Nationaal religiedebat: religieuze ervaringen

Godhelm

Een religiedebat vol breinen. Een ex-gelovige breinwetenschapper, een gelovige neuropsychiater, een dogmavrij-gelovige filosoof, en de vraag wat nu praktische en maatschappelijke consequenties zijn van het denken over geloof en brein. In dat kader wordt gekeken naar het fenomeen religieuze ervaringen. Het debat wordt georganiseerd door ForumCDe Nieuwe Liefde, dagblad Trouw en het tijdschrift Religie & Samenleving. Het doel is om mensen met verschillende levensbeschouwingen rond de ‘spannende vraag’ Ben je gek als je gelooft? dichter bij elkaar te brengen.

Geloven is geen kwestie van talent, want het gaat niet om prestaties. Wel zal de één sterkere aanleg hebben voor religieuze ervaringen dan de ander,’ stelt André Aleman, hoogleraar cognitieve neuropsychiatrie aan het Universitair Medisch Centrum Groningen. ‘Wereldwijd hebben veruit de meeste mensen wel religieus besef, het besef dat er iets groters is dan de mens of het besef dat er na de dood iets is.’ Debaters bij het Nationale Regiedebat Aleman en Michiel van Elk in gesprek in Trouw. ‘Zijn we zelf de baas over onze spiritualiteit?’

Ik ben het met emeritus-hoogleraar biologische psychiatrie Herman van Praag eens dat een biologische basis voor spiritualiteit niet betekent dat die spiritualiteit louter uit ons brein ontsproten is en dus een product van de menselijke geest.’ (Aleman)


Humanistisch psycholoog Abraham Maslov beschrijft ‘religieuze ervaringen als topervaringen die ieder in zijn leven meemaakt, wanneer men zich verbonden voelt’, bv. in kunst, de natuur, bij momenten van geboorte of dood. Dit kan leiden tot gevoelens van het zelf-overstijgende. Het gaat om het besef deel te zijn, zich als deel te ervaren van een ruimer geheel in tijd en ruimte: we zijn een deel van de geschiedenis en dragen het leven verder doorheen generaties, en zijn deel van deze planeet en van een gigantische kosmos. (Uit: Herstelrecht tussen toekomst en verleden, red. Lieven Dupont)


Volgens gelovige (zo meldt het programma) neuropsychiater Aleman (Je brein de baas) zou de religieuze ervaring ook een oorsprong van buitenaf kunnen hebben. Hij stelt dat ook dat een religieuze ervaring per definitie subjectief is.

Als iemand er iets over vertelt, moet je ervan uitgaan dat de ervaring waar is, dat de persoon dit zo ervaren heeft. Authentieke, innerlijk gedreven spiritualiteit blijkt sterker met psychische gezondheid samen te hangen dan louter meedoen omdat het nu eenmaal de cultuur is. Voor mijn geloof is de Bijbel heel belangrijk, daaraan probeer ik mijn spiritualiteit te normeren.’ (Aleman)

Ex-gelovige (zo meldt het programma) breinwetenschapper Michiel van Elk (De gelovige geest), hoofd van het Religion, Cognition & Behaviour Lab van de Universiteit van Amsterdam, zegt dat je iemand wel kan confronteren met bewijs dat al het leven op aarde is ontstaan door middel van evolutie, maar dat diegene toch zal zeggen dat zijn geloof daardoor niet onderuit wordt gehaald.

Dat is een type overtuiging dat niet verifieerbaar is en niet weerlegd kan worden door wat voor empirisch bewijs dan ook.’ (Van Elk)

Over religieuze ervaringen stelt Van Elk dat het niets uitmaakt of ze waar zijn of niet.

Je moet kijken naar de gevolgen die ervaringen hebben. Uit veel onderzoeken blijkt dat spirituele ervaringen over het algemeen heel gezond zijn. Mensen zitten lekkerder in hun vel, ze zijn minder depressief en ze leven zelfs langer. Dan kun je je afvragen of die ervaringen corresponderen met een transcendente werkelijkheid. Maar ik vind die vraag eigenlijk niet zo relevant. Spiritualiteit doet blijkbaar heel veel mensen goed.’ (Van Elk)


even niets

een gedachte houdt me bezig
plots vind ik mezelf hardlopend terug
waar net niets was dan denken
ren ik weer in zon en wind
terug in mijn lichaam, in mijn brein
vogels in de lucht

kinderen op het speelveld 
net nog verbleef mijn bewustzijn
in volkomen niets

niet in iets lichts of duisters of leegte
weer op aarde sprong het inzicht binnen
even was daar puur bewustzijn

© Paul Delfgaauw


Derde debater is filosoof en auteur Désanne van Brederode. Zij zal reageren op vragen rond brein en geloof. Opvallend dat het programma niets meldt, in tegenstelling tot de andere debaters, over haar (on)geloof. Volgens Chris Rutenfrans – in een recensie over De ziel onder de arm – is zij rooms-katholiek van geboorte, zonder ‘te leven naar een van hogerhand opgelegde moraal’. Haar geloof wortelt in dat deel van de liturgie ‘waarin brood en wijn in het lichaam en bloed van Jezus veranderen’.

dezielonderdearm

Zoals Christus tijdens het Laatste Avondmaal in de gedaante van brood en wijn zichzelf, zijn lichaam en bloed geeft aan zijn discipelen, zo dienen gelovigen, volgens Van Brederode, mensen te worden ‘die zichzelf aan anderen kunnen wegschenken, omdat ze hun voeding, hun sap, hun bloed van de ware wijnstok ontvangen’. Katholieker kan het niet.’ (de Volkskrant)

Rutenfrans vindt Van Bredero’s boek veel meer dan een godsdienstige verhandeling. Het is volgens hem een bundeling van sterke literaire essays van een schrijfster die haar verknochtheid aan godsdienstige thema’s een bijzonder plezierige en waardevolle vorm heeft gegeven.

Gerelateerd: Religie, humanisme en de mystieke ervaring

Bronnen o.a.:

* Zijn wij ons religieuze brein? (Trouw, 27-10-2018 – via Topics)
* Geloof, rook en liefde (de Volkskrant)
* Nationaal Religiedebat (ForumC)

About Paul Delfgaauw

🌟Online redactie Goden En Mensen 👁️ @Relifilosofie 🍀Freelance schrijver 🌱 Vereniging Leven met dood 🦋 De Woudkapel 🌲

42 Responses

  1. Valere De Brabandere

    * Zowel de wetenschapper als de gelovige moeten tenslotte toegeven “dat er meer is”.
    En dat “meer” kunnen we dan “god” noemen.

    Like

  2. matteesdijk

    Alles is bewustzijn. Ons menselijke bewustzijn is een druppel in een onmetelijke oceaan van bewustzijn. De wetenschap en de filosofie zullen dit ooit ontdekken.

    Like

  3. Zwerver

    Nee, er bestaat niet zoiets als een Godsspot in de hersenen. Toch moet je daar wel zijn voor God. Niet om in God te geloven, want of God wel of niet bestaat hangt niet af van iemands geloof er in. Sinterklaas is ook nooit echt gaan bestaan omdat kinderen er in geloven.

    Ik schrijf wel ‘hersenen’. doch dat is een Swaabistische voorstelling/geloof. Ik zou liever spreken van geest, de essentie van je zelf en de essentie van het heelal.

    @matteesdijk.

    Bewustzijn is de mogelijkheid om waar te nemen, alles kan dus onmogelijk bewustzijn zijn. Dan is er immers niets om waar te nemen. Toch spreek je de waarheid. Bewustzijn is synoniem aan niets en niets is het enige wat zeker is in je leven. En omdat het onmogelijk is om niets te bedenken en omdat het onmogelijk is om in niets te geloven (Hoewel wel aan te bevelen) heeft God een list bedacht;-)

    (Dat laatste is beeldspraak, dus dat is niet letterlijk zo)

    Overigens is er geen onmetelijke oceaan van bewustzijn. Dat veronderstelt dat bewustzijn héél erg groot is. Het tegendeel is waar: niets heeft helemaal geen afmeting.

    Like

  4. Zwerver

    ‘Zoals Christus tijdens het Laatste Avondmaal in de gedaante van brood en wijn zichzelf, zijn lichaam en bloed geeft aan zijn discipelen, zo dienen gelovigen, volgens Van Brederode, mensen te worden ‘die zichzelf aan anderen kunnen wegschenken, omdat ze hun voeding, hun sap, hun bloed van de ware wijnstok ontvangen’.

    ———————————–

    Liefde is een open geheim, iedereen kent het en toch houdt het zich verborgen. Net zoals de wijnstok ook zijn geheimen verborgen weet te houden. Liefde is de brug tussen jou en alles, je hoeft slechts je zelf op te geven. De wijnschenker weet; doe de dingen niet halfslachtig. Slechte wijn kan je beter weg gooien. Dat was de bedoeling niet.

    Jij denkt dat je leeft omdat je lucht ademt, eet, drink en werkt? Stilte is de richting van het echte leven. Stop met klein leven, je bent het universum in een extatische beweging! Je hebt je een persoonlijk beeld gemaakt, maar je bent je oorsprong vergeten. Zoals het riet is ontsprongen aan het rietbed, ben jij dat ook. Vroeg of laat komt de rietmaaier onvermijdelijk, dus je kunt nu ook al terug naar je oorsprong. En vergeet niet: het riet gelooft niet in het rietbed, het riet is er mee verbonden en is gedoemd te sterven.

    Vergeet ook die flauwekul dat je een druppel bent in de oceaan. Jij bent de oceaan in de druppel!

    Like

  5. Valere De Brabandere

    – De mens, die dan ook materie is, heeft een vorm van bewustzijn in zich.
    Waarom zouden dieren, planten, en ook alles wat ook materie is, geen voor zich zelf aangepast bewustzijn hebben ?

    Like

  6. Jan

    Nationaal religie-debat, klinkt niet zo lekker vind ik. “Nationaal” doet me denken aan nationalistisch: oogklepperig en niet ruimdenkend. “Religie” in deze context doet me -niet- denken aan “yoga”; hoewel letterlijk beide woorden hetzelfde betekenen: n.l. verbinden. Het is voor mij bij “nationale religie” hoofdzakelijk godsdienstig dogmatisch “geloven”. En dat op een christelijke manier, nogal gepaard gaande met veel denken, dogma’s, bijbel citaten en weinig gevoel. Het woord “debat” geeft aan dat ik me niet vergis: bij een debat gaat het om de rationele woordenstrijd met scherpe analyses als wapens met als doel de ander te overwinnen. De methode is verscheurend en geeft verdeeldheid.

    Zou het een dialoog zijn, dan is het gewoon meningen naast elkaar leggen waardoor men van elkaar kan leren, zonder de andere te overwinnen noch overtuigen. een dialoog zou te prefereren zijn boven een discussie, en een discussie is te prefereren boven een debat. De methode die gekozen is dient niet het doel zoals geschreven: mensen dichter bij elkaar te brengen. Het tegendeel is dus te verwachten.

    De toonaard die gezet wordt is die van het brein, denken en geloven. En dat heeft niets te maken met wat in de kop staat: religieuze ervaringen. Een goed werkend brein, een diepe denker en een intens gelovige, dat zijn juist de ingrediënten die een religieuze ervaring sterk tegengaan. Die drie ingrediënten zijn als klemmen die de mens gevangen houden in zijn conditioneringen.
    citaat:
    “Het doel is om mensen met verschillende levensbeschouwingen rond de ‘spannende vraag’ Ben je gek als je gelooft?”
    Ik zou zeggen was het maar waar, een gek is niet zo erg gevaarlijk. Maar een gelovige is gevaarlijker!
    Stop met geloven! Stop Believing….
    Hier een leuke vermakelijke dwaas die zichzelf mysticus schijnt te noemen van een andere levensbeschouwing: het Hindoeïsme. Ik leer veel van hem, hij zegt erg interessante dingen die het overwegen waard zijn. Maar niet in zijn reclame geloven hoor, om verlichting te krijgen.

    Geliked door 1 persoon

  7. Zwerver

    Stop met geloven roept Jan. Het hardnekkigste geloof is misschien wel het geloof in “ik ben”.
    En geloven in “ik ben niet” helpt niet, dat is ook een geloof. Deze kwestie dient anders opgelost.

    Like

  8. @Valere: Feit is dat we heel veel niet weten en begrijpen, dat wordt dan vaak als god benoemd.
    Dan zou je je kunnen conformeren aan de gok van Blaise Pascal, wat heb je uiteindelijk dan nog te verliezen.

    Like

  9. Carla

    Hier was ik graag naar toe gegaan. Helaas was er geen live stream en ook niet te beluisteren, achteraf. ( De Nieuwe Liefde, kent beide mogelijkheden ) Maar gelukkig maakte een bekende blogger 😉 mij, en vast ook anderen, attent op een artikel in het RD.

    Daar las ik o.a. dit:

    “….Het lijkt hem ( Michiel van Elk ) daarom beter om niet zozeer te kijken naar de oorzaak van religieuze ervaringen, maar naar de gevolgen…..” Mooi. Zo kan het verhalende leven, levend blijven. In plaats van ….. het zit zo en zo in elkaar.

    @ Annette, mooi je reactie op het prachtige gedicht van Paul. Ik onderschrijf ze van harte.

    Geliked door 1 persoon

  10. Valere De Brabandere

    – “Er is meer” …en dat moeten we geloven . En misschien bestaat “materie” , zoals we dat gewoonlijk voorstellen, helemaal niet ; en is er alleen bewustzijn . En alles is een trap in de evolutie van de absolute idee van de eeuwige wetmatige logica.. Zodat de rede niet van de werkelijkheid,… en de werkelijkheid niet van de rede verlaten is.

    Like

  11. Jan

    Beste Paul.

    Leuk te horen dat er op 13 januari een Lezing komt over dit onderwerp, waar prof Gerding is. Ik hoop dat ik daar ook aanwezig mag zijn. Ik volg je mededelingen daarover.
    Ik heb van prof Gerding lezingen gevolgd in Maastricht en Leiden. Ik heb hem helaas gemist bij de lezing in Leiden op 18 mei 2018 in Leiden over “bedenkingen bij het bewustzijn”: Ik volg een site hierover, maar helaas ik zie geen nieuwe lezingen daar ontstaan.
    http://ricosneller.blogspot.com/2018/04/minisymposium-leiden-18-mei-2018-de.html
    En het vervelende is ook, dat het niet lukt om contact te krijgen.

    Ik heb wel een reactie gegeven bij Arnold Ziegelaar op zijn site over de inbedding van het bewustzijn in de natuur: zijn lezing van 18 mei 2018 dus. (mijn mijn stokpaardjes dus 🙂 )Maar daar heeft hij niet op gereageerd.
    http://www.arnoldziegelaar.nl/1455-2/

    Ik ben elektronicus. Prof Gerding heeft het gehad over een robotje, dat door een kuiken werd aangezien als zijn moeder-kip. Het bleek dat het robotje de kant wilde opgaan van het kuiken. Ik ben erg geïnteresseerd in het elektronisch schema van de elektronica in de robot.

    Met vriendelijke groet van Jan

    Geliked door 1 persoon

  12. Zwerver

    Experimenteel wetenschappelijk onderzoek naar grensoverschrijdende ervaringen kan helemaal niet. De enige grens die er werkelijk is, is de grens die Liefde heet. Over het wezen van Liefde valt wetenschappelijk, laat staan experimenteel, niets te vertellen. Iedere uitkomst van dat onderzoek is bij voorbaat flauwekul die je mee voert in een wereld van geloof.

    Like

  13. Jan

    Al snel kunnen misverstanden ontstaan over wat we met woorden bedoelen. Als over “grensoverschrijdende” ervaringen spreken, over welke grens hebben we het dan? Dat dient eerst vastgesteld te worden. Sommige grenzen kunnen door de wetenschap overschreden worden. Dan denk ik bijvoorbeeld in het verleden over elektromagnetisme. Tegenwoordig aan onderwerpen van de parapsychologie. Of metafysische onderwerpen in het fysische domein brengen, en dus ons fysisch inzicht in de natuur uitbreiden.

    In ieder geval kan men correlaties tussen bekende en grensoverschrijdende fenomenen vaak vaststellen. Daarna kan men door experimenten het inzicht in oorzaak-gevolg inzichtelijk maken.

    Maar ik ben er van overtuigd dat er grenzen zijn aan het menselijk “kennen”. Als we spreken over “liefde”, of “leegte” (sunyata) of over “god”, dan hebben we het over grenzen die niet “wetenschappelijk” overschreden kunnen worden door de “mens”. Dus “wetenschappelijk” en “mens” tussen haakjes…. (als je snapt wat ik bedoel, zei Heer Bommel, verzin een list Tom Poes)

    Like

  14. Jan

    Grenzen ontstaan door het beperkte bevattingsvermogen van de denkende mens. Elke keer wanneer ons denken in de oneindigheid van het bestaan tracht door te dringen, moeten we ons beperken omdat we zelf beperkt zijn. Maar wanneer men zich de eigen beperkte wereld heeft eigen gemaakt komt de vraag: “wat is er achter die grens?” Zo ontstaan meerdere grenzen na elkaar: als schillen van een ui. In het diepste binnenste van de uit is niets, leegte, sunyata en aan de buitenste grens is de oneindigheid.
    Empedocles Grieks filosoof 492-432 v.Chr. zei al zoiets als:
    “God, de eeuwige cirkel, waarvan het middelpunt overal en de omtrek nergens is” Ik zie dan een vracht uien waarvan iedere ui meent dat zijn essentie, zijn middelpunt als “individu” bestaat en zijn buitenste grens de buitenste schil van zijn lichamelijkheid is. Terwijl Empedocles lang geleden al duidelijk wist, dat god in het middelpunt van elke ui, onzichtbaar en ontastbaar aanwezig is: overal. Maar dat buiten de uien onbeperktheid en onbepaaldheid heerst.
    Dat heb ik geleerd bij de theosofen in de esoterische wijsbegeerte: de leer der hiërarchieën. Als je het snapt kan je het begrijpend ervaren. Wanneer je het niet snapt, dat kan het als een bedreiging overkomen.
    Zwerver die zwerft wat rond op de oppervlakte van zijn ui. Ik heb de indruk dat vele uien niet snappen wat hij bedoelt. Het is ook lastig om het “ik” en het “ego” met het denken te benaderen: want het middelpunt van de uit is er wel degelijk. En de essentie van leegte binnenin en buitenom is toch wel aanwezig, al is die afwezig (paradoxje). We spreken dan van het veld van alle mogelijkheden. En dat is wel heel erg veel: TE veel !! Ik heb iets gevonden over het “veld van alle mogelijkheden”…
    consciousness-is-the-field-of-all-possibilities.
    http://www.dreammanifesto.com/consciousness-is-the-field-of-all-possibilities.html
    Iedereen heeft gelijk en ongelijk (voordat Zwerver en Paul elkaar in de haren vliegen. 🙂

    Geliked door 1 persoon

  15. Zwerver

    @Jan

    Voor mij ligt de zaak heel simpel, maar inderdaad niet wetenschappelijk. Er is zelfbewustzijn en er is bewustzijn. Dan kan je gaan roepen dat alles bewustzijn is, maar dan zeg je feitelijk dat alles zelfbewustzijn (ego) is. Dat schiet niet erg op, want dat kent iedereen. Er is dus een begrenzing. En merkwaardigerwijs gaat het daar maar zelden over.

    Ik lees hier: Volgens gelovige (zo meldt het programma) neuropsychiater Aleman (Je brein de baas) zou de religieuze ervaring ook een oorsprong van buitenaf kunnen hebben.

    Ik lees hier dus onzin. Die Aleman drukt zich in ruimtetijd uit, dan begrijp je dus niet waar het over gaat. Hij stelt ook dat een ervaring per definitie subjectief is. Dat is zowel waar als onwaar. De ervaring is subjectief en de ervaring kan zijn dat het subject verdwijnt. Dat is in tegenspraak met elkaar, dus dat gaan de geleerde heren (zelden dames) nooit en te nimmer begrijpen.

    Like

  16. Zwerver

    De grens/begrenzing is ook heel eenvoudig aan te geven. Als iemand zegt: „ik hou van jou”, dan is er een subject en een object. Dat snapt iedereen en iedereen ervaart het ook zo. Het subject (ik) houdt van het object (de ander of het ander) Idem uiteraard als het „ik haat jou” is. (Ik ben jaloers op jou, ik oordeel jou.)

    Gerichtheid is de grens bekeken vanuit het subject. Vanuit ongedeeldheid bekeken is de grens Liefde. Liefde is in essentie nergens op gericht, maar dat weet het subject niet. Ik bedoel, vertel zoiets eens aan een verse weduwe. Goede kans dat je een klap in je gezicht krijgt;-)

    (Of juist niet als het huwelijk erg slecht was)

    Like

  17. @Paul, wetenschappelijke onderzoek naar paranormale fenomenen heeft toch nog toe weinig opgeleverd, waarschijnlijk omdat deze fenomenen ongrijpbaar zijn en zich meestal in subliminale staat of in de droom manifesteren en zich niet laten afdwingen onder laboratoriumcondities.

    Je zou tevens kunnen stellen dat we nog niet over de juiste wetenschappelijke methodieken beschikken om hier verder onderzoek naar te verrichten.

    Zelf zou ik me wel als ervaringsdeskundige durven te benoemen en ben er van overtuigd dat ons brein over onvermoede mogelijkheden beschikt die we bij lange na nog niet in kaart hebben.

    Prof H van Praag heeft er overigens een aantal interessante boeken over geschreven.

    https://nl.wikipedia.org/wiki/Henri_van_Praag

    Like

  18. @Valere: “En misschien bestaat “materie” , zoals we dat gewoonlijk voorstellen, helemaal niet ; en is er alleen bewustzijn”

    Valere, bedoel je nu te zeggen dat er enkel het bewustzijn van de waarnemer bestaat. (Solipsisme).

    Like

  19. Jan

    @Egbert:
    “Valere, bedoel je nu te zeggen dat er enkel het bewustzijn van de waarnemer bestaat. (Solipsisme).”
    @Zwerver:
    “Dan kan je gaan roepen dat alles bewustzijn is,…”

    Dat alles bewustzijn is, is een denkmodel: je kan het geloven of niet. Ik had al een link gegeven:
    http://www.dreammanifesto.com/consciousness-is-the-field-of-all-possibilities.html

    In dat artikel staat:
    Mindstuff
    The English language does not have a good word for this mental essence. In Sanskrit, the word chitta, often translated as consciousness, carries the meaning of mental substance, and is sometimes translated as “mindstuff”. It is that which takes on the mental forms of images, sounds, sensations, thoughts, and feelings. They are made of “mindstuff” rather than “matterstuff”.

    Mindstuff, or chitta, has the potential to take on the form of every possible experience – everything that I, or anyone else, could possibly experience in life; every experience of every being, on this planet, or any other sentient being, anywhere in the cosmos. In this respect consciousness has infinite potential. In the words of Maharishi Mahesh Yogi, “Consciousness is the field of all possibilities”.

    Dit is het (nogal oosterse) wereldbeeld: het filosofisch idealisme. Maya: ofwel, illusie/begoocheling.
    In het Nationaal religie debat heeft Paul duidelijk geconstateerd dat er veel breinen aanwezig zijn. Deze breindeskundige hangen het (nogal westerse) wereldbeeld aan: alles is materie. En sommige erkennen daarnaast nog een abstracte christelijke god, of restanten daarvan.

    We hebben het dus allemaal over god, (al hebben de a-theÏsten dat niet door: die noemen het materie) (en de boeddhisten ook niet: die noemen het chitta) en aangezien we daar niet met ons verstand bij kunnen hebben we allemaal gelijk en ongelijk. Zelfs de brein-wetenschappers die ook “invloed van buiten” erkennen.

    Like

  20. Zwerver

    @Jan
    Ik heb de link wel gelezen, maar ik lees er het gebruikelijke verhaaltje in. Het veld van alle mogelijkheden is een nietszeggende kreet waar je weer alle kanten mee op kunt. Wat er wel in staat wat van belang is, is de vertaling van het begrip Maya. Het woord illusie heb ik zelf ook wel gebruikt, maar het dekt de lading niet. Wat beter de lading dekt is een vals geloof over de wereld. Delusie is een beter woord. (mijn spellingscontrole herkent het woord niet eens)
    Wat ik er ook lees is dat alle verschijnselen projecties zijn in bewustzijn. Dat is niet onwaar, maar als je dergelijke informatie mentaal tot je neemt, dan wordt je alleen mentaal wat wijzer. Want als je dit mentaal begrijpt dan resulteert dat tot de universele kreet: alles verschijnt in bewustzijn. Alles is dus bewustzijn en dat schept eindeloos mogelijkheden. Ja, zo lust ik er nog wel een paar. Dat resulteert in mensen die een leer (geloof) volgen.
    Er zit niks anders op dan intrinsiek te begrijpen wat het verschil is tussen zelfbewustzijn (lokaal bewustzijn) en bewustzijn, terwijl het tóch hetzelfde is. Dat dient ieder individu te doen door er naar te leven, niet door het mentaal te begrijpen.
    Ik zie ook dat in de link chitta wordt vertaald als zowel bewustzijn als mindstuff. En dan wordt het steeds chaotischer. Terwijl het in de kern supereenvoudig is. Ik (lokaal bewustzijn) ben waarnemer van de verschijnselen. De egomens gaat zich een identiteit aanmeten aan de hand van de waargenomen verschijnselen. Dat kan ook niet anders, want bewustzijn (waarnemendheid) is letterlijk niets. Ik als egomens kan niet nadenken over niets, dat is on-mo-ge-lijk. Doet de egomens het wel, dan resulteert dat in een geloof. Bijvoorbeeld dat alles bewustzijn is.
    Maar zoals ik al eerder schreef: God heeft een list bedacht. Diep verborgen in het mensenhart en onbereikbaar voor iemand. Alleen niemand kan er bij. Alleen niemand kan dan ook begrijpen waarom er een God noodzakelijk is voor de wereld waarin we leven. Iemanden geloven in God, niemanden weten in God. (Grappig om niemand in meervoud te schrijven, dat bestaat eigenlijk niet en dat klopt!)

    Like

  21. Jan

    @Carla
    Bedankt voor de link: https://degrotevragen.nl/religie/gek-als-je-gelooft/
    Ik heb er meteen een reactie onder geplaatst, met wat geestverruimende inzichten. Ik hoop dat ze de spirituele dimensie ervan ontdekken. Ik ben benieuwd of ze het plaatsen. Het is dan wel een ietse pietsje anders dan de eerste opmerking daar:
    “U heeft gelijk volgens mij worden ongelovigen gehersenspoeld dor de satan.”

    Dit mijn reactie.

    Ben je gek als je gelooft? Bij ons in het dorp is er een dorpsgek. De hele dag door zit hij op een bankje onder een boom en loopt wat rond. Een leeg hoofd, vanwege een insult in bezopen toestand. Hij is totaal ongevaarlijk.

    De meerderheid schijnt gelovig te zijn. In het stukje staat dat 8 op de 10 mensen zichzelf als gelovig ziet. Die andere 2 erkennen dus niet dat ze gelovig zijn, maar meestal zijn dat gelovige a-theÏsten: ze geloven dat god niet bestaat. En dan zijn er nog een handvol agnosten. Die “geloven het wel”. Conclusie: bijna iedereen gelooft wel wat.

    Nu zijn sommigen theïsten en atheïsten nogal erg overtuigd van hun opvatting. Dat geeft strijd en oorlog. De God der monotheïsten is meestal een AAA-god: almachtig, alwetend en algoed. De god van de atheïsten is de mammon (het geld en de AAA notering bijvoorbeeld van de banken)

    Er is dan een strijd tussen de AAAgod en de AAAmammon. Ze hebben allebei kerken: bijvoorbeeld de Christelijke kerk of het Kapitalistisch stelsel. Het zijn gevaarlijke mensen die in macht denken.

    Daarom ben ik van mening: je kan beter gek zijn dan gelovig. Drink wijn inplaats van water, misschien onderga je wel de mystieke bruiloft van het kruis. Jezus ging ons voor met zijn eerste wonder.

    Like

  22. Jan

    Zwerver. Je zit op een erg hoog abstractieniveau met het post- of pré- bewustzijn. Of je subject-object dualiteit of eenheid. Je kan volgens mij er niet met woorden over communiceren. Woorden behoren tot de dualiteit en jij tracht dat te overstijgen. En ondertussen neem je stelling in, voor en tegen bepaalde denkbeelden van anderen. Nu doe ik dat ook, en eigenlijk ieder mens. Maar toch, ik schreef al dat je zwerft over de buitenste schil van je ui. Maar de rokken of schillen van de ui, de grenzen van de hiërarchieën daaronder, zijn ook allemaal bestaansgebieden. En die hebben ook hun waarde, voor degene die graag in die laag leven. Dat noem ik geen onzin.
    Maar leg me eens uit: de dualiteit van bewustzijn en onbewustzijn. Ze wisselen elkaar af in de tijd, bijvoorbeeld met waken en slapen of leven en dood. Als je de tijdsbegrenzing doorbreekt, dan vallen leven en dood tezamen, en subject en object ook tezamen. Want aan elke duale tegenstelling ligt een eenheid ten grondslag. En in die eenheid kan dus echt geen dualiteit bestaan…. Dan verdwijnen ze beiden!!!!!! Daar kan de mens niet over spreken toch? Want in de staat van de eenheid van “bewust en onbewust”, is er geen waarnemendheid: je kan niks waarnemen omdat “je” (als waarnemend subject) niet kan bestaan. Zo simpel als jij het voorstelt is het mijns inziens niet. Tenzij je god bent, 😉
    Nog een vraag. Bij de theosofen kennen ze een menselijk ego en een menselijk reïncarnerend ego. De vraag stellen is hem beantwoorden… zouden er meerdere tijden zijn? Misschien is de tijd van Chronos langzaam gegaan en de tijd van Kairos, zijn kleinzoon, snel gekomen. Kairos een soort religieuze ervaring?
    https://nl.wikipedia.org/wiki/Kairos_(mythologie) en zijn grootvader Chronos:
    https://nl.wikipedia.org/wiki/Chronos

    Like

  23. Jan

    @Paul. even off topic als het mag.
    Als je prof Gerding ziet, doe hem dan de groeten van me. Ik heb na zijn lezing van het Studium Generale in Maastricht nog o.a. met hem samen in het café er tegenover gesproken over parapsychologische en mystieke zaken gesproken. En later in het Lipsius gebouw herkende hij me meteen en zijn we na afloop nog een drink en eetgelegenheid tezamen gekomen. Gezellige man.
    Het is toch leuk dat het christendom staat in het teken van wijn drinken om te communiceren. Alcohol en spiritualiteit, lijkt wel op carnaval en zweethutten: reinigings rituelen bij inwijdingen in de mysteriegodsdiensten en het volksgeloof.
    Woensdagavond in Maastricht kwam ik nog kinderen tegen met maskers op: Halloween, afkomstig van het Keltische ritueel Samhain. Een typisch overgangsritueel, wanneer de zomergoden verdwenen zijn en de wintergoden nog niet hun volle kracht ontplooit hebben. Dan bestaat het gevaar dat de demonen de macht overnemen. OM de demonen af te schrikken maakten men maskers van uitgeholde pompoenen.
    https://isgeschiedenis.nl/nieuws/oorsprong-van-halloween
    De christenen hebben het netjes ingepast in het christelijke leven, met allerzielen en allerheiligen. Jammer dat zielen en heiligen het niet zo goed meer doen tegenwoordig. Misschien zou de kerk wat zieltjes kunnen terugwinnen door terug te vallen op de oorspong van Halloween: een beetje demonische ervaringen om te griezelen, net als bij Harry Potter. 🙂 En de communie MET voldoende hoeveelheid wijn! Gebakjes in plaats van een hostie zou het ook wel goed doen.

    Like

  24. @Jan: “Deze breindeskundige hangen het (nogal westerse) wereldbeeld aan: alles is materie”.
    Of alles materie is dat denk ik ook niet, maar het brein is zeer zeker materie, je wordt in deze nog eens goed met de neus op de feiten gedrukt als je en een goede vriend van je ziet overlijden aan de gevolgen van een hersentumor.
    Ik ben ook nog bezig Jan het begrip “Chitta” te ontrafelen.;-)

    Like

  25. Jan

    Egbert: “Ik ben ook nog bezig Jan het begrip “Chitta” te ontrafelen. 😉 ”

    In de lessen bij de theosofen ben ik wel manas (sanscriet=denkvermogen) tegengekomen, niet chitta (sanscriet=denkstof). Pas later merkte ik dat ze in de esoterische wijsbegeerte veel weggelaten hebben van de Indische filosofieën. Ik ben het “idee chitta” tegengekomen in mijn jeugd. Toen was ik bezig met spiritisme en volgde lezingen bij helderzienden. Ik las boeken van helderzienden zoals Gijsbert v.d. Zeeuw en Dijkshoorn. Daarin wordt een soort ijle stof beschreven die onder het voorstellingsvermogen van de mens tot een bepaalde vorm wordt gebracht. Wanneer er niet meer aan gedacht wordt, vervluchtigd die vorm weer in een soort ijl wolkje dat wegzweeft. Bij veel denk-energie wordt die vorm steeds vaster en valt zeer langzaam uiteen. Die helderzienden reisden dan door diverse werelden die gemaakt waren onder invloed van menselijk denken. Als technicus met veel fantasie, leek me dat wel plausibel. En je kwam het ook nog tegen als “ectoplasme” bij de spiritisten. Ik ben nog een paar jaar spiritist geweest. 🙂 Ik heb een filmpje gevonden over chitta vanuit de hindoe visie. Het grote verschil is, dat bij de hindoe’s een reïncarnerend ego bestaat, terwijl bij de boeddhisten er geen afzonderlijk ego op na houden. Moeilijk voor een westerling: het anatta (niet zelf) Mensen zijn als het ware spiegels van het ene zelf (Atman= menselijk zelf) spiegels van het (Brahman= kosmisch zelf)

    Een internationale religie dialoog lijkt me beter dan een nationaal religie debat. Hier in het westen is weinig kennis over bewustzijn en teveel over materie. Nu ik dat filmpje zie, begrijp ik hoe ik op het idee van menselijke wifi ben gekomen. Het is niet MemWIFI, maar chitta……

    Like

  26. Zwerver

    @Jan
    Je schrijft: Je kan volgens mij er niet met woorden over communiceren. Woorden behoren tot de dualiteit en jij tracht dat te overstijgen.
    Mystici slagen er uitstekend in om er met woorden over te communiceren. Ik gebruik hun taal ook, ergo in mijn avatar communiceer ik er mee. (Terzijde, vergelijk hem voor de lol eens met die van internettoerist) Woorden kunnen het woordloze uitdrukken. Mystiek is voor de buitenstaander dan ook onzinnig gebrabbel, het is bedoel voor ingewijden of voor hen die ingewijd willen worden. Mystiek kan dan ook niet onderworpen worden aan een experimenteel, wetenschappelijk onderzoek.
    Je schrijft: Maar toch, ik schreef al dat je zwerft over de buitenste schil van je ui.
    De vergelijking van de ui is mij niet onbekend. Wie zichzelf afpelt houdt letterlijk niets over. Het nadeel van vergelijkingen is dat deze soms te letterlijk worden genomen. Dan verbeeldt men zich dat men 24/7 niets moet zijn. Dat is onmogelijk. Waar men het daar over heeft is de r e a l i s a t i e van het niets als in niet-zijn. Realiseren wil zeggen dat het individu iets tot stand brengt. Na gedane zaken pak je je leven weer op als Mens zijnde. Mens met zelfbewustzijn, maar dan ‘anders’. Dan wordt de Mens het verschil duidelijk tussen zelfbewustzijn en bewustzijn, wat toch hetzelfde is.. Of zoals mystici zeggen: de geliefden ontmoeten niet elkaar, maar elkaar IN elkaar. Of zoals Jezus zegt: Zie, het Koninkrijk Gods is in u. (Ik beschouw Jezus ook als mysticus, althans, de mensen die hem gestalte hebben gegeven)
    Je schrijft: Maar leg me eens uit: de dualiteit van bewustzijn en onbewustzijn. Ze wisselen elkaar af in de tijd, bijvoorbeeld met waken en slapen of leven en dood. Als je de tijdsbegrenzing doorbreekt, dan vallen leven en dood tezamen, en subject en object ook tezamen. Want aan elke duale tegenstelling ligt een eenheid ten grondslag. En in die eenheid kan dus echt geen dualiteit bestaan…. Dan verdwijnen ze beiden!!!!!!
    We dienen onderscheid te maken tussen waarnemen en het scheppen van beelden. Hoewel deze uiteraard onderdeel zijn van één en dezelfde geest. In waarnemen kan sowieso geen onderscheid zijn, waarnemen is niets, noppes. Het scheppen van beelden schept dualiteit. Ook als jij in het pikkedonker je ogen sluit kan je nog steeds beelden scheppen. Beelden (verschijnselen) hebben de eigenschap dat ze complementair zijn aan het spiegelbeeld. Dag kan niet zonder nacht bestaan en de dood niet zonder leven. Dit is uitermate belangrijk in zelfkennis.
    Je hebt dus gelijk als je schrijft dat ze beiden verdwijnen in aanwezigheid van elkaar. Leven en dood heffen elkaar op in het niets. Maar nu komt het: Jan leeft…. Daarom kan een mens wel de Christusdood sterven terwijl hij fysiek toch blijft leven. (Anders zou je suïcide plegen) Je zou de Christusdood ook een geestelijke suïcide kunnen noemen.
    Je schrijft: Want in de staat van de eenheid van “bewust en onbewust”, is er geen waarnemendheid: je kan niks waarnemen omdat “je” (als waarnemend subject) niet kan bestaan. Zo simpel als jij het voorstelt is het mijns inziens niet. Tenzij je god bent,
    Naast de 3 normale bewustzijnsstaten is er Turiya, volgens mij ben je daarmee bekend. Er is echter nog een 5e bewustzijnsstaat waarin inderdaad geen waarnemendheid is. Maar hoe weet ik dat dan? Het is een diepe staat waarin de polariteiten afwezig zijn én het waarnemen ook zichzelf niet meer waarneemt (wat in Turiya gebeurd) Dan zit je inderdaad een behoorlijk eind in God. De enige mogelijkheid om er weet van te hebben is dat je naderhand weer terug keert in de wereld zoals we die kennen met haar polariteiten. Je merkt het verschil op. En nee, ik ben God niet. Geen mens kan God zijn. De enige mogelijkheid om een idee van God te krijgen is door met de ogen van God te kijken: ongedeeld waarnemen. Dat is tevens de kern van mystiek. Overigens wordt Turiya door sommige bronnen als verlichting omschreven, ik ben het daar niet mee eens.
    Je schrijft: Nog een vraag. Bij de theosofen kennen ze een menselijk ego en een menselijk reïncarnerend ego. De vraag stellen is hem beantwoorden… zouden er meerdere tijden zijn?
    Ik weet daar geen antwoord op. Chronologische tijd lijkt mij het meest logisch. Ik als mens kan mij in geestelijke zin ontwikkelen, dat gebeurd chronologisch in tijd. Er zit een heldere logica in oorzaak en gevolg, meerdere tijden zouden het verwarrend maken.

    Like

  27. Jan

    Meer over chitta.
    Ik herinnerde me nog een youtube van Sadhguru over chitta. Ik heb het terug gevonden. Hij sprak o.a. over chitta. Ik was ontroerd door de klank van zijn stem, of de manier van uitspreken. Het doordringen van zuiver ongevormd chitta lijkt me een soort “religieuze ervaring” te zijn. Om ontopic te blijven 😉
    Het gaat over de creativiteit. Eerst heeft hij het over het rationaliteit, impliciet het brein en DNA; geheugen in verschillende vormen (lichamelijk en ook nog mentaal geheugen) en ook over intelligentie, denken, manas en dergelijke. Pas op het eind heeft hij het over chitta 10:27, en daarna ook nog over god. Tezamen met het andere filmpje geeft het een inzicht in de menselijke geest, volgens (wat ik er dan van begrepen heb) het hindoeïsme.
    Voor Zwerver: Sadhguru spreekt ook over “ahamkara” het “ego” of de “ikmaker”
    https://en.wikipedia.org/wiki/Ahamkara interessant is, waar ego is kan het zelf niet doordringen !!

    Like

  28. Zwerver

    http://nl.tripurashakti.com/ahamkara/

    @Jan

    Hier geven ze de gebruikelijke uitleg van de ruimte achter “ik ben” voor ahamkara.
    Merk ook op dat emoties gebruikt worden voor de ik maker. In de menselijke emoties ligt inderdaad een ik-versterkende kracht. Woedend, jaloers enz. is een zijnstoestand, welke de subject/object relatie aanjagen. De weg van zelfkennis bestaat er uit om aanwezige emoties noch te ontkennen noch te erkennen, maar gewoon te “laten zijn”.

    Beetje jammer is weer wel dat ze Bewustzijn als de echte, eeuwigdurende bron van waar geluk afschilderen. (Als je egobelangen wilt aanwakkeren dan moet je dat zó doen.) Het is tevens onwaar.

    Ik zie tevens dat ze Brahman, Atman, Zelf, Turiya of Liefde, Stilte, Vreugde, Zelf-realisatie op één grote hoop gooien. Zo zie je maar dat internet een bron van informatie is, maar ook van desinformatie.

    Like

  29. Jan

    @Zwerver,
    Bedankt voor je antwoord op mijn vragen. Ik heb de indruk dat ik het aanvoel. We hebben het over verschillende bewustzijnstoestanden. Vandaar dat ik je niet zo goed begrijp met subject en object enzo. Ik had het idee dat je een toestand bedoelde waar de menselijke geest niet meer aanwezig is, dus voorbij de absolute leegte met een volmaaktheidsgevoel. Ik meen dat je met object bedoelt: hetgeen waar het subject mee geïdentificeerd is. Zonder die identificatie is er alleen gewaarzijn. En dat kan, is mijn ervaring, nog verschillen met de mate van concentratie in een creatief proces (in de flow) of met het vormloos waarnemen van concepten zonder echt “aanwezig” te zijn en de duisternis te aanschouwen zonder te zien (of zoiets).Om niet in allerlei woorden verstrikt te raken ga ik niet te diep op allerlei termen en definities in. Ik weet er zelf niet zoveel van, alhoewel (moet ik toegeven) heb ik meer dan gemiddeld kennis van de leringen van het hindoeïsme dan de hindoe’s zelf. Tenminste in de tempel hier in Heerlen, heb ik begrepen. Maar die kennis van de leringen dat maakt ze niet uit: het gaat hen om de ritualen te beleven, en of een god nu Vishnu of Shiva heet, maakt niet zoveel uit. Het gaat om de geuren en kleuren en de muziek met de geluiden en de onbegrijpelijke gebeden in het Tamil van de priester dat onafgebroken klinkt tussen het luide klokgelui dat steeds de muziek overstemt. Kinderen die door te tempel rennen, wapperende kleurige gewaden van de vrouwen en de blote bovenlijven van de mannen. Beeldjes die rond gedragen worden. Je hebt toch niks aan al die kennis. Dat is maar een hobby van me, en ik weet er bijna helemaal niks van ten opzichte van de prof hindoeïsme en boeddhisme in Nijmegen.
    Van hem heb ik geleerd dat er geen orthodoxie bestaat in het hindoeïsme, uitzonderingen daar gelaten. Er is een orthopraksie: het gaat niet om de leer, maar om het juiste uitvoeren van de rituelen.
    Ik moet dan denken aan het katholicisme voor de jaren 60 van de vorige eeuw. De leer maakt niet uit, als de processie maar mooi is en de communikantjes veel kadootjes krijgen. Voor het zondigen kon je naar de biecht: de soep werd niet zo heet opgediend als bij de protestanten boven de rivieren.
    Een nationaal religie debat, vind ik qua gedoe een nogal koude bedoeling van rationaliteit. En dat zegt die leuke baardaap Sadhguru ook !! Pas op met je intellect want het is een scherp mes waarmee je jezelf flink kan bezeren. Een van die religie debatters zei ook zo: dat een religieuze ervaring pijnlijk kan zijn. Nogal wiedes als we er zo precies over nadenken, en over zware plichten voor de AAAgod praten.
    Op naar de warme boven volkeren religie dialoog… 😉
    Ik wilde eens laten zien wat er zoal gebeurt bij een feest bij de hindoe’s in Heerlen. Maar ik schrok me rot zeg, kom ik een filmpje tegen waar mijn eigenste kalende kruin op staat. Zo zie ik mezelf nooit. Dus als je meteen na de eerste minuut tussen al die bruine Tamils een witneus ziet, met een kalende kruin en lange grijze haren links in beeld die een filmpje maakt met zijn telefoon: dat ben ik dus. Over ego gesproken…. 🙂
    Ahamkara (Sanskriet) (uit de occulte woordentolk)(compact verhaaltje)
    “Een samengesteld woord: aham, ‘ik’, en kara, ‘maker’ of ‘doener’, van de wortel kri, ‘doen’, ‘maken’; ikheid, persoonlijkheid. Het egoïstische en mayavische beginsel in de mens, geboren uit onwetendheid of avidya, dat het begrip ‘ik’ voortbrengt als iets wat verschilt van het universele ene Zelf.”

    Like

  30. Zwerver

    @Jan
    Inderdaad, bewustzijn is altijd in een toestand. Daarom moet je ook oppassen met een kreet als „Alles is bewustzijn”. Je zegt er namelijk niks mee. En de mens moet ook oppassen voor het intellect. Het intellect wil altijd alles maar weten en vooral ook geloven. Ik ben ooit eenmaal in het Akasha veld geweest. Wie daar niet is geweest die kan twee soorten geloof aanhangen: Akashaveld is onzin, bestaat niet. Of Akasha veld bestaat, dat geloof ik.
    Het is zaak om jezelf te ontdoen van ieder vorm van geloof, dat hebben de Hindoes wel begrepen denk ik. En dat is verschrikkelijk moeilijk, omdat men altijd A wil geloven of B wat het tegendeel is. Er tussen in, dat is voor het intellect te hoog gegrepen.
    De niet-gelover betreedt „het Pad”, welke zich ontvouwt door er op te gaan lopen. Iedere trede is een stap in het duister. Het Akashaveld is voor mij een diepe, persoonlijke ervaring. Maar die is niet reproduceerbaar, je kan het niet ‘doen’. (Hans Gerding heeft daar dus pech) Zo ontwikkel ik mijn ideeën over bewustzijn. Mijn bewustzijn is zowel persoonlijk, lokaal, individueel. Maar bewustzijn is óók universeel. Maar dat kan het intellect nooit begrijpen, de wetenschap grijpt er naast. Mijn conclusie is dan ook dat God letterlijk alles waarneemt. Van de grootste misdaad tot de meest verheven daad. Ergo: het leven van Jan gaat ook niet verloren. Er is alleen bewustzijn nodig om Jan’s leven nog een of meerdere keren te beleven. En Jan’s leven is dan ook zoals Jan het beleeft heeft, niet anders.
    Maar geloof aub geen woord van wat ik schrijf, een ieder van ons zal zelf het Pad moeten bewandelen. Of niet natuurlijk. Niemand ligt er ergens wakker van als iemand onwetend blijft.

    Like

  31. Jan

    @Egbert en Zwerver
    Over “bijzondere ervaringen”, niet direct “religieus” maar “paranormaal”.

    Gebeurtenissen die nog moeten gebeuren kunnen worden aangevoeld. Zo kan eventueel toekomstig gevaar worden afgewend. Het valt onder paranormale verschijnselen. Dat er verschillende tijden bestaan vind ik een mooie verklaring hiervoor.

    Je kan ook aannemen dat alles wat al bestaan heeft en nog zal gaan bestaan gedetermineerd is, zodat in een hogere dimensie de tijd een ruimtelijke dimensie wordt: de vierde ruimtedimensie. Alle gebeurtenissen zijn dan in één moment gevangen. Dat is het idee van Einstein: het 4D blokuniversum. Het nadeel van dit Einstein universum is, dat alles vastligt: er is geen vrije wil.

    Een waarnemend subject kan in die 4 dimensionale ruimte op verschillende plaatsen waarnemen langs een privé tijd. Maar hij kan geen invloed op de gebeurtenissen uitoefenen. Waarnemen kan in de drie dimensies in de 3d ruimte zijn, maar ook in de vierde dimensie, dus op verschillende tijden. Dat schijnt door fysici nagemeten te kunnen worden en het blijkt tot met hoge precisie te kloppen. Lichstnelheid, Lorentzcontractie, vervorming van de 3d ruimte door massa en de ongelijktijdige ervaring van verschillende subjecten van gedetermineerde gebeurtenissen. Voor de één kan eenzelfde gebeurtenis nog in de toekomst liggen en voor de ander in het verleden.

    Als je dan een beetje “los” zit, kan je zogenaamd helderziend zijn en wat door de tijd reizen.

    Om mijn eigen ervaring in te passen, neem ik nog een andere tijd aan, waarin de wil een rol speelt. Die wil vervormt dan het gedetermineerde universum langs een vijfde tijd.

    Het maakt me ook niet echt uit of het op de ene manier waar is of de andere manier, of nog anders. Wat ik wel ervaar is dat we in een wonderlijke wereld leven. Mijn kleinzoon is vrijdag één geworden en mijn vrouw is vandaag jarig en mijn zoon over tien dagen. Het stikt hier van de schorpioenen.

    Like

  32. @Jan, de theorie van het blokuniversum sptrrkt me niet zo aan, ik denk dat mensen (mede) hun eigen toekomst bepalen, maar zich daar niet van bewust zijn omdat we grotendeels aangestuurd worden door het onbewuste en door het feit dat alles met elkaar verweven is, wordt mooi in de Tantra leer beschreven wordt, (even hypothetisch), voordat jij in het vliegtuig stapt wat later neerstortte was er al een hele grote keten van gebeurtenissen aan vooraf gegaan welke tot de uiteindelijke rampzalige resultante heeft geleid, wel is het inderdaad zo dat gebeurtenissen soms hun schaduw vooruit werpen.

    Ik heb vaak de I Tjing geraadpleegd, (doe het nog regelmatig) waar Jung zo enthousiast over was en moet zeggen dat de uitkomsten me soms qua nauwkeurigheid uitermate verbazen, gefeliciteerd overigens met de verjaardagen van je familie.

    .

    Like

Reacties welkom.

Deze site gebruikt Akismet om spam te bestrijden. Ontdek hoe de data van je reactie verwerkt wordt.