‘OPENAI ondermijnt ons begrip van de mens’

Een fundamentele dreiging die uitgaat van OpenAI is zijn vermogen om ons begrip van de mens te ondermijnen. OpenAI liet dat 25 september 2023 zien door de aankondiging dat ‘het algoritmische taalmodel en beeldplatform van OpenAI “nu kan zien, horen en spreken”.’ – Dit stelt medisch geesteswetenschapper Charles C. Camosy in het artikel The real threat of AI isn’t what you think in Religion News Service. Hij verwijst naar Maggie Makar, die op de Universiteit van Michigan ‘de toekomst vormgeeft met de kracht van computers’. Op X vraagt zij te stoppen met het gebruik van antropomorfe taal om modellen te beschrijven.

‘The real threat of AI isn’t what you think’
(Charles C. Camosy)

ChatGPT kan niet zien, horen en spreken
‘Stop met het gebruik van antropomorfe taal om modellen te beschrijven. Het kan niet zien, maar wel de beeldinvoer analyseren. Het kan niet horen, maar wel spraaksignalen analyseren. Het kan niet spreken, maar kan wel hoorbare output produceren. Stop. Alsjeblieft.’
(X: Maggie Makar not @NeurIPS)


Maggie Makar

Taalmodel
Camosy definieert AI als een reeks algoritmen en neurale netwerken met toegang tot een zeer grote database die door mensen (anthropoi) is gemaakt.

‘Daar heb je dat Griekse woord ‘anthropos’ – mens – weer. De professor [Maggie Makar] maakt zich zorgen dat wanneer we taal gebruiken die de vorm of structuren van de mens aanneemt, we impliciet de manier waarop we over AI denken corrumperen. We houden onszelf voor de gek door te denken dat een taalmodel of een beeldplatform net zo zou kunnen zijn als wij.’
(Charles C. Camosy)

Fiets
Volgens Camosy gaat er een fundamentele dreiging die uit van AI die we allemaal lijken te negeren, een dreiging die ‘sterk verband houdt met theologie en een betoverende kijk op wat academici soms morele antropologie noemen’. AI heeft het vermogen om ons begrip van de menselijke persoon te ondermijnen, stelt hij. Hij geeft er een voorbeeld van.

‘Laat AI bijvoorbeeld een afbeelding van een fiets zien en vraag hem hoe hij het zadel lager kan zetten: het platform van Open AI kan de afbeelding analyseren, bepalen wat voor soort fiets er op de afbeelding staat, de databases doorzoeken en het waarschijnlijke antwoord terugspugen, in tekst of stemgeluid.’
(Camosy)


Fiets als voorbeeld bij OpenAI

Organische machine
AI denkt echt niet na over die fiets. Hoewel sommigen, volgens Camosy, zich afvragen of AI net als wij is, zijn er al meer mensen die geloven dat wij op AI lijken. De mens geeft betekenis aan machines, computers, algoritmen, neurale netwerken – eigenlijk alle vormen van materie in beweging, zegt Camosy. De afgelopen eeuwen en vooral de laatste decennia hebben ons voorbereid om onszelf voor te stellen als zeer vergelijkbaar met AI.

‘Veel studenten in mijn lessen hebben de afgelopen jaren zelfs zoiets gezegd als: ‘Zijn we niet in wezen organische machines? Wat is er wezenlijk anders aan de manier waarop we een foto analyseren, een database gebruiken en een antwoord op een vraag terugspugen?’
(Camosy)

Begrip van onszelf
Het onderliggende probleem hierbij is de geavanceerde staat van onze cultuur van wat filosoof Charles Taylor ‘ontgoocheling’ noemde, stelt de geesteswetenschapper, vooral als het gaat om ons begrip van onszelf.

‘In het seculiere tijdperk van het postchristelijke Westen heeft onze culturele subjectiviteit niet langer een manier om betekenis te geven aan bovennatuurlijke concepten, zoals gemaakt zijn naar het beeld en de gelijkenis van God, van de ziel, genade, een wil die transcendent en vrij, of (in sommige extreme gevallen) zelfs bewustzijn.’
(Camosy)


Charles Taylor

Ontgoocheld, niet betoverd
In Public Discourse stelt Carl R. Trueman dat, terwijl de middeleeuwse wereld was betoverd, de moderne wereld waarin wij leven, ontgoocheld is. (Elk jaar geeft hij een les over de ineenstorting van het christendom in de westerse samenleving, waarbij hij de vraag stelt waarom het zo gemakkelijk was om in God te geloven in het jaar 1500 en toch zo moeilijk vandaag de dag. En bij het helpen van studenten om die vraag te beantwoorden, was zijn nuttigste gids de Canadese filosoof Charles Taylor. De vraag zelf is ontleend aan een van zijn belangrijkste werken: Een seculiere tijd.)

‘While the medieval world was enchanted, the modern world in which we dwell is disenchanted. A disenchanted age is not necessarily characterized by complete repudiation of the supernatural. Rather, it is characterized by a fundamental shift in the function of the supernatural. At the heart of this disenchantment for Charles Taylor is not the traditional science-versus-religion narrative. Instead, he sees the key as being a transformation in the way in which the self is understood.’
(Uit: Charles Taylor, Psychological Selfhood, and Disenchantment, in: Public Discourse)

‘Lichtgevende wezens’
Camosy zegt het fundamenteel oneens te zijn met onze 21e-eeuwse reductionistische visie op de menselijke persoon. In plaats daarvan kiest hij ervoor om de wijsheid van Jedi Master Yoda te volgen. Yoda leerde Luke Skywalker in The Empire Strikes Back dat we niet louter ‘ruwe materie’ zijn, maar eerder ‘lichtgevende wezens’: bezielde schepselen die het beeld en de gelijkenis van God weerspiegelen.


Jedi Master Yoda

Verzet tegen het idee dat wij op AI lijken
‘Laten we op dezelfde manier met voorzichtigheid en zorg op AI reageren, zonder de levensveranderende goede dingen die ermee gepaard gaan af te wijzen, noch kritiekloos elke gevaarlijke of destructieve toepassing te accepteren. Maar laten we ons vooral verzetten tegen het idee dat AI op ons lijkt, of (nog erger) dat wij op AI lijken. Geen van beide kan verder van de waarheid zijn.’
(Camosy)

Bronnen:
* The real threat of AI isn’t what you think Charles C. Camosy 29092023 (Camosy is hoogleraar medische geesteswetenschappen aan de Creighton University School of Medicine en heeft de Monseigneur Curran Fellowship in Moral Theology aan het St. Joseph Seminary in New York.)
* Maggie Makar (X)
* Computer Science and Engineering at Michigan (X)
* Charles Taylor, Psychological Selfhood, and Disenchantment  (Public Discourse)

Beeld: OpenAI aankondiging van nieuwe functies. (Schermopname)
Beeld Maggie Makar: University of Michigan
Beeld Charles Taylor: Makhanets – Own work. 
Beeld Jedi Master Yoda: starwars.fandom.com

De spirituele levenskracht van Jane Goodall

Primatoloog Jane Goodall gelooft dat alle levende wezens een ‘vonk van goddelijke energie’ hebben die een ‘ziel’ zou kunnen worden genoemd, inclusief niet alleen het dierenleven maar ook het plantenleven: ‘Ze hebben een vonk van die goddelijke energie.’ In Evolution News & Science Today van het Discovery Institute’s Centre for Science & Culture, schrijft wiskundige en freelance schrijver Elisabeth Whately over haar: Jane Goodall Meets the God Hypothesis. ‘De grens tussen religie en wetenschap kan inderdaad ‘vervaagd’ zijn, zoals Goodall enthousiast opmerkt.’ Zaterdag 14 juni komt Goodall naar de Balie in Amsterdam.*

20 mei kondigde de Templeton Foundation Jane Goodall aan als haar Templeton Prize-laureaat voor 2021. De Foundation – opgericht ter ere van degenen die wetenschap gebruiken om de plaats en het doel van de mensheid in het universum te verkennen – noemt haar een ‘unieke figuur’ en een baanbrekende onderzoeker in de zoektocht naar een antwoord op ‘de grootste filosofische vraag van de mensheid: ‘Wat betekent het om mens als onderdeel te zijn van de natuurlijke wereld?’ Spirituele taal overspoelt Goodall’s spreken als ze de prijs in ontvangst neemt. 

‘Ze geeft toe dat de echt ‘diepe mysteries van het leven’ ‘voor altijd buiten de wetenschappelijke kennis liggen’. Ze onderstreept dit met een citaat uit de beroemde uitspraak van apostel Paulus op de hemel: ‘Nu zien we donker door een glas; dan van aangezicht tot aangezicht.’

Goodall’s spirituele instinct groeide terwijl ze haar baanbrekende onderzoek deed in de Tanzaniaanse bossen van Gombe. Ze vertelt Templeton dat ze zich hier ‘heel, heel dicht bij een grote spirituele kracht voelde’. Ze put opnieuw uit de brieven van Paulus om te verwijzen naar dat ‘waarin we leven en bewegen en ons bestaan ​​hebben’. 

De primatoloog ziet ook een doel in het ‘tapijt’ van de natuur: ‘Het belangrijkste onderdeel van het zijn in het regenwoud is het begrip van de onderlinge verbinding, hoe elke kleine soort een rol te spelen heeft.’ Als een soort uitsterven, is het alsof er een draad uit het tapijt is getrokken. Trek te veel draden uit, zegt ze, en het grootse ontwerp van het tapijt zal ontrafelen. ‘Magie’ is het woord dat in haar opkomt als ze de grootsheid van dit ontwerp probeert te beschrijven. Alleen spirituele taal is voldoende als ze naar het omringende bos kijkt:

‘Het is iets dat zo krachtig is en zoveel verder gaat dan wat zelfs het meest wetenschappelijke, briljante brein had kunnen creëren.’

Wetenschap kan niet alles verklaren, daar is Goodall van overtuigd. ‘We hebben een eindige geest,’ zegt ze tegen Religion News Service, ‘en het universum is oneindig. Als de wetenschap zegt: ‘We hebben het allemaal voor elkaar gekregen, dan is er de oerknal die het universum heeft geschapen.’ Welnu, wat heeft de oerknal veroorzaakt?’ 

‘Goodall gelooft dat verzoening tussen religie en wetenschap alleen kan worden bereikt door het materialisme te verwerpen. Ze is het met haar vriend Francis Collins eens dat ‘toevallige mutaties onmogelijk kunnen leiden tot de complexiteit van het leven op aarde’. Ze is blij dat wetenschappers ‘meer bereid’ worden om te praten over de mogelijkheid van een intelligent doel achter het universum.’

Goodall lijkt te neigen naar een soort pantheïstische ‘levenskracht’ die de wereld doordrenkt met ‘energie’. Eveneens kan gemakkelijk worden aangetoond hoe deze hypothese verbleekt in vergelijking met de verklarende kracht van het traditionele theïsme. 

‘En het theïsme verklaart niet alleen de structuur van het universum beter, het biedt ook een manier om de uitzonderlijke aard van de menselijke soort te funderen die we instinctief aanvoelen, ook al hebben briljante wetenschappers zoals Goodall zichzelf helaas geconditioneerd om het te verwerpen.’

Whately besluit haar artikel met de opmerking dat de grens tussen religie en wetenschap inderdaad ‘vervaagd’ kan zijn, zoals Goodall enthousiast opmerkt. 

‘En toch zijn er veel manieren om religieus te zijn. Er zijn veel manieren om te aanbidden. Goodall aanbidt zeker, op haar eigen manier. Ze zou je zelfs kunnen vertellen dat ze een ontwerpende kracht aanbidt. De vraag is, heeft het haar gemaakt naar haar beeld? Of heeft ze het in de hare gehaald?’

* Zaterdag 14 juni is Goodall in de Balie in Amsterdam, waar zij spreekt over onze samenleving en de planeet. Hoe zou de wereld eruit kunnen zien na de COVID-19-pandemie? Zal deze crisis een andere manier van omgaan met de aarde inluiden? Hoe kunnen we een sterkere inzet voor het herstel en het behoud van de planeet bevorderen?
De bijeenkomst is uitverkocht, maar een livestream is dan vrij toegankelijk.

Zie:
* Jane Goodall Meets the God Hypothesis (Evolution News)
* ‘Religion entered into me’: A talk with Jane Goodall, winner of the 2021 Templeton Prize (Religion News Service)

Foto: news.janegoodall.org