‘Terugkeer naar het geloof de beste optie’

Trots-op-je-geloof

Atheïsten slaan alarm: het verval van het christendom begint de maatschappij ernstig schade toe te brengen. Dit zegt auteur Jonathon Van Maren in zijn artikel bij Didoc. ‘In een echt seculiere samenleving, waarin mannen en vrouwen hun leven leiden onder een lege hemel en eerder verwachten gerecycleerd te worden dan te verrijzen, is er geen consistente morele basis om het goede van het slechte te onderscheiden.’ ‘Christelijk atheïst’ Douglas Murray vindt die gedachte bekoorlijk, maar is sceptisch. Sam Harris, een van de ‘ruiters van de Apocalyps’* hoopt dat een dergelijke samenleving mogelijk is.


* De opkomst van het nieuwe atheïsme is voor een groot deel te danken aan vier belangrijke denkers: evolutiebioloog Richard Dawkins, hoogleraar filosofie Daniel Dennett, neurowetenschapper en filosoof Sam Harris en journalist en literair criticus Christopher Hitchens. Samen worden ze ook wel ‘The Four Horsemen’ genoemd, naar de vier ruiters van de Apocalyps. Alleen kondigen zij niet het einde van de wereld aan, maar het einde van religie. (Uit: The Four Horsemen)


The Four Horsemen hanteert de gemeenschappelijke stelling dat godsdienst een plaag is, een irrationeel virus dat mensen van jongs af aan indoctrineert om in sprookjes en bijgeloof te geloven, hen inprent dat wetenschap en vooruitgang maar gevaarlijk zijn, en hun vermogen fnuikt om zelf kritisch na te denken over moraliteit.


Is een maatschappij gebaseerd op de waarden van de Verlichting
mogelijk zonder het christendom?


Murray vindt het atheïstisch project een hopeloze zaak. Hij gelooft, aldus Van Maren, dat als de seculiere capaciteit niet in staat is om een ethiek uit te werken over fundamentele vraagstukken zoals de heiligheid van het leven, zij moet erkennen dat terugkeer naar het geloof de beste optie is die zich aanbiedt.

Hij liet opmerken dat de mogelijkheid zeer reëel is dat onze moderne opvatting over de rechten van de mens, gebaseerd als zij is op een joods-christelijke grondslag, nog maar amper gedurende enkele jaren het christendom kan overleven. Afgesneden van haar bron kan onze opvatting over de rechten van de mens uitdrogen en een zeer snelle dood sterven, waarbij ze ons laat tasten naar onze weg in de ondoordringbaar dikke duisternis.’

Zonder de christelijke fundamenten van onze samenleving, zo stelt Van Maren, dringt zich opnieuw op te beslissen wat goed en slecht is en, zoals onze huidige culturele conflicten illustreren, zal onze beschaving zichzelf vernietigen alvorens hierover een consensus te bereiken.

Veel optimistische atheïsten dachten tot voor kort dat eens God onttroond en verbannen was we eindelijk als volwassenen zouden kunnen leven en ons utopisch plan navolgen om een maatschappij te vestigen gebaseerd op het geloof in onszelf.’

Volgens van Maren waarschuwde Dawkins in 2018 dat de ‘weldoende christelijke godsdienst’ vervangen zou kunnen worden door iets minder weldoend, en dat we misschien een stap achteruit moesten zetten om te onderzoeken wat er zou kunnen gebeuren als de aanhangers van evangelische secularisatie erin slaagden het christendom te vernietigen of te bannen. Dawkins gaat verder in de discussie van deze ideeën in zijn laatste boek Outgrowing God. Het lijkt voor Dawkins ongelukkig genoeg plausibel dat, wanneer iemand oprecht gelooft dat God kijkt naar al zijn handelingen, hij meer kans heeft om goed te zijn.

Ik moet zeggen dat ik die gedachte haat. Ik wil geloven dat de mens beter dan dat is. Ik houd ervan te geloven dat ik eerlijk ben los van het feit of men al of niet naar mij kijkt.’ Terwijl voor Dawkins die vaststelling geen afdoende reden is om in God te geloven realiseert hij zich nu dat de stelling van het bestaan van God werkelijk de maatschappij ten goede komt. Hij geeft bijvoorbeeld toe dat dit ‘de criminele activiteit meteen zou doen zakken’.

De bekering van Dawkins tot het geloof dat het christendom goed is— en misschien zelfs noodzakelijk — voor het harmonisch functioneren van de westerse beschaving doet Van Maren versteld staan. Dawkins is volgens de auteur een van de meest onverdraagzame fundamentalisten van het secularisme geweest, een man die geloofde dat men ouders het recht moest weigeren hun geloof door te geven en dat de regering actief de zijde van de atheïsten moest kiezen ten koste van de gelovigen.

In enkele jaren tijd verandert zijn betoog. Hij schijnt erkend te hebben dat men niet kan rekenen op het feit dat mensen automatisch goed zouden zijn en handelen in de geest van harmonie en solidariteit die hij en zijn aanhangers, Nieuwe Atheïsten, koesteren.’

Bronnen o.a.:

* Atheïsten slaan alarm: het verval van het christendom begint de maatschappij ernstig schade toe te brengen. (Didoc papers)

* Vier atheïstische ‘ruiters van de non-apocalyps’ (VanGodenEnMensen)

Beeld: sestra.nl

About Paul Delfgaauw

🌟Online redactie Goden En Mensen 👁️ @Relifilosofie 🍀Freelance schrijver 🌱 Vereniging Leven met dood 🦋 De Woudkapel 🌲

18 Responses

  1. Walter Zijerveld

    Het stuit mij tegen de borst, wanneer van God een soort politie-agent wordt gemaakt om de ethiek te bewaken en te verantwoorden. Misschien wordt ethiek alleen door mensen gemaakt en aangepast aan de omstandigheden om onze samenleving een beetje te regelen. Het is volgens mij alleen hoog tijd dat religies zich vernieuwen. Dat wij daar mee bezig gaan of blijven is van belang zodat de Bron ons beter “voedt”.

    Like

  2. internettoerist

    Ik krijg steeds meer de indruk dat er een fanatieke beweging plaats vindt om de kerk opnieuw alle macht te geven. Het is een steeds terugkerende boodschap.

    De mensenrechten zijn NIET gebaseerd op de joods-christelijke traditie. Nog geen 100 jaren geleden hebben de westerlingen mogen ervaren hoeveel “mensenrechten” die traditie met zich meebrengt. Nul komma nul! Het was een verademing voor alle mensen toen de macht van die traditie doorbroken werd. Nee, het zijn de universele waarden van de gezonde rede waar de mensenrechten op gebaseerd zijn. Hoewel deze nu volledig doorslaan in het westen onder druk van de naïeve “politieke correctheid” (ook een destructief geloof). De mensen kennen duidelijk hun geschiedenis niet.

    Je hoort ook steeds meer de leugenachtige verkondiging dat de westerse Verlichting gelijk staat aan ongeremd kapitalisme. Ook dat klopt niet. Het kapitalisme heeft de macht genomen, maar behoort niet tot de Verlichting. Hitler heeft ons hiervoor gewaarschuwd, maar dat mag ook niet gezegd worden onder druk van de “politieke correctheid”. Het kapitalisme heeft immers de oorlog gewonnen, we kunnen ons dus afvragen hoe “correct” deze politiek is.

    Dat het geloof in een god de misdaad zou beteugelen klopt helemaal niet. Veel moslims zijn er stellig van overtuigd dat zonder geloof in een god, de misdaad de pan uit swingt. Wel, moslims hebben geen keuze, ze moeten moslim zijn. En wat zien we? De moslims hebben het hoogste misdaadcijfer. Maar dat mag niet gezegd worden, anders ben je een “racist” of “nazi” (“politieke correctheid”). Het zou beter zijn om hen respect voor anderen aan te leren, in plaats van fanatiek een godsdienst in te lepelen die gebaseerd is op leugens.
    Het grote probleem is mijns inziens het egoïsme. Zolang de meeste mensen een egoïstische instelling hebben, zal het nooit veranderen. En dat heeft niets met een god te maken. Kinderen zouden vanaf hun eerste lessen moeten bijgebracht worden hoe destructief egoïsme is. Nu worden kinderen geleerd dat ze beter moeten zijn dan hun medestudent, zodat zij zelf de hoogste positie met het hoogste salaris kunnen innemen in plaats van een ander. En dat vertaalt zich dan weer in het bedrijfsleven en de politiek (hebzucht, prestige). Dat beeld creëert een verwoestende kettingreactie. En dat geldt niet enkel voor het westen, het is een wereldwijd probleem. Iemand die uit het oosten of het zuiden komt, is niet beter dan de westerling. Integendeel, de “beschaving” waaruit ze “vluchten” spreekt boekdelen, en deze is vaak gebaseerd op een god.

    Nog een steeds terugkerend misverstand is dat religie en godsdienst hetzelfde zijn. Dat is niet zo. Godsdienst valt onder religie, maar niet elke religie is een godsdienst. Als men alles wat onder de term ‘religie’ valt, afwijst, dan wijst men ook een schat aan wijsheid en kennis af. Er dient duidelijk onderscheid gemaakt te worden tussen ‘godsdienst’ en ‘religie’. Geloof en kennis zijn niet hetzelfde. En ook de “wetenschap” dient meer open te staan voor zaken die zij nog niet ontdekt heeft.
    Net zoals “god” niet de rechter kan zijn over goed en kwaad, kan de “wetenschap” niet de rechter zijn over juist en fout. Daarvoor is geen van beide genoeg open.

    Vriendelijke groet

    Geliked door 1 persoon

  3. Trouwe Lezeres

    Internettoerist, je zegt: ‘Ik krijg steeds meer de indruk dat er een fanatieke beweging plaats vindt om de kerk opnieuw alle macht te geven. Het is een steeds terugkerende boodschap.’

    Welke kerk bedoel je? En welke boodschap merk je op?

    Like

  4. Richard Dawkins wordt van alles in de mond gelegd maar ik kan dat nergens terugvinden.
    Het idee dat religie mensen ervan weerhoudt misdaden te plegen lijkt mij in zijn algemeenheid niet te verdedigen. Er zullen best wel voorbeelden te vinden zijn die deze mening ondersteunen maar je hoeft alleen maar naar het religieuze Hitler Duitsland te kijken om te zien dat dit geen beletsel vormt voor de grootste misdaden.
    Dawkins onderbouwt zijn uitspraken gewoonlijk zorgvuldig en ik ben dan ook benieuwd wat hij hier in werkelijkheid over gezegd heeft want, nogmaals, dat mis ik.

    Like

  5. internettoerist

    Trouwe Lezeres,

    Een antwoord op jouw vraag van 20 JANUARI 2020 AT 22:31.
    – Welke boodschap?
    De steeds terugkerende boodschap (reeds in verschillende artikels en op tv), is dat alle huidige problemen en onstabiliteit (het verval) van onze maatschappij op te lossen zijn door terug te keren naar de christelijke of joods-christelijke godsdienst/traditie. Met andere woorden: dat alle problemen ontstaan zijn omdat de mensen zich afkeerden van dat geloof.
    – Welke kerk?
    Hun “oplossing” is dus terugkeren naar zoals het vroeger was, naar datgene waar dat christelijke of joods-christelijke geloof voor stond/staat. Dus, terugkeren naar de vroegere toestand, waarin die kerk hier heer en meester was (de normen en waarden bepaalde).

    Deze boodschap, met bijhorende “oplossing” wordt naar voor geschoven op basis van leugens. Daarom noem ik ze fanatiek. Ze maken misbruik van de angst en onwetendheid van de grote massa. Want de meesten weten niet eens dat het leugens zijn. Mijn reactie van 20 JANUARI 2020 AT 15:32 dient dus als tegengewicht van die leugens.

    Vriendelijke groet

    Like

  6. Trouwe Lezeres

    Internettoerist,
    Ik moet bekennen dat ik weinig tv kijk en slechts selectief het nieuws volg.
    Ik ben het met je eens dat er duidelijk onderscheid gemaakt dient te worden tussen godsdienst en religie.
    Er is in het verleden inderdaad gebruik gemaakt van het aanwakkeren van angst onder de kerkbevolking en er zijn (en worden nog) veel onjuistheden verkondigd.
    Al zullen er plaatselijke verschillen zijn, in de jaren (meer dan 60) dat ik lid van de PKN ben, heb ik niet te maken gehad met enige machtsuitoefening of dwang, zelfs niet om regelmatig een dienst bij te wonen.
    Alleen al vanwege praktische overwegingen kan ik me niet voorstellen dat men terug wil naar de (een) vroegere toestand, dat zou het tempo waarin men de kerk verlaat m.i. alleen maar nog verder omhoog jagen. Het is nl. heel gemakkelijk om je uit te laten schrijven.
    Wat mij betreft generaliseerde je dus wat teveel. Vanuit mijn geloofsopvoeding heb ik altijd meegekregen dat het christelijk geloof staat voor onvoorwaardelijke liefde, in het praktiseren daarvan zie ik geen gevaar voor de mensheid.
    Tenslotte zie ik ook meer heil in samenwerking en het tot ontplooiing laten komen van elkaars specifieke kwaliteiten dan in competitie ten koste van een ander.

    Like

  7. We moeten terugkeren naar de basiswaarden van het menselijk ras.
    De Aramese Jood, Jeshoea was een Jood, geen christen, maar liet een erfenis van vriendschap en liefde na. Die boodschap is verkwanseld door alle christelijke kerken voor macht en geld. Nochtans heeft hij gezegd: Mijn rijk is niet van deze wereld. Natuurlijk was die man ook een product van zijn tijd. Vrouwen hadden voor hem slechts een tweederangsrol. Als we in deze tijd zijn boodschap van liefde en vriendschap, in de praktijk willen toepassen, moeten we zijn boodschap eerst verstaan. Dat zal niet gebeuren door theologen, die al duizende jaren discuteren of god rond of vierkant is en uit 1 of 3 personen bestaat. Met die belachelijke discussies, is de christelijke kerk uiteengevallen, en heeft tot niets, behalve verdeeldheid geleid.

    Like

  8. internettoerist

    Trouwe Lezeres,

    Je zegt: *****”Vanuit mijn geloofsopvoeding heb ik altijd meegekregen dat het christelijk geloof staat voor onvoorwaardelijke liefde, in het praktiseren daarvan zie ik geen gevaar voor de mensheid.”***** (21 JANUARI 2020 AT 22:22)
    In jouw versie van het christelijke geloof zit er inderdaad geen gevaar. Als dat het goede in de mens naar boven brengt, dan heb ik daar ook niets op tegen. En tegenwoordig zijn de meeste “christelijke” (hangt ervan af wat men onder ‘christelijk’ verstaat) kerken zachtaardig, hoewel ik ook andere “christelijke” kerken kan tonen. Dit toont aan dat ook velen zich aangetrokken voelen (al dan niet gehersenspoeld) tot de niet zo onschuldige afdelingen. Ik ben er dan ook niet van overtuigd dat de kerk nog sneller zou leeglopen, door terug te gaan naar een fanatiekere versie. Er zijn zelfs heel fanatieke “christelijke” bloggers actief. Een andere “christelijke” kerk zou eventueel de overhand kunnen krijgen.
    Ik reageer enkel op dit artikel en op gelijkaardige, steeds terugkerende berichten, die niet zo onschuldig zijn. Voor alle duidelijkheid: ik zeg NIET dat Paul leugens verkondigt, hij citeert enkel. Die niet zo onschuldige boodschappen zijn totaal niet te vergelijken met jouw versie van het christelijke geloof. En op die gevaren (onjuistheden) wijzen, heeft niets met competitie te maken. Niemand is ook verplicht om mij te geloven. Ik zou zelfs liever hebben dat men onderzoekt in plaats van gelooft, dan zou men de mensen ook geen blaasjes kunnen wijs maken.
    Ik zal het hier verder bij laten.

    Vriendelijke groet

    Like

  9. internettoerist

    Armand,

    Ik ben het volledig eens met jouw reactie van 22 JANUARI 2020 AT 09:32, op één zin na.
    Namelijk: *****”Vrouwen hadden voor hem slechts een tweederangsrol.”*****
    Dat hebben de latere “kerkleiders” ervan gemaakt. Voor het overige kan ik jou volledig bijtreden.

    Vriendelijke groet

    Like

  10. Ik stel vast dat christelijk en moslim-gelovigen, en vrijzinnigen die enkel de positieve boodschap van hun geloof en niet de fanatieke boodschap van sommige geestelijke leiders volgen, dikwijls heel vriendschappelijk omgaan met hun medemensen. Het zijn machtsgeile religieuze leiders die de liefde voor de medemens ondermijnen.
    Het kapitalisme is tevens, veelal, een katalisator voor egoïsme en dus voor verzuring van de maatschappij.
    Men kan geen rijke ondernemer worden als men, op een of andere manier, zijn eigen werknemers of die in lageloonlanden, niet uitbuit.

    Geliked door 1 persoon

  11. FrankB

    “is er geen consistente morele basis om het goede van het slechte te onderscheiden.”
    Nonsens. Utilitarisme is niet minder consistent dan de niet bestaande christelijke moraal – daar zijn onnoemelijk veel onderling tegenstrijdige versies van.
    “Afgesneden van haar bron”
    De mensenrechten zoals we die nu kennen is een product van de Verlichting. De vraag is dan ook waarom het christendom 14 tot 17 eeuwen heeft gewacht om deze mensenrechten te produceren en nog langer om ze toe te passen. Mijn antwoord: omdat het niet de bron was.
    “Murray vindt het atheïstisch project een hopeloze zaak.”
    Tja, als hij niet verder kijkt dan de Four Horsemen (waarvan er al één dood is en ik er twee nooit serieus heb genomen mbt godsdienstkritiek) heeft hij gelijk. Als hij wel iets verder keek zou hij allerlei interessante denkers zijn tegengekomen, zoals onze eigenste Ferdinand Domela Nieuwenhuis.
    “dringt zich opnieuw op te beslissen wat goed en slecht is”
    Van Maren loopt achter. Jeremy Bentham begon er 250 jaar geleden al mee.

    Like

  12. Het is logisch dat financiële machten hun macht trachten te handhaven of in dit geval trachten te herwinnen. De kerkleiders zien hun luxueus leventje wegschrompelen. Er hangt, aan het geloof, ook een grote, rechtstreeks of onrechtstreekse werkgelegenheid aan vast.

    Like

  13. De boodschap die religies brengen is, meestal, wel goed, maar de machtswellust van de leiders is duivels ( voor zover die mythische figuur bestaat).

    Like

  14. Wij, mensen, kunnen niet alles weten. Soms moeten we voortgaan (geloven) op de getuigenis van anderen. Niets mis mee, als die getuigenis geloofwaardig is.

    Like

  15. God is een mythische figuur, die gecreëerd is, omdat men geen verklaring had voor het onstaan van het heelal.
    Ofer een wezn bestaat dat aan de bron ligt van het heelal is na duizenden jaren nog steeds niet uitgeklaard, ook niet door de knapste wetenschappers.

    Like

Reacties welkom.

Deze site gebruikt Akismet om spam te bestrijden. Ontdek hoe de data van je reactie verwerkt wordt.