Eigenlijk gaat het niet om de vraag of God bestaat en of het geloof in God zinvol is. In het middelpunt staat het volgende probleem: waarom geloven we in God? Wat maakt God voor ons bruikbaar en waardevol? Filosoof Jan-Auke Riemersma vraagt zich dit af in zijn artikel Katafatisch. Die titel staat voor zoiets als bevestigend spreken over God. Volgens hem biedt God in ieder geval ‘eschatologische hoop’.
Voor de Lachende Theoloog, zoals de docent filosofie zich ook wel noemt, is het antwoord op deze vraag niet moeilijk te geven. Voor hem is het zonder meer duidelijk dat wij zelf niet in staat zijn om te weten wat de waarde en de zin van het leven is.
‘Waarom dit lijden, waarom dit vervloekte bestaan, waarom zijn wij, onwetenden, op deze planeet in een eindeloos grote werkelijkheid? We kunnen, als we inhoudelijk willen spreken over de ‘zin’ van het bestaan, niet anders dan verwijzen naar een persoon of zaak buiten (of ‘boven’) ons. Het minste wat we mogen willen is ‘eschatologische hoop’.’
Volgens Riemersma overtreft God, vanzelfsprekend, de grenzen van ons logisch werkende verstand. God zelf is dan niet-logisch, denk ik logischerwijs. Dat verklaart tevens de wonderen die zijn goddelijke incarnatie op aarde, Jezus, indertijd deed. Wonderen zijn per definitie niet-logisch.
‘Anselmus zegt in Proslogion 16: ‘Heer, Gij zijt dus niet slechts datgene waarboven niets groter gedacht kan worden, maar ook iets groter dan gedacht kan worden’. Als wij God inderdaad beschouwen als een wezen dat in alle opzichten perfecter is dan wij zijn, zelfs in die mate dat Hij ons begrip overstijgt, waarom zouden we dan vasthouden aan de idee dat God zich moet onderwerpen aan de logische regels?’ (Uit: proefschrift Naturalisme and Theism, pag 100 (over de integratie van wetenschap en religie, 2011) – Riemersma.)*
Hierover gaat zijn artikel: als God niet-logisch is, dan bestaat Hij in ieder geval. We zijn niet in staat om – Riemersma parafraseert natuurkundige en filosoof Evan Fales – het bestaan van God op logische en systematische wijze te ontkennen.
‘Of, anders gezegd: een niet-logische werkelijkheid is voor ons zo complex en overvloedig dat het begrip ‘God’ altijd ergens naar verwijst.’
Jan-Auke Riemersma (foto: J-AR) verwijst ook naar Descartes die stelde dat God zelfs het ‘[logisch] onmogelijke’ kan. Welk concept is bruikbaar, vraagt Riemersma zich ten slotte af. Maar eigenlijk doet dat er niet toe, zo concludeert hij.
‘Is God goed én niet-goed? Probeer niet te doorgronden wat dit betekent, maar streep de eigenschap weg die niet bruikbaar is.’
Om vervolgens het volgende probleem in het middelpunt te zetten: Waarom geloven we in God? Wat maakt God voor ons bruikbaar en waardevol? Dat weten we misschien pas echt bij het einde der tijden. Is de eschatologische hoop.
* De conclusie van dit proefschrift luidt: ‘Het is mogelijk om naturalist en theïst te zijn. De werkelijkheid, zoals wij deze bezien, bestaat uit twee domeinen. Het is daarom mogelijk om wetenschap te bedrijven en te geloven in een God die de wetenschappelijke beschrijving van de werkelijkheid te boven gaat.’
Zie: Katafatisch
Illustr: visualfunhouse.com
GODEN EN MENSEN 
Geweldig …… wat een veelzeggend plaatje, rechts boven op deze site.
LikeGeliked door 1 persoon
Dank Paul, echter …… ik heb geen facebook account.
Moest ik ook maar even niet doen. Zonder facebook en twitter staat mijn stofzuiger nu al, gerust een week of langer, midden in de huiskamer. 😉
Dat ik op enig moment jouw twitter berichten las, beschouw ik nog altijd als een cadeautje.
LikeGeliked door 1 persoon
@Carla, en ook is Jan Riemersma te vinden bij Geloof & Wetenschap (Facebook) n.a.v. dit blog.
https://www.facebook.com/groups/272431046117504/
Dag!
LikeLike
Op de een of ander manier hield dit topic mij bezig.
Dien ten gevolge kwam ik een uitwisseling, ook met Jan Riemersma tegen. Best de moeite waard om te lezen.
Heb er zelf even genoeg aan. 😉
Maar voor de liefhebber:
http://www.geloofenwetenschap.nl/index.php/opinie/item/403-de-god-van-pascal/403-de-god-van-pascal.html?start=25
LikeGeliked door 1 persoon
-Het voornaamste probleem is niet of er een god bestaat of niet ; maar eerder, wat men moet verstaan onder het begrip ‘ god ‘ .
– Is het een hij, een zij of een het…, en welke eigenschappen kan men er aan toekennen
– Door god te zien als het enig absolute ‘zijn’ van de logica of logos zelf, komt men op de grens van onze kennis omtrent dat absolute zijn zelf .
– Maar hier blijft er enkel een logische absolute wil, die de energie wordt , die alle massa, en materie teweegbrengt …
LikeLike
Als er iemand met mij iets wil ruilen ik heb nog een spreekbeurt over hamsters en een scriptie over NBW art 4.2.6.9.4.2.6.4.56.78 a en een cijferlijstje (tellen die ook?) filosofie en zwemdiploma A en B.
Ik weet nog niet wat ik precies zoek maar ik sta er voor open.
LikeLike
“ De grenzen van ons logische verstand” is een vreselijk onlogische zin in zichzelf. Wijs mij de grenzen van je logische verstand en ik zal je volgen, waarvan zijn ze gemaakt en hoe moet ik die grenzen dan herkeen. Praten over religie is leuk om de geest te tarten maar er is altijd weer een moment dat je vast komt te zitten. En is dat dan de grens van het logosche denken? Nee natuurlijk niet , het is hoogstens de grens van je eigen bekrompen geest, als je er in vastloop is hij bekrompener dan ooit, heb je hem veel te heet gewassen. Met logica heeft dat niets van doen.
De logica moet te zoeken zijn in de wetenschap, daar zitten de nadenkers, de mensen die een logica opzetten. Heb je er veel aan.? nou misschien een beetje , een beetje vaag. Zo alle mensen zijn onlogisch, god is een mens, dus god is logisch. Het is een leuk rondje en je weet dat je hem af moet lopen want dan heb je je rondje gelopen en anders is de cirkel niet rond. Eerst was hij wel rond maar als je geen rondje loopt dan verbreek je misschien iets. Het is gewoon zinnig dat als je eenmaal ergens aan begint dat je het dan ook afmaakt. Maar om nu te zeggen , kijk hier zijn de logische grenzen. ik heb ze in ieder geval nooit gezien.
LikeLike
Waarom moeilijk doen als het makkelijk kan, waarom altijd maar weer dat ja0zeggen. Ja zeggen betekent voor mij chaos. Het begint pas ingewikkeld te worden als je eenmaal ja hebt gezegd, hoed je dan maar, de beer is los. Zeker in de godsdienstwetenschappen vind ik dat een groot probleem. Ik mag het voor mezelf graag het probleem van de kat noemen.
Eerst is er niks, je hebt wel een denkrichting van je ouders meegekregen op religieus gebied, maar je hebt er niet zelf voor gekozen, het is niet jouw idee, dus het brengt ook geen enkele verantwoordelijkheid met zich mee, je hobbelt achter je ouders aan naar een kerk, je eet wat brood, je drinkt wat wijn, wat kan jou het verdomme, straks zit je weer lekker thuis kan je weer doen waar je zelf voor kiest. Ik noem dat de via negatieve, de weg die jezelf verkiest is altijd NIET de weg van een ander omdat het nu eenmaal in de via negatieve besloten ligt dat het een negatie inhoudt van een ja naar de ander. Een ja is altijd een ja naar een ander. Een ja naar jezelf is volkomen zinloos. Zolang je doet wat je wilt is een ja helemaal niet nodig want waarom zou je iets bevestigen dat je toch al wil.
Dat hele kattepatikos, dat slaat helemaal nergens op, gewoon een potje interessant doenerij. Er is geen mens die weet waar je het over hebt, Ik wantrouw mensen die over de kattekapitos beginnen, het zijn mensen die niet voor zichzelf kunnen kiezen maar de weg van de minsten weerstand gaan, die dat doen wat andere verwachten en ja zeggen tegen dat wat andere willen, nl dat je altijd positief bent naar hun toe. Wat je zelf vindt maakt niet veel uit maar met het ja-zeggen bevestig je de ander in zijn religieus zijn en voor je het weet schaart die ander je in zijn kuddevolk. En dan kan je niet meer mekkeren dat het toch eigenlijk een nee was want geen hond die je dan nog gelooft.
Zelf ben ik na het einde van mijn opvoeding in het iets gaan geloven maar na een tijdje vond ik het toch eigenlijk niets,
Nu ben ik apofatisch in hart en nieren. Zeg nee tegen Jan Riemersma terwijl hij het met zijn geleerde verstand aan zichzelf verplicht is om ja tegen mij te zeggen anders valt hij door de kattefatische mand. Mijn niet gezien.
LikeLike
Mijn eerste vraag aan degene die deze conclusie trekt zou zijn: “ Hoe weet je dat de werkelijkheid bestaat uit twee domeinen”? En bestaat er naast een existentiële behoefte die voortvloeit uit een geloof ook nog een evidentiële ondergrond voor de stelling dat wij eschatologische hoop willen? Even terzijde; Een god is trouwens voor mij niet bruikbaar of waardevol want ik geloof er niet in en doe verder niet aan allerhande speculaties die een hoog “Ik geloof” argumentatie in zich meedragen. Ik heb het proefschrift niet gelezen maar staat er ook nog een verwijzing naar wensgedachten waar een placebo effect uit kan voortvloeien. Of antwoorden die gebaseerd zijn op suggestieve invulkunde en slechts voldoen aan de behoefte van degene die ze bedenkt maar kunnen ze de toets van de wetenschappelijke methode doorstaan. Of is dit niet nodig als het gaat om een paper met een verwijzing naar een god.
LikeLike
Met twee domeinen wordt denk ik bedoeld, de zintuigelijke waarheid, dus die we kunnen waarnemen en de geestelijke dimensie die achter deze werkelijkheid ligt waarnaar men ook als God zou kunnen verwijzen en waar men verder geen zinnig woord over kan zeggen
Tenminste zo interpreteer ik de visie van JR.
LikeLike
Wel wat anders dan Spinoza: god is natuur. Eénheid.
DLT: “‘Het is mogelijk om naturalist en theïst te zijn. De werkelijkheid, zoals wij deze bezien, bestaat uit twee domeinen.” Tweeheid.
LikeLike
als dat de conclusie is van een proefschrift, dan kan ik ook een proefschrift inleveren. Sjonge. Daarnaast kun je god wel degelijk op basis van logica ontkennen. Je kunt hem alleen niet op basis van logisch wetenschappelijke gronden ontkennen.
LikeLike
-Met onze kennis moeten we ervan uitgaan, dat de eeuwige wetmatigheden van de wiskunde, de logica en andere exacte kennissen het enige absolute ‘zijn’ zijn, en als enige ideeen absoluut, en noodzakelijk zijn ( zie Bochenski- Wegen van wijsgerig denken) ; terwijl al het overige, dat is, van daaruit geprojecteerd is …,als wil, energie, massa, materie en alles, wat is.
– Die eeuwige absolute wil, is dan ook de energie van waaruit alles ontstaat …
-En een god zou zich aan deze absolute wil moeten onderwerpen. ; of liever. : hij is niets anders of meer dan die wil zelf..
– God, die andere god of een nieuwe ‘logos’ …..
LikeLike
Ik onderschrijf de stelling van het proefschrift. Maar als God perfecte natuurwetten beheerd, waarom zou hij ze dan opheffen om Jezus over het water te laten lopen om een ongeletterd woestijnvolk ervan te overtuigen dat Hij bestaat?
LikeLike