Radicale theologie wordt wel eens beschreven als het doordringen tot de wortels van wat het betekent om te geloven, dit wil zeggen het radicaal bevragen van zekerheden, concepten en ideologieën waarmee God in hokjes gestopt wordt. Maar God is dood, is de gedachte van radicale theologie. Theoloog Daan Savert zegt zich thuis te voelen bij deze beweging en deze manier van theologie bedrijven. Hij gelooft in een God voorbij alle beelden van God, en in een kwetsbare en gewonde manier van geloven. Radicale theologie zelf is niet dood, sinds haar geboorte in de jaren zestig, en lijkt (weer) op te leven. Ook theoloog en filosoof Leon Kooijmans schetst een beeld van radicale theologie.
De dood van God is op velerlei manieren uit te leggen. Letterlijk dood voor Thomas J. J. Altizer: voor hem is de dood van God en de afname van religie zelfs noodzakelijk voor de opstanding van God. Niet wordt uitgelegd hoe die opstanding er dan uitziet. Peter Rollins ziet God als alles waarvan we denken dat het de leegte vult die we ervaren. Hoe dan ook, radicale theologie is een theologie na de dood van God, maar wat er wordt bedoeld met de dood van God verschilt per denker.
‘De secularisering van theologie is een belangrijk aspect van radicale theologie’, zo wordt gezegd. Wonderlijke terminologie eigenlijk: secularisering van theologie. Je snijdt dan ‘theo’ af van ‘logos’, dat zo veel betekent als ‘leer’ of ‘kennis’. Volgens Nietzsche heeft de mens God zelf gedood, zoals Kooijmans hem citeert:
‘Horen wij nog niets van het gedruis der doodgravers die God begraven hebben? Ruiken wij nog niets van de goddelijke ontbinding? – ook goden raken in ontbinding! God is dood! God blijft dood! En wij hebben hem gedood!’
(Friedrich Nietzsche, De Vrolijke Wetenschap, 1882 – vertaald door P. Hawinkels)
Hoe dan ook, de radicale theologie stelt niet God, maar zijn dood centraal. Secularisering wil de religieuze en dogmatische taal van de theologie vertalen naar een seculiere variant. Kan dat dan, vraag ik me af? Krijg je dan geen dode taal? Nou ja, wereldse? Rudolf Bultmann wilde de theologie van het Nieuwe Testament ontdoen van haar verouderde mythologische karakter met het doel om de concepten te moderniseren. Moderniseren waarin of waartoe dan?
Radicale theologie is volgens Kooijmans in ieder geval niet geïnteresseerd in het bestaan van God of de eigenschappen van God. Ben benieuwd hoe het Nieuwe Testament er dan uit ziet. De radicale theologie is echter nog wel geïnteresseerd in het heilige als fenomeen, waar het zich ook manifesteert.
‘Dat de christelijke God dood is betekent namelijk niet dat het goddelijke niet op andere plekken te vinden is. Vooral kritische radicale theologen vragen zich af of dit wel goed is en zoeken naar God om te zorgen dat hij wel degelijk dood is en dood blijft.’
Is God verhuisd? Uit de theologie vertrokken en ook werelds geworden? Blijkbaar wel, want radicale theologie beschrijft en analyseert volgens Jeffrey W. Robbins wat als heilig wordt beschouwd in bijvoorbeeld religie, cultuur, ethiek en in de politiek. Opmerkelijk, wel in religie maar niet in theologie? Wat zou dan heilig zijn in religie? Komt God daar dan een beetje in terug? Ja, een beetje wel, als je John D. Caputo hoort:
‘De Weak Theology van Caputo richt zich op religieus spreken wat volgens hem te zeker, te krachtig en te bovennatuurlijk spreekt. Spreken over God kan alleen op een zwakke, poëtische manier. Hij gebruikt de filosofie van Derrida om dit aan te tonen. Caputo ziet het goddelijke als een stille stem die hoop geeft voor het onmogelijke. Het biedt een horizon die nooit te bereiken is maar waar we wel naar verlangen. Als we die stem proberen vast te leggen in concepten dan sterft het en hebben we het over de dood van God.’
Radicale theologie houdt God eigenlijk hoopvol in leven. Die broodnodige stem moeten we dus inderdaad niet radicaal vastleggen in concepten en ideologieën waarmee we God in hokjes stoppen.
Bronnen:
* God is (niet) dood – een kennismaking met radicale theologie
* Radical Theology: disharmonie en gebrek zijn de kern van ons bestaan
Beeld: De Helixnevel is een grote planetaire nevel in het sterrenbeeld Waterman. (Met de G van God. 😉 ) © Shutterstock
GODENENMENSEN 
De christelijke’ islamitische en andere goden zijn ontstaan uit de verbeelding
LikeLike
Armand, inderdaad, ‘verbeelding’ oftewel uit ons geestesoog, onze innerlijke aanschouwing, uit het (collectieve) onbewuste misschien zelfs…
LikeGeliked door 1 persoon
De christelijke, islamitische en andere goden zijn ontstaan, in de oudheid, in de beeldvorming van hun geestelijke leiders en hun volgelingen. Hun god is niet dood, enkel het beeld dat ze daarover hadden is verdwenen doordat de moderne mens wetenschappelijk is gaan nadenken.
Scholing heeft de naïviteit verdreven. We stellen vast dat ongeschoolden meer geestelijke leiders volgen, ook al zijn hun principes en leringen onlogisch en soms lachwekkend maar ook misdadig.
LikeLike
@Armand, alles kan misbruikt worden, helaas, maar er is meer dan alleen de uiterlijke, materialistische levensbeschouwing.
LikeLike
Ik citeer: *****“Hij (Daan) gelooft in een God voorbij alle beelden van God, en in een kwetsbare en gewonde manier van geloven.”*****
Ik kan dit enkel toejuichen, vooral dat “…voorbij alle beelden van God…”. Maar wat ik nog meer zou toejuichen, is dat hij dat geloof zou vervangen door onderzoek. Enkel onderzoek en ervaring kan leiden tot waar het SYMBOOL “God” in OORSPRONG voor stond. Helaas bestaan er nog altijd gelovigen die hun bewustzijn afsluiten en het SYMBOOL “God” letterlijk nemen, met alle gevolgen van dien.
Mensen die zich de nodige vragen stellen en ONDERZOEK doen, zien de ware aard der verschijnselen in. Om dit dan uit te leggen aan mensen die zich er niet van bewust zijn, gebruikt men (reeds sinds de Oudheid) BEELDSPRAAK, SYMBOLIEK, wat tot de “mystiek” leidt.
De oorspronkelijke symboliek van “God” verwijst naar iets heel diepzinnigs, naar de ware aard der verschijnselen, naar de bewustwording van het Leven zelf. Wat de meeste christenen ervan gemaakt hebben, is de meest achterlijke onzin. Zij hebben dus inderdaad “God” – het oorspronkelijke KENNISSYMBOOL – vermoord. Dat doen de meeste Joden en moslims ook met hun “God”. En zelfs veel boeddhisten maken van hun oorspronkelijke Kennisleer, een achterlijke godsdienst. Die geschriften zijn waardeloos.
In die zin moet ik dus Armand tegenspreken, want in oorsprong ging het om KENNIS. Het is niet verzonnen en het is niet teniet gedaan door de moderne “wetenschap”. Het is Kennis die bij iedereen aanwezig is, als men er zich BEWUST van wordt tenminste (NIET gelooft in “iets”). Die KENNIS, vaak gesymboliseerd als “God”, de “Christus”, de “Zoon”, de “Moeder”, de “Slang” of de “Boeddha-Natuur” kan niet gedood worden. Het kan wel tijdelijk verduisterd worden door onwetendheid en kortzichtigheid. Zich er terug van bewust worden is de “Wederopstanding”.
De Arabische Alchemie, die in oorsprong naar dezelfde Kennis verwees, was zeer waardevol voor de mensheid. Er zijn zelfs grote beschavingen uit ontstaan. Helaas heeft ene Mohammed, een zogenaamde “profeet”, dat met geweld herleid tot een achterlijke godsdienst en de Arabische wereld terug geschoten naar het stenen tijdperk, tot zo’n GELOOF dat alles letterlijk neemt, met alle gevolgen van dien. Vandaag is dat geloof zelfs een gevaar voor de bewustwording van de moderne mensheid. Samen met de “politieke correctheid” (een nieuwe kerk) is het bewustwording dodend. Ook deze zogenaamde “profeet” en zijn volgelingen hebben het oorspronkelijke Kennissymbool “God” vermoord (lees: gedegradeerd tot achterlijke onzin).
Als er dus “zondaars” op deze wereld zouden lopen, dan zijn het wel die gelovigen die zelf anderen beschuldigen van “zonde”.
Het is aan de moderne mens om op zoek te gaan naar de OORSRPONKELIJKE betekenis achter die symboliek en de verborgen wegwijzers te volgen. Kennis is het tegengestelde van geloof. Het onderzoek dient spontaan vanuit het individu te groeien, met grote interesse en motivatie. Dat kan dus niet “aangeleerd” worden door mensen van kinds af aan naar een kerk of een bepaalde “opleiding” te sturen.
Iemand die er zonder onderzoek van uit gaat, dat het zintuig-gerelateerde, de zogenaamde “materiële” wereld, de werkelijkheid is, is net zo gelovig en Kennis-dodend (of “God”-dodend) als alle andere gelovigen. Vaak is dat een volgeling van de nieuwe kerk, de “wetenshap” genaamd. Men gelooft blind wat de “geleerden” beweren. Scholing kan dus ook naïviteit en kortzichtigheid bevorderen. Voorbeelden? “Materialisten”, “theologen” die met de grootste onzin afkomen. Maar ze zijn “geleerd”, dus GELOOFT men hen. Ze worden vereerd als priesters.
Voor de onderzoeker die bewust wordt, is de symbolische “God” nooit dood geweest. Meer zelfs, hij KENT “God”, hij is er één mee.
Vriendelijke groet
LikeLike