Militairen en een aantal politici herhalen eindeloos dat we ontzettend bang voor Rusland moeten zijn en dat we dus de defensiebudgetten moeten verhogen. ‘Ik ontken niet dat Poetin een verschrikkelijke dictator is, maar Rusland is wel een land met kernwapens. Met een dictator met kernwapens moet je voorzichtig mee omgaan. Daar moet je dus vooral goed naar luisteren en mee praten.’

‘Het Vredespaleis is geopend, de oorlog kan beginnen’, zo zei de bekende Nederlandse anarchist Ferdinand Domela Nieuwenhuis in 1913’
_{(Willem de Haan)}

‘Oorlog niet de enige optie’
Aan het woord op radio NPO1 is journalist en documentairemaker, en voormalig docent journalistiek Hogeschool Windesheim, Willem de Haan (1957). Ook in De Groene Amsterdammer gaf De Haan in een essay aan, op de vraag hoe je er voor kunt pleiten om niet terug te vechten, dat ‘Oorlog niet de enige optie is.’

‘Poetin heeft al in 2007 op de veiligheidsconferentie in München gezegd: “Ik wil niet dat Oekraïne lid wordt van de NAVO. Dat is voor mij een rode lijn.” – Wat er vervolgens is gebeurd, is dat een jaar later de NAVO aan Oekraïne het NAVO-lidmaatschap beloofd. Dat vind ik niet erg verstandig. De oorlog heeft totaal voorkomen kunnen worden.’
_{(Willem de Haan)}

Joris Voorhoeve
Onlangs interviewde De Haan oud-minister van Defensie Joris Voorhoeve. Die zei dat deze oorlog helemaal niet nodig was geweest als Oekraïne die NAVO-kaart niet had gespeeld: ‘Dan was deze oorlog niet uitgebroken’. De journalist noemde dat in het NPO1-radioprogramma Spraakmakers van 16 februari 2024 ‘een verstandige opmerking en analyse van Voorhoeve’.

‘Ik ontken niet dat Poetin een verschrikkelijke dictator is’
_{(Willem de Haan)}

Goed luisteren en praten
Volgens de documentairemaker wordt er van alles gezegd over Poetin. Hij vindt dat heel moeilijk te analyseren, maar zegt wel het schandalig te vinden dat Poetin Oekraïne is binnengevallen. Maar het is een dictator met kernwapens en daar moet je voorzichtig mee omgaan en vooral goed naar luisteren en mee praten.

‘Ik denk dat de agressie, eigenlijk eerlijk gezegd, vanuit het westen komt. Die heeft wel de NAVO uitgebreid richting het Oosten. Dan provoceer je een land met kernwapens. Dat moet je niet doen. En je kan het voorkomen.
_(WdH)

‘Als je vrede wilt, bereid je dan voor op een goed gesprek‘
_{(Vrij naar: Si vis pacem, para bellum, PD)} 

‘Dat doet Poetin, dat doet Zelensky even hard’
Natuurlijk moet je met iemand praten die een ander land binnenvalt, stelt De Haan, want als het komt tot oorlog, dan ga je jonge mensen dwingen om naar het front te gaan.

‘Dat doet Poetin, dat doet Zelensky even hard. Je hebt als Oekraïense jongere ook geen keus, je moet daar naartoe. Ik vind het echt misdadig dat je dat middel inzet en het allemaal normaal vindt. Dat middel mag je niet inzetten en gebruiken. En dat allemaal normaal vinden.’
_(WdH)

Russische minderheid in Estland
Als je nu kijkt wat er in Estland gebeurt: Een kwart van de bevolking is Russischtalig en Estland heeft net een wet aangenomen dat die Russen hun eigen taal niet meer mogen gebruiken.

‘Vanaf 1 januari wordt onderwijs in het Russisch verboden. Wat zeg je dan tegen een kwart van de bevolking? Je mag je eigen taal niet meer gebruiken. Zo krijg je moeilijkheden natuurlijk. Dan zegt Poetin straks: ‘Ik ga de Russische minderheid in Estland helpen.’ – En dan krijg je hetzelfde scenario als in Oekraïne.’
_(WdH)

Tweede Wereldoorlog
De Haan schreef in zijn essay in de De Groene Amsterdammer dat begin maart De Telegraaf-verslaggeefster hem meteen de Vraag der Vragen stelde: de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog met de concentratiekampen en gaskamers, dat kon je toch niet lijdzaam laten gebeuren?

Het was een terechte vraag, en ik heb maar een deel van het antwoord. Dat de Tweede Wereldoorlog een voorgeschiedenis had, dat ‘we’ – op een uitzondering na – ons niet hadden verzet tegen het wegvoeren van de joden, er zelfs vaak aan mee hadden gewerkt, dat de geallieerden al vroeg in de oorlog wisten wat er in Auschwitz gebeurde en er niets aan hadden gedaan, dat het zoveel ingewikkelder was.
_(WdH)

‘De politiek maakt geen werk van vrede’
De ouders van De Haan hadden die Tweede Wereldoorlog wel meegemaakt. Toen hij voor de Utrechtse kantonrechter moest verschijnen vanwege het weigeren van de militaire keuring schreef zijn vader (1916) in 1976 aan de officier van justitie:

‘Wij, onze generatie, hebben die afschuwelijke Tweede Wereldoorlog niet weten te voorkomen, moet de nieuwe generatie van onze kinderen daar nu voor boeten?’ Hij bedoelde: onze politiek leiders hadden geen antwoord toen Hitler in 1933 aan de macht kwam, wij hebben de andere kant op gekeken, en nu moet de nieuwe generatie zich opnieuw voorbereiden op het voeren van afschuwelijke oorlogen omdat de politiek geen werk maakt van vrede.
_(WdH)

Bronnen:
* Interview: Spraakmakers Radio NPO1 (16 februari 2024)
* Essay De Groene Amsterdammer: Waarom ik pacifist blijf (25 januari 2023)
* Willem de Haan
* Vredesmagazine: Interview met Joris Voorhoeve (nr. 1, 2024) – “Vreest niet: ik ben geen houwdegen, ook al heb ik op defensie gewerkt” mailde oud-minister van defensie Joris Voorhoeve toen we een afspraak maakten voor een interview over de oorlog in Oekraïne. Een gesprek tussen een idealist en een realist. “Niks doen betekent onrecht in stand houden. Maar je moet wel vragen blijven stellen zoals jij doet.”

Beeld: © Peter van Zoest/ ANP (Protestmars van pacifistische jongeren in Den Haag, 5 juli 1966)

Update 21022024: Zie ook Stop de militarisering! (BNNVARA)