‘Veel sleetse dogma’s passen niet bij het levensgevoel van nu. Het elke zondag ‘mijn grote schuld’ moeten zeggen, of je zondig (moeten) voelen, soms te moeten horen ‘niet in staat te zijn tot enig goed’, maakt de mens klein. Dat veroorzaakt een laag zelfbeeld met alle gevolgen van dien. Theoloog Gijs Dingemans vraagt recent in het Christelijk Weekblad om een ‘fundamentele bezinning op de geloofsleer van de kerk’. Ik zeg daar ja op.’

‘Los van een hervorming qua denken en dogma’s, moet er meer bezieling komen. We moeten ons veel meer richten op onze innerlijke en mystieke reis. Spiritualiteit komt neer op het zoeken van eenheid met het Mysterie zoals ook Jezus ons dat voorhield. Subtiel worden we daarbij trouwens al begeleid door de Geestelijke Wereld. Het heeft daarom geen zin om een ‘atheïstische kerk’ te verzinnen of een ‘religie zonder God’ te bepleiten, zoals de filosofen Theo de Boer en Ger Groot doen.’

Aan het woord is antropoloog Hans Feddema. In gesprek met Robert Reijns (NieuwWij), over kerkverlating, nieuwe spiritualiteit, mystiek, revoluties en betere mensen. Feddema heeft het niet zo op ‘verstandelijk geloof’ en theologie die nauwelijks uitstijgt boven ‘het stellen van begrippen en doen van redeneringen’. Ook vindt hij het geloof nog te veel van ‘ons geloof en dus onze groep is de juiste’. Hij mist innerlijk beleven en voelen, en ziet in de rooms-katholieke kerk macht, hiërarchie, moralisme en autocratische bisschoppen. In de protestantse kerk maakt volgens hem vooral de leer de dienst uit, zoals eerder Harry Kuitert al stelde.

Volgens Hans Feddema (foto: NieuwWij) is er een ‘nieuwe spiritualiteit’ in opkomst waarin we een ‘groter bewustzijn’ ontwikkelen: er is een ‘shift’ gaande van geloof naar ervaren, van religie naar religiositeit, van schuld naar genegenheid, van angst naar liefde, en van dogma’s naar waarden, en naar bewustzijn.

‘Het proces van individualisering lijkt bij onze evolutie te passen. Al tastend en struikelend wordt de mens autonoom. Niet alleen om troost te vinden, maar vooral om te leven vanuit de innerlijke, goddelijke oerbron. We ontdekken dat we vrij worden via het gaan van onze innerlijke weg zonder dat een externe autoriteit ons daarvan afhoudt. Een weg waarbij zelfkennis, mystiek, liefde en zielenkracht hoge ogen gooien.’

Feddema stelt dat kerken lange tijd onze goddelijkheid en goddelijke gaven hebben miskend, en denkt daar bij aan de ‘kracht van de gedachte’, aan het innerlijke weten, helderziendheid, witte magie, (zelf)heling. Hij vindt dat niet zweverig en zegt dat alle mystici, de apostel Paulus en ook Jezus daar ruime ervaringen mee hebben.

‘Je ziet ook de nieuwe spiritualiteit langzaamaan opkomen bij mensen, maar dan meer in de vorm van mystiek. Bijvoorbeeld zoals bij het soefisme, kabbala, en ook via mindfulness, yoga, qigung en meditatie en andere Aziatische vormen van spiritualiteit.’

Een andere antropoloog is André Droogers (foto: NieuwWij). Die zoekt ook naar werkbare manieren om met twijfel, godsbeelden en levensbeschouwelijke verschillen om te gaan, en noemt de God die hij zoekt God 3.0. Hij heeft het nu over Pinksteren 3.0, het ‘feest van de dwarsverbanden’. Volgens hem zingen religieuze machthebbers een paar toontjes lager. Hij heeft het ook over het Bijbelverhaal dat hij op zijn manier leest: ‘Ieder hoorde de apostelen in zijn eigen taal spreken. Hé, dus alle mensen krijgen de Geest. Vanaf het begin globaliseerde de Geest al!’

‘De Geest staat boven de Wet. Ook al zijn er religieuze bovenbazen die hun positie rechtvaardigen vanuit de Wet en die de Geest claimen als hun spindoctor, de Geest waait heel democratisch al van den beginne waarheen ze wil. Ze inspireert creatieve gelovigen aller religies.’ 

Zie: Pinksteren 3.0 – De geest geglobaliseerd

en: We zien een minder gewelddadig menstype opstaan

Foto: Kunstwerk Emma Munneke: ‘Pinksteren’ (© foto: Gerritjan Huinink)