toch zo moeilijk vandaag de dag. En bij het helpen van studenten om die vraag te beantwoorden, was zijn nuttigste gids de Canadese filosoof Charles Taylor. De vraag zelf is ontleend aan een van zijn belangrijkste werken: Een seculiere tijd.)

‘While the medieval world was enchanted, the modern world in which we dwell is disenchanted. A disenchanted age is not necessarily characterized by complete repudiation of the supernatural. Rather, it is characterized by a fundamental shift in the function of the supernatural. At the heart of this disenchantment for Charles Taylor is not the traditional science-versus-religion narrative. Instead, he sees the key as being a transformation in the way in which the self is understood.’
(Uit: Charles Taylor, Psychological Selfhood, and Disenchantment, in: Public Discourse)

‘Lichtgevende wezens’
Camosy zegt het fundamenteel oneens te zijn met onze 21e-eeuwse reductionistische visie op de menselijke persoon. In plaats daarvan kiest hij ervoor om de wijsheid van Jedi Master Yoda te volgen. Yoda leerde Luke Skywalker in The Empire Strikes Back dat we niet louter ‘ruwe materie’ zijn, maar eerder ‘lichtgevende wezens’: bezielde schepselen die het beeld en de gelijkenis van God weerspiegelen.


Jedi Master Yoda

Verzet tegen het idee dat wij op AI lijken
‘Laten we op dezelfde manier met voorzichtigheid en zorg op AI reageren, zonder de levensveranderende goede dingen die ermee gepaard gaan af te wijzen, noch kritiekloos elke gevaarlijke of destructieve toepassing te accepteren. Maar laten we ons vooral verzetten tegen het idee dat AI op ons lijkt, of (nog erger) dat wij op AI lijken. Geen van beide kan verder van de waarheid zijn.’
(Camosy)

Bronnen:
* The real threat of AI isn’t what you think Charles C. Camosy 29092023 (Camosy is hoogleraar medische geesteswetenschappen aan de Creighton University School of Medicine en heeft de Monseigneur Curran Fellowship in Moral Theology aan het St. Joseph Seminary in New York.)
* Maggie Makar (X)
* Computer Science and Engineering at Michigan (X)
* Charles Taylor, Psychological Selfhood, and Disenchantment  (Public Discourse)

Beeld: OpenAI aankondiging van nieuwe functies. (Schermopname)
Beeld Maggie Makar: University of Michigan
Beeld Charles Taylor: Makhanets – Own work. 
Beeld Jedi Master Yoda: starwars.fandom.com