‘… maar je moet je er wel druk om maken.’ Godsdienstfilosoof en theoloog Taede A. Smedes leest over de zin van het leven in het boek Wie ben ik? En wat wil ik? van Nienke Wijnants. Dat boek handelt bijna 300 pagina’s lang over zingevingsvragen, zonder antwoorden. Smedes wordt er doodmoe van, maar schrijft desondanks een schitterende doch dodelijke recensie.
‘Dit boek is een achtbaanrit. Je wordt van hot naar her geslingerd en uiteindelijk kun je onder niet meer van boven onderscheiden. Maar anders dan een achtbaan, gaat dit boek nergens naartoe. Het begint veelbelovend, namelijk dat het algehele gevoel van crisis dat in onze samenleving gevoeld wordt – niet alleen door dertigers – eigenlijk een kwestie is van zingeving.’
Psychologe Nienke Wijnants (foto: pkn-assen.nl) zegt elders een ‘pure nihilist’ te zijn. Ze kan op de grote levensvragen geen antwoorden vinden en die geeft ze dan vervolgens in haar boeken, zoals eerder in Het dertigersdilemma (2008). Het gefilosofeer erover lijkt desalniettemin hààr zin van het leven te zijn, want ‘filosoferen maakt me gelukkig’, zegt zij in Volzin, het magazine voor zinvol leven.
Terug naar Smedes. Eerst denkt hij nog dat Wijnants een punt heeft als zij stelt dat twijfelende twintigers en dertigers last hebben van zingevingsvragen en tot bladzijde 72 een aantal interessante punten beschrijft, maar daarna vliegt ze volledig uit de bocht.
‘Het is één ding te zeggen dat we geen definitief antwoord op de zin van het leven kunnen vinden. Maar bij Wijnants lijkt het erop dat de zin van het leven gewoon niet mag bestaan. Iemand die meent antwoorden te hebben gevonden op de grote vragen van het leven wordt door Wijnants min of meer impliciet weggezet als ‘dopaminejunkie’. Iedere schijn van zekerheid moet koste wat kost vermeden of bestreden worden.’
Smedes hoopt nog dat Wijnants nog een alternatief biedt dat een en ander in een ander perspectief zet, maar Wijnants heeft ‘niets te melden’ en zegt bovendien nog dat we die onzekerheid over de zin van het leven juist zouden moeten willen.
‘En daarmee slaat het boek om van een interessant betoog naar een schier eindeloze en onoverzichtelijke opsomming van mogelijke antwoorden, feitjes, alternatieven, zienswijzen en perspectieven, die zonder enige leidraad wordt gepresenteerd. Ik voelde me met dit boek als iemand die geblinddoekt een Albert Heijn XL wordt ingestuurd met de opdracht om de allerbeste ingrediënten te kiezen om een driegangendiner klaar te maken. Je krijgt tijdens het lezen voortdurend iets in je handen gedrukt, maar geen idee wat het is of wat je ermee moet doen.’
Wijnants legt de wetenschap weg, religie ook en stort zich zo ‘tenenkrommend naïef’ op de filosofie dat bij Taede A. Smedes (foto: TAS) het licht uitgaat. Een lichtpuntje hoopt hij nog te vinden in het hoofdstuk Van zinloosheid naar nieuw existentialisme, maar ook dat dooft snel als hij leest dat zij slechts één ding met zekerheid durft te stellen, en dat is dat zij voor zichzelf heeft besloten dat het leven geen universele zin kent (of dat zij deze in elk geval niet kent), maar dat zij het leven desalniettemin graag wil beleven.
Zie: Over het eindeloze, zinloze, en vermoeiende gefilosofeer van Nienke Wijnants (boekbespreking) – Taede A. Smedes
Foto: omroepbrabant.nl
Nienke Wijnants
Wie ben ik? En wat wil ik?
Dertigers en veertigers op zoek naar authenticiteit, zin en geluk
Amsterdam | Prometheus/Bert Bakker | 2013
ISBN 9789035135086
292 pp. | Paperback | € 18,95
E-book: € 11,99
GODENENMENSEN 
-Het is niet omdat we de zin of de universele zin van het leven en van alles niet kennen of niet kunnen kennen, dat er geen zin zou zijn voor alles wat is .
-Alles bestaat als een eenheid volgens rationele, absolute wetten .
-Ook wij zijn een deel-moment in de evolutie van die logische wetmatigheden .
-Meer zijn we niet ;… en we mogen dan ook niet de pretentie hebben om de zin van alles te willen kennen .
-Maar toch is er die wetmatigheid, die absoluut is…; waar die ons ook zou brengen…
LikeLike
Not who I am but what I am … in the name.
gr
LikeLike
Het was meen ik Feynman die schreef ‘niets in het heelal wijst er op dat dat heelal zich iets aan de mens gelegen laat liggen’.
Ik heb het idee dat realisatie dat ‘zin, doel’ een menselijke uitvinding is, iets voor kuddegedrag, misschien allerlei zinloos menselijk gedoe zou kunnen doen ophouden, zoals oorlogen.
LikeLike
Geachte Pietje.
Ik ben het met je eens, dat ‘zin, doel’ een menselijke uitvinding is. Daar wil ik aan toevoegen dat de mens niet losstaat van de goddelijke natuur maar er deel vanuit maakt.
Het kuddegedrag van mensen is dus een natuurlijk verschijnsel vergelijkbaar zoals bij dieren. Dat heeft zo zijn eigen (zinloze) eindeloze oorzaak-gevolg acties. De eindeloze cyclus: 1. benauwende status quo die leidt tot 2. oorlog en die leidt tot 3. vrede. Het is bekend onder de naam triguna: tamas, rajas en sattwa.
In de regeltechniek kent men dit ook als het dynamisch gedrag. Hoe meer men hecht aan een vaste waarde, des te groter zal de uitslag zijn bij een verstoring en na de uitslingering de inherente eigenkarakteristiek weer terugkeert.
LikeLike
De bestaande zekerheden in denken en gedrag zijn de laatste eeuw in een snel veranderende wereld zo onzeker geworden dat in mijn generatie al, en zeker in de generaties daarna, niet alleen vanzelfsprekendheid van leven wegvalt, maar zelfs soms ook paniek voelbaar wordt, vaak weggedrukt in oppervlakkig bevredigend dag-in-dag-uit automatisch gedrag in onze welvaarts- en consumptiemaatschappij.
Zelfs de zingeving van zorgvuldig gekozen en gevoelde liefdesrelaties, altijd al een van de meest echt bevredigende menselijke ervaringen, komt onder druk te staan in onze stressende door media beinvloede dagelijkse werkelijkheid.
Nuchter kiezen voor de voor jou echt aantrekkelijke persoon of zingeving in een wereld waarin anderen dat op hun manier ook en anders doen, lijkt in deze wereld waar verschil in aantrekkingskracht en keuze ook dichtbij mogelijk is geworden, geregeld ook de bekende ‘puberale paniek’ en verwarring te veroorzaken van alsmaar geen keuze te kunnen maken.
Mensen en mensheid blijken telkens weer ‘volwassen’ te moeten worden.
LikeLike
Arme dertigers en veertigers die in dit boek menen iets van een oplichtend vuur te ontdekken om zinvol hun weg te vervolgen!
😦
LikeLike
Dit lijkt dus op de filosofie van Spinoza.
Ik ben het ermee eens: het leven heeft geen zin. Het is een eindeloze cyclus van oorzaak-gevolg.
Daarom heb ik ook medelijden met zinzoekers, het leven zelf glipt hen uit de hand omdat ze denken dat het gras achter de horizon groener is. Of dat ze alleen gelukkig kunnen zijn op vakantie ver weg. Of zich mee laten voeren in de waan van alledag, het nieuws en de hype’s.
Dit inzicht heeft soms depressie’s tot resultaat of een soort apathie, het idee dat alles al vastligt. Of tot een dogmatische starheid om vast te houden wat eeuwig lijkt, bijvoorbeeld een persoonlijke god of logische onveranderlijke wetten.
Er is geen vrije wil. Nou én? We hebben de illusie dat we een vrije wil hebben. Dat is toch fijn? Dat vind ik het grootste wonder, dat de goddelijke natuur volmaakt is en dat we toch de illusie kunnen hebben dat het niet zo is. Dat we menen dat we een vrije wil hebben of dat ons “ikje” of “ziel” echt bestaat.
Zoals de steen die meent dat hij vrij is omdat hij zelf meent te kiezen om te vallen als hij zwaartekracht voelt. Of het dier dat geilheid voelt en paart. Of de mens die aangetrokken wordt tot een ander mens door liefde. Het is allemaal bepaald door oorzaak en gevolg. En in dat prachtige spel van de goddelijke natuur met zijn zwaartekracht, cohesie, adhesie, affiniteit, lust en liefde met elementaire deeltjes, moleculen, cellen en hormonen en feromonen kan men de grote goddelijke eenheid zien.
Daarom lijkt me het beste te doen wat je lot is: te eten en drinken en de liefde te bedrijven met de vrouw die je lief hebt. Al het overige is ijdelheid, zegt prediker.
Ik constateer dat godsdienstfilosoof en theoloog Taede A. Smedes, niet uit de voeten kan met het boek van psychologe Nienke Wijnants. Ik meen dat het aan Smedes zelf ligt, die niet over zijn eigen schaduw kan springen.
citaat: “….door maar te blijven hameren op het feit dat de zin van het leven niet bestaat. En als dat de lezer terecht onzeker en gestresst maakt, probeert ze diezelfde lezer te kalmeren met de boodschap dat we die onzekerheid juist zouden moeten willen. Maar waarom, vraag ik mij dan als lezer af, waarom zou ik die onzekerheid juist moeten willen? Dát vertelt Wijnants niet.”
Dit citaat spreekt boekdelen. Smedes raakt gestresst als zijn zekerheden onderuit worden gehaald.
En dat het een vanzelfsprekendheid is dat het accepteren van het zinloze leven, van het lot, kalmerend werkt dat begrijpt hij niet. Dat kan Prediker, de Boeddha of Spinoza of Steiner met zijn filosofie der vrijheid of Weinants zelf, je dan ook niet duidelijk maken. Ik gooi even met wat autoriteiten. Smedes lokt dit uit met zijn (naar mijn inziens) arrogante autoritaire schrijfstijl. Dat is mijn lot: spiegeltjes.
LikeLike
Nou Jan,
ik kan toch wel gaandeweg naar ik elke zin van jouw vervolg enige vraagtekens zetten. Zo van, Hoera, ik ben hier, ik sta op en we kijken wel wat de dag ermee doet, en ik laat me lekker voortdrijven door al wat me invalt, verdere lusten en begeertes, een zak chips erbij enzovoort. (ik heb sowieso geen keus, want ik heb geen vrije wil.)
Je gaat aan een diep probleem voorbij. Dat mensen ziek kunnen worden of zijn van een gevoel van zinloosheid. dat kun je niet oplossen met een ‘volle koelkast’ of de liefde bedrijven. Ik vind je redenatie hierin té oppervlakkig.
Ik las ook ergens een stukje over zinloosheid, waarin de auteur mij raakt met de zin: Welke reden heb je dan nog, om des ochtend uit je bed te stappen.
LikeLike
Het spijt me Jan, maar het doet me geen goed te lezen dat je naast je eigen opvattingen ( heel legitiem ) je een ferm oordeel vormt over de schrijver van de boekbespreking.
Taede Smedes, heeft niet meer en ook niet minder zijn persoonlijke bevindingen verwoordt m.b.t. het onderhavige boek.
Ik vind het niet correct van je om hem vervolgens te gaan beoordelen zoals je doet in je bijdrage van 13.21 uur.
( ” hij kan niet uit de voeten met……..hij kan niet over zijn eigen schaduw heen springen……hij raakt gestrest als zijn zekerheden onderuit worden gehaald…… en dan heeft hij ook nog een autoritaire schrijfstijl…….” )
Over spiegeltjes gesproken……foei!
LikeLike
Ik begrijp niet goed dat mensen ziek kunnen worden van een gevoel van zinloosheid. Het is toch heerlijk om zelf de zin te kunnen geven aan je eigen leven? Dat doe je dan toch? Dan doe je wat bij je hoort, wat je eigen kwaliteit is. Je lot dus. Als je dat niet weet, dan lijkt me dat je eerst jezelf moet leren kennen. Even in de spiegel kijken en je goddelijkheid zien.
Je kan doen waar je goed in bent, muziek maken, zingen, schilderen, schaken, poetsen, andere mensen helpen als ze erom vragen. Gewoon enthousiast zijn en doen wat het lot je aanbiedt. Enthousiast betekent de god in je te laten leiden.
Stoïcijnde aanvaarding overeenkomstig de natuur te leven.
Woe wei: doende nietsdoen. Dat is een doelgerichte activiteit, maar zonder te hechten aan het resultaat.
Geen vrije wil hebben, betekent dat er geen schuld is. Daar hoef je dus ook niet onder gebukt te gaan.
Jammer dat je mijn redenatie té oppervlakkig vindt. Ik denk dat je me niet goed begrepen heb. Ik vind het ook moeilijk om het duidelijk te maken. Het lijkt wel of er een soort paradox ontstaan is en dat je precies het tegendeel haalt uit mijn woorden, dan wat ik bedoelde.
LikeLike
Jammer Carla dat je het zo ziet. Bij het lezen van dat stukje van hem kreeg ik gewoonweg medelijden met Wijnands. Je kan wel zeggen dat Smedes zijn persoonlijke bevindingen schrijft, ik denk daar anders over. Ik probeer iets recht te zetten.
Mijn mening is dat de connotatie van het stukje zeer negatief persoonlijk is jegens Wijnands. Hij maakt haar af, vind ik. Dat is de reden dat ik mijn mening geef zoals ik hem gegeven heb.
Dat doet hij in dat stukje vaak indirect en versluierd. Ik kan wel op allerlei zinnen ingaan, om de connotatie te onthullen, maar dat lijkt me te omvattend en contra-productief.
Lees het stukje eens opnieuw en let op de impliciete denigrerende opmerkingen. Natuurlijk kan je het hebben over een popgroep die geen idee heeft waar het liedje over gaat. Dat is een indirecte methode om te zeggen dat Wijnands niet weet waarover ze schrijft. En dan speelt natuurlijk mee dat mijnheer Wijnands dat wel kan beoordelen. Die toon van de autoriteit is een open zenuw bij mij die geraakt wordt. Dat zal de schaduw zijn, waar ik maar niet over heen kan springen.
Kleine voorbeeldje een opmerkingen zoals “Tolle (o jee)” Wat is er mis met Tolle? Er wordt dan in vier letters tussen haakjes een negatieve emotie op een retorische manier bij mij naar binnen geschoven, waar ik niet van gediend ben.
En hij schrijft toch zeker zelf dat hij gestrest raakt als zijn zekerheden onderuit worden gehaald? In iets andere bewoordingen en 1+1=2, daarvoor heb ik ook het citaat aangehaald. Mijnheer Wijnands kan niet namens de “lezer” spreken. Hij vertolkt zijn eigen gevoelens.
Maar, Carla, het is goed, dat je me een spiegeltje voor houdt. Ik schrijf beïnvloed door mijn achtergrond. Ik lees dan de paragraaf “Wetenschap, God en de filosofie” toch totaal anders dan een godgeleerde. Ik heb onvoldoende rekening gehouden met zijn eigen vaste overtuiging. Tenenkrommend meen ik dan dat hij met opzet Wijnands wil kwetsen. Maar hij gelooft waarschijnlijk echt dat hij gelijk heeft en zeer deskundig is als dr theoloog en godsdienstfilosoof. Daar heb ik onvoldoende bij stilgestaan.
LikeLike
Jan, ik vermoed dat je emoties zo’n grote rol hebben gespeeld dat je zelfs van Nienke Wijnants een mijnheer hebt gemaakt. 😉
Of bedoelde je de heer Smedes?
Verder vind ik dat je mijn reactie sportief opvat, door er niet voor weg te lopen, dat kan ik waarderen, ondanks dat ik het niet met je eens ben. Op zich geen probleem toch!
Ik ben verder van mening dat je beter een vraag kan stellen aan de ander dan direct je eigen conclusies te ventileren die inderdaad vaak te maken hebben met een ‘open zenuw.’
” Hij maakt haar af “, zeg je. Kom op beste Jan……Taede Smedes maakt niemand af hij schrijft alleen een uiterst kritische recentie.
LikeLike
Tis wat, nu haal ik al vrouwen en mannen door elkaar. Het moet niet vreemder worden. 😦 Overigens heb ik een stukje geschreven op Smedes zijn eigen blog. Raar dat mijn ego zich gaat uitbreiden naar mijn opvattingen, ik zal moeten oppassen.
LikeLike
Daar wil ik aan toevoegen dat de mens niet losstaat van de goddelijke natuur maar er deel vanuit maakt.
Als we goddelijk weglaten zijn we het helemaal eens.
Een Litouwse dame legde me eens uit wat de oude Litouwse godsdienst was, of nog is, ‘god is alles’.
Dan komen we dicht in de buurt van het ontzag wat natuurkundigen als Feynman hadden voor de natuur.
Zo’n soort ontzag heb ik ook, voor het m.i. oneindige heelal, in ruimte en tijd.
Een Sinterklaas boven de wolken staat daar heel ver vanaf.
LikeLike
@ Jan,
wat zeg je het mooi op Taede,
je geeft in feite veel betekenis juist aan de zogeheten
“zinloosheid”. Waarom je daar zo aan hangt vind ik iets wat ik niet zo kan begrijpen.
Ik ben het verder wel zowel met Carla als jouw eens, een goed schrijver zal goed tegen kritiek kunnen, en gewoonweg menen “dat is uw mening, een ander ‘zijn/haar’ mening.)
En dat is het ook, een boek wordt niet geschreven voor mensen eigenlijk maar beschrijft wat de auteur bezield.
LikeLike
@ pietje,
‘een Sinterklaas boven de wolken, maakt deel uit van kinderlijk en kleuter geloof, het is erg min dat u dit geloof aan volwassenen toeschrijft. Ik weet echt helemaal niet, wat ik daarmee aan moet, met dat ‘heelal’ want ik lees dat vaker bij atheïsten: Het heelal is wel zo verbijsterend, oneindig en dat is toch grandioos et cetera.
So What?
LikeLike
Dank. Waarom ik aan “zinloosheid” hang, is als tegenwicht tegen de “maakbaarheids” en de “zingevings” gedachte en tegen de “vooruitgangs” maatschappij en het dodelijke perfectionisme of de ijver tot spirituele groei enzo. Om de harmonie en rust op het moment NU een kans te geven. Ik denk dat deze cultuur teveel is beïnvloed door de gedachte één leven te hebben als examen en dan met een ziel in de hemel of de hel te komen. In India zou ik waarschijnlijk het tegenovergestelde zeggen in kringen waar men tot lethargie vervalt vanwege de overtuiging van het eindeloze wiel van wedergeboorte: dan hoef je je namelijk niet zo te haasten.
Hier nog een paar donna’s die origineler zijn vanuit de klezmer en Jiddische muziek. Hier komt er nog een archetypisch symbool bij: de wind lacht in het “koren”. Wat het helemaal melancholische rillingen geeft is de relatie van het lied met de vernietigingskampen in Nazi-Duitsland.
LikeLike
Het gehele leven is onzeker, er staan maar twee dingen vast, je wordt eens geboren en eens ga je sterven. Op zichzelf is het leven een labyrinth met markante keerpunten. die je pas later kunt herkennen. Toevalligheden, zoals als de synchroniciteit van Jung zegt.
Misschien is dominee Taede Smedes teleurgesteld in het boek van Nienke Wijnants. Door zijn vak komt hij waarschijnlijk vaak in aanraking met mensen die ziek of depressief werden door gebrek aan zingeving. Wanneer we alleen goed voor ons lichamelijk welzijn willen zorgen, zijn we gauw klaar. Daar is de WMO voor bedoeld: Een dak boven je hoofd, brood op de plank, en iemand om van te houden, of om voor te zorgen. Daarnaast zoek je ditzelfde voor je geest. Een dak boven je hoofd, geestelijk voedsel, Samen voeden waarschijnlijk dan ook je ziel. Ik denk ,dat je met deze levenservaringen bezig bent met de voorbereidingen voor een nieuwe incarnatie.
De incarnatie- gedachte sluit volgens mij aan bij de natuur, de jaargetijden, en de kringloop. Misschien is de dood een lange winterslaap, van waaruit onze entiteit verfrist weer op mag staan, om nieuwe kosmische, of aardse ervaringen op te doen, totdat ze voldoende zijn. Het klinkt misschien een beetje New Age-achtig, maar het geeft zin aan mijn leven.
LikeLike
De biotoop waarin wij leven is een deel van het heelal. Wij bepalen voor een deel de zin die we aan ons leven geven, door de beslissingen die we nemen. Een groot deel van wat er in onze omgeving gebeurt bepalen we niet zelf, maar wordt zowel door onze medemens en andere wezens rondom ons bepaald. Wij kunnen zelf door positieve ingesteldheid ons leven zo aangenaam mogelijk maken.
LikeLike