Onze westerse wereld schreeuwt om aandacht voor immateriële vraagstukken, voor onze omgang met de aarde en met elkaar; een omwenteling van ratio naar relatie. Volgens de auteur van Opsoek naar Ubuntu, Annette Nobuntu Mul, heeft de westerse wereld in de afgelopen eeuwen enorme technologische realisaties neergezet en voor grote materiële welvaart gezorgd. Echter diezelfde wereld schreeuwt nu om aandacht.

‘We staan in onze samenleving en organisaties voor complexe sociale vraagstukken die we niet meer opgelost lijken te krijgen met individualisering, gefragmenteerd denken, protocollering, afsplitsing en vergelding.’ (Uit: Opsoek naar Ubuntu)

De omgang met elkaar, de Ubuntu-filosofie van: ‘Ik ben, omdat wij zijn’, daar gaat het in wezen om, en ook: ‘Een mens is een mens omdat er anderen zijn’. In de lezing Opsoek naar Ubuntu, die Annette Nobuntu Mul 11 september gaf op de Academie voor Geesteswetenschappen, stond het omgaan met elkaar dan ook centraal. Het gaat om het daadwerkelijk zien van elkaar, om de relatie tussen mensen. Maar ook over de omgang met de aarde: ‘Wij zijn omdat onze planeet is’. Ubuntu is het pad van gedeelde menselijkheid.

‘There is a word … in South Africa … Ubuntu!’, sprak Barack Obama op de begrafenis van Nelson Mandela en een emotioneel gejuich barstte los in het stadion in Soweto. Het was voelbaar dat hij een schat, een diamant van het land en volk had aangeraakt en erkend. (Uit: Opsoek naar Ubuntu)

Annette Nobuntu Mul schreef Opsoek naar Ubuntu – Zuid-Afrika onder mijn huid. Een visie op een humane wereld die, zoals Ad Maas schrijft in een recensie, vooral ‘door de beschouwingen van president Nelson Mandela en bisschop Desmond Tutu een internationale beweging aan het worden is’. Zuid-Afrika, bakermat van Ubuntu.

‘In her writing, Annette reflects her sincere understanding of Ubuntu in referencing the people of South Africa. The world will be richer for it.’ (Desmond Tutu, emeritus aartsbisschop en Nobelprijswinnaar)

‘People respond in accordance to how you relate to them. If you approach them on the basis of violence, that’s how they will react. But if you say, we want peace, we want stability, we can then do a lot of things that will contribute towards the progress of our society.’ (Nelson Mandela – in: Opsoek naar Ubuntu) – (Beeld: Ubuntu Society)

Leven vanuit Ubuntu
In Opsoek naar Ubuntu vind je indrukwekkende en inspirerende verhalen over vergelding of verzoening, herstelrecht, vergeving, onderwijs, leiderschap vanuit mens-zijn, de kracht van de gemeenschap, hoop, geloof en liefde, moeder Aarde en leven vanuit Ubuntu.

‘In haar zoektocht naar menselijkheid in de omgang – in alle facetten van het leven – met medemensen, draagt Annette een belangrijk steentje bij aan het pad van gedeelde menselijkheid in onze samenleving. Dit betekent in haar ogen dat we in elke persoonlijke, professionele, organisatorische, religieuze of politieke ontmoeting of discussie elkaar, boven alles, als mens kunnen zien en onze gemeenschappelijke menselijkheid erkennen: Ik ben omdat wij zijn. Met haar ontmoetingen in Zuid-Afrika geeft ze dit verscheurde land, de bakermat van Ubuntu, de liefdevolle erkenning die het verdient.’ (Uit: Opsoek naar Ubuntu)

In het nawoord van Opsoek naar Ubuntu wordt volgens Elly Stroo Cloeck door prof. dr. Jo Caris de relatie gelegd tussen Ubuntu en het realiseren van een duurzame samenleving in ecologische, economische en sociaal-politieke zin.

‘Leerzaam en indringend’
‘Door onze focus op economische groei (met een verwijzing naar het gedachtegoed van econome Kate Raworth) is er competitie tussen mensen. Het gaat niet meer om wat je bezit, maar om wat je bezit in vergelijking met anderen. Het nu voor jezelf is belangrijker dan het later voor anderen, dus putten we de aarde uit. Dit alles in tegenstelling tot Ubuntu, waarin we er voor elkaar zijn en de omgeving er is voor iedereen. Deze relatie maakt het boek ook zo relevant: hoe kunnen we een beetje Ubuntu toevoegen aan onze westerse levensstijl?’ (Elly Stroo Cloeck, ESCIA)

Opsoek naar Ubuntu – Zuid-Afrika onder mijn huid | ISBN 9789491757648 | BigBusinessPublishers | Vanaf 1^e druk | Verschenen 18-07-2018 | 192 pp. | € 22,95 | ‘Een boek ontstaan uit de liefde voor een complex land met veel schoonheid en harde tegenstellingen. Een land dat zichzelf nog moet leren kennen en een van de sleutels daarvoor ligt in de Ubuntu gedachte. Een gedachte die de afgelopen twintig jaar flinke averij heeft opgelopen door de politieke realiteit. Maar ook een gedachte die zo sterk is dat ze elke realiteit zal overleven. En tenslotte… een gedachte die wereldwijd omarmd zou moeten worden om oorlog en conflict de wapens uit handen te slaan.’
(Stef Bos, zanger en acteur)

UPDATE 22 09 2019: – Zie ook mijn reflectie op de lezing van Annette Nobuntu Mul op de Academie voor Geesteswetenschappen: Ubuntu, een krachtige, menselijke filosofie uit Afrika.

Op de Academie voor Geesteswetenschappen in Utrecht bestaat de mogelijkheid vanaf 24 september 2019 in de avonduren de vierdelige cursus Ubuntu, het pad van de gedeelde menselijkheid te volgen.
!UPDATE 19 09 2019: De cursus is uitgesteld naar later dit jaar – of naar voorjaar 2020 – om meer mensen de gelegenheid te kunnen bieden deze  cursus bij te wonen. 

Beeld: mindfulnessvoorelkedag.nl