‘Korankritiek enerzijds en het sleutelen aan de overtuiging van mensen anderzijds zijn twee verschillende thema’s die in het religieus debat maar al te vaak met elkaar worden verwisseld.’ Aldus Enis Odaci, in zijn artikel Koran-obsessie toont armoede religieus debat bij Koetsveld & Odaci. ‘Critici hebben alle recht op te roepen om kritisch na te denken over de heilige bronnen van de islam, maar zodra die critici zeker weten of een boek wel of niet heilig moet zijn, begeven zij zich op een hellend vlak.’
Imam en islamdeskundige Odaci richt zich op de vraag waarom de Koran gedevalueerd moet worden van hemelse openbaring tot een mensenwerk. Hij reageert hiermee op godsdienstwetenschapper Pieter van der Horst die hierover een artikel schreef in Trouw op 18 juli jl. en in diverse publicaties stelt dat de Koran, net als de Thora en het Evangelie, géén boek van God is en dat niet willen erkennen belemmering nummer één is op weg naar Verlichting.
Pieter van der Horst (foto: PvdH) betoogt dat op grond van kritische bijbelwetenschap de Thora geen goddelijke openbaring is aan Mozes! (Het uitroepteken is van Van der Horst.) Voor het Nieuwe Testament geldt hetzelfde volgens hem: geen onfeilbare openbaring. Maar met de Koran is het anders gesteld.
‘Het onaantastbare gezag van een onfeilbare, want letterlijk door Allah gedicteerde tekst van de Koran wordt nergens ter discussie gesteld. Wie dat zou durven, wordt wereldwijd in de islam als een afvallige gezien en is zijn leven niet zeker. Het spreekt boekdelen dat er alleen in de islamologie geleerden zijn die zich gedwongen zien onder een schuilnaam te publiceren. Men durft de resultaten van wetenschappelijk onderzoek van de Koran niet onder eigen naam te publiceren omdat dat te riskant is!’
Enis Odaci (foto: koetsveld-odaci.nl) stelde gisteren dat als gelovigen van allerlei snit accepteren dat God Schepper is van hemel en aarde, van bergen, van zeeën, van al het leven, allemaal niet de minste creaties, men wel mag concluderen dat een ‘simpel’ boekwerkje als de Koran ook wel tot Gods scheppingsetalage kan behoren.
‘We accepteren in andere Abrahamse tradities dat stenen, plaatsen, landen en personen allemaal heilig zijn. We accepteren vervolgens niet de heiligheid van een boek of van een persoon in de islamitische traditie? Klassiek geval van meten met twee maten. Of is er verschil tussen het neerdalen van de Tien Geboden op de berg Sinaï en het neerdalen van Arabische verzen op de berg Hira? Wat Israël betekent voor de Joden, wat Jezus betekent voor de christenen, dat betekent de Koran voor moslims.’
Op dezelfde dag schrijft journalist en islamoloog Nuweira Youskine, ook in Trouw, dat kritiek op de Koran heel goed mogelijk is en wijst op de fascinerende debatten binnen de vroege islam, die zowel voor- als tegenstanders kende over de doctrine van de Koran als het letterlijke woord van God.
‘Of ik kan hedendaagse islamitische geleerden opsommen, die over dezelfde kwestie in alle rust publiceren.’
Nuweira Youskine (foto: nuweira.nl) stelt dat ultra-orthodoxe moslims zeggen dat Gods woord eeuwig en onveranderlijk is en dat daar niets aan te snappen of becommentariëren valt. Ze vraagt zich af of de critici (als Van der Horst bijvoorbeeld, pd) zich werkelijk zo graag spiegelen aan zulke dichtgetikte extremen, die momenteel binnen het islamdiscours de boventoon voeren.
Van haar kunnen critici de heilige teksten afdoen als louter menselijke hersenspinsels en menen dat het volstrekte nonsens is om te proberen die vandaag toe te passen.
‘Alleen: is dat de essentie van religie? Om God te ‘onttronen’? Dan heb je van het wezen van godsdienst bitter weinig begrepen. Ontdoe de heilige teksten van al hun lyriek en schoonheid en hun morele kompas, en geen mens kan nog een kant op met de grote levensvragen. Dus krab je dan ook niet vertwijfeld op het achterhoofd met de vraag hoe het nu toch kan, dat de kerken massaal leeglopen.’
Zie: Koran-obsessie toont armoede religieus debat
Foto: turksenederlander.nl
(De grootste Koran ter wereld is te bezichtigen in Afghanistan in het cultureel centrum in Kabul)
GODENENMENSEN 
Voor het eerst in de geschiedenis en waarschijnlijk door het doorbrekend nieuwe besef van universeel mensenrecht zijn mensen van levensbeschouwelijke tradities echt in staat om over eigen grenzen en gelijk heen te denken en andere menselijke tradities, van primitief tot modern, serieus te nemen omdat denkende mensen in al die tradities met hun cultuur en tijdgebonden proberen op hun te respecteren manier de zin van menselijk leven te ontdekken en te verwoorden.
Met het voorwetenschappelijke wereldbeeld waarin men zich voor kon stellen dat een God van boven sprak, verwoordde men dat vaak met het idee van het “letterlijke woord van God” wat slechts herhaald kon worden en waarmee ieder dus ook zijn eigen gelijk kon halen. Nu kunnen we alleen nog spreken -en meer hebben mensen eigenlijk nooit echt gekund- over een “stem van het geweten” die voor gelovigen verwijzend blijft naar de “oproepende God”. Maar ook dan in ieder geval ook te maken heeft met samen denken en verwoorden van zin van leven en wereld door een samenleving, waarin men ook persoonlijk zijn gewetenskompas vindt.
Tot nu toe vond men die gewetensstem in de afzonderlijk cultuur- en tijdgebonden tradities en werden die vaak -wat moeilijk af te leren blijkt te zijn- tegen elkaar uitgespeeld. Nu is dat gezamenlijk denkend en verwoordend geweten met zijn persoonlijke gewetensoproep slechts wereldwijd en over alle grenzen van cultuur en tijd met hun eigen waarden heen vorm te geven. Voor gelovigen betekent dat nu “oproep van God”. Levensbeschouwingen én hun eventuele God die niet over hun gesloten traditie heen kunnen stappen, zullen in onze tijd steeds minder “gehoord” worden en buiten de menselijke gewetensdiscussie gaan vallen..
LikeLike
Merk nu dat de discussie in Trouw wordt voortgezet door een arabist, die zich opwerpt als godsdienstwetenschapper, zoals dat wel vaker tot mijn ongenoegen gebeurt. Om voor mij volslagen onbegrijpelijke redenen (ook na navraag bij de Trouwreactie) wordt het me sinds weken onmogelijk gemaakt om daar hoe dan ook nog te reageren. Met de 450-woorden-mogelijkheid zou ik daar getracht hebben iets dergelijks te zeggen als hieronder..Ben wel blij dat ik dat niet hoef te proberen! Het lijkt me namelijk bijna onmogelijk.
LikeLike
Trouw is hard achteruit gegaan de laatste paar jaren. De krant had altijd de terechte reputatie feitelijk volkomen betrouwbaar te zijn. Tegenwoordig riekt de krant naar sensatiejournalistiek en check ik met andere bronnen.
De 450-tekens mogelijkheid (ik neem aan dat u dat bedoelt) is ook al typerend – soundbites en one-liners ipv korte beschouwingen.
Helaas deugen andere Nederlandse kranten nog minder. Ik ben blij dat ik een abonnement heb op de Surinaamse Ware Tijd.
LikeLike
Wat u in uw laatste zin schrijft help ik van harte hopen, maar ik heb wat minder vertrouwen in de mensheid.
LikeLike
“PvdH betoogt dat op grond van kritische bijbelwetenschap de Thora geen goddelijke openbaring is aan Mozes!”
Mooi toch, die kritische bijbelwetenschap. Laten we eens naar een andere tak van wetenschap kijken. De Israelische archeoloog Israel Finkelstein concludeert dat Mozes nooit geleefd heeft, maar een product is van menselijke fictie. Dan is het nogal wiedes dat hij ook geen goddelijke openbaring heeft gehad.
Vraagt men zich nog af waarom mensen studies als kritische bijbelwetenschap niet serieus nemen?
LikeLike
MNb Wat toevallig nu dat ik vandaag juist weer een reactie kwijt kon bij het genoemde artikel in Trouw! De enige reden voor mij om daar te reageren is dat ik me warempel bij de vele ondermaatse reacties daar in alle opgewonden eigenwijsheid “geroepen voel” om tegenwicht te bieden. Moet zelfs oppassen om er niet teveel vergeefse energie aan te besteden.
LikeLike
Joost, goede reactie trouwens, net zoals hier 😉 – zie Trouw: http://bit.ly/136laPT
LikeLike
Ach, een hemelse openbaring of mensenwerk! Ik vermoed dat het een vraag is die door de eeuwen heen gesteld is en gesteld zal blijven worden. Ik vind het goed om vragen te stellen, zaken te onderzoeken, kennis te nemen van de geschiedenis en ontwikkelingen binnen religie(s) en vooral wat dit alles met mensen doet, kan doen.
Nu staat de Koran in de schijnwerpers en, zo blijkt, bevindt een criticaster zich meteen op een hellend vlak. Dat is binnen het Christendom niet anders toch? Ooit en toen en nog.
Wat is een hellend vlak? Wanneer ‘onttroon’ je God? Wat heeft het alles te maken met het leeglopen van de kerken?
Oh ja, ik begrijp heel goed dat er bij mensen aan de ‘ waarheid ‘ wordt gerammeld door dergelijke vragen.
Tegelijk is het een ontwikkeling die niet meer tegen te houden is.
We leven niet meer in de tijd dat de Pastoor, Dominee, Theoloog enz. het allemaal wel wist te vertellen.
De tijd van enkel consumeren van de ‘ hapklare brokken’ heb ik althans achter mij gelaten. ( hoewel ze toen best ‘smaakvol waren hoor 😉 )
Ik hoop toch zo dat de angel van het (voor)oordeel uit de discussie/gesprekken/onderzoeken/publicaties gehaald kan worden.
Wat ooit was hoeft niet verloren te gaan. Er kan zelfs een dimensie bijkomen. zo is mijn eigen ervaring. Dichter bij.
Wat hierin het belangrijkste is, m.i. dat er respect blijft voor hen die niet anders verder kunnen met en in hun leven dan vast te houden wat voor hen onveranderlijk is.
En ruimte blijven bieden voor de vragen en grote diversiteit aan antwoorden, zonder daar direct een waarheidsclaim aan te verbinden.
Religie is méér dan 1+1=2.
LikeLike
Dat mensen er vaak niet alles van terecht brengen weet ik uit eigen lange ervaring. Dat de al dan niet gelovig te interpreteren “oproep” aan mensen om er samen iets van te maken nog nooit zo duidelijk heeft geklonken als nu, lijkt me ook een feit! Voordat dat echt effectvol doordringt? Dat zal zoals gebruikelijk bij mensen wel weer een tijd duren.Maar -ik kan het weer niet laten- ik geloof nog steeds in de oude JHWH waar JaH betekent”: doe wat je moet doen, maar maak je geen zorgen, “Ik ben bij jullie” en WeH: hoe? “Laat dat maar rustig aan Mij over”.
LikeLike
De meeste kritische bijbelhistorici (met name deskundig op dit gebied met hun historische en literair bijbelse wetenschap van Exodus) gaan er wel degelijk van uit dat Mozes, met name ook op grond van zijn Egyptische naam en wat men weet van nomadenstammen die zich in het Egyptische Rijk vestigden, wel degelijk heeft bestaan. Maar zelfs dan past je als wetenschapper de gebruikelijke wetenschappelijke bescheidenheid op grond van eventuele latere bevindingen. Je niet houden aan de huidige stand van wetenschap lijkt niet zo verstandig.
LikeLike
Carla, als theoloog voel ik me helemaal niet meer thuis in jouw genoemde rijtje “Pastoor, Dominee, Theoloog”. Al zeker niet met hoofdletter. Vermoedelijk heb ik dat als een van de eerste roomse leketheologen hier van mijn gewone geweldige Schillebeeckx meegekregen…
LikeLike
Ha Joost, die hoofdletters schaar die maar onder mijn ‘ onbewuste verleden.’ En dat jij je niet in dat rijtje thuis voelt was mij al duidelijk. 😉
Als autodidact kreeg ik ooit toch maar mooi post uit het Bisdom Haarlem, met de aanhef: Pastor, met één o, dat nou weer wel.
Was vast om te paaien.:-) Moest op gesprek voor een functie binnen een werkgroep van het Bisdom.
Ben destijds goedgekeurd en aangenomen.
Haha, bleek de titel me toch te passen? 🙂
LikeLike