‘Veel atheïsten zijn religieus,’ stelt Stephen Prothero in zijn boek God is niet één. ‘Gloeiend van geloofsijver dragen ze hun opvattingen over God uit en verrichten hun bekeringswerk met verve. Ze keren zich uitsluitend tegen goden die ze kennen. Van de goden en godinnen van het hindoeïsme weten ze weinig. Wanneer zij het afgodsbeeld van God op de korrel nemen, dan jagen ze toch meestal op de God van het westers monotheïsme.’
In Trouw van 4 juli jl. ging het ook weer eens over het atheïsme als geloof van het ongeloof. Over missionair atheïsme, hoewel het antireligieuze humanisme in Nederland heel klein en vergrijsd is. Een van de reacties, van Thomas Milo, was dat het niet-sparen van postzegels geen hobby is, dus niet-geloven is ook geen geloof. Prothero noemt dat in zijn boek naïef: het atheïsme is zelfs strenger in de leer dan welke religie dan ook. Hij citeert de atheïstische advocaat Michael Newdow – met de woorden van romancier David Foster:
‘atheïsme als een antireligieuze religie, die de rede vereert, de scepsis, het intellect, het empirisch bewijs, de autonomie en zelfbeschikking van de mens’.
Universitair docent religie Stephen Prothero (foto: bruggenbouwers.nl) verwijst naar het feit dat ook religieuze mensen het bestaan van God ontkennen, zoals veel boeddhisten, confucianisten en joden. Hij zegt dat na de Franse Revolutie geen religieloos tijdperk volgde, maar de Eredienst van de Rede. Hij noemt dat een religie die een even hoog ritueel gehalte had als het Franse katholicisme.
‘Het vereerde Voltaire als een seculiere heilige, samen met een aantal martelaren voor de revolutionaire zaak. Het herdoopte de Notre Dame tot de Tempel van de Rede, zong lofliederen voor de godin van de rede, en vierde een Feest van de vrijheid. Al spoedig doopten de Fransen hun kinderen in de naam van de heilige drie-eenheid van vrijheid, gelijkheid en broederschap. Ze getuigden van hun geloof in de Franse republiek, en markeerden het jaar met heilige dagen ter herdenking van de rede, de deugd en de Franse revolutie zelf.’
Trouw schrijft dat het ‘nieuwe atheïsme’ van mensen als Richard Dawkins razend populair is onder studenten. De krant verwijst naar Rotterdamse sociologen die empirische gegevens hebben die hun theorie staven dat antireligie structureel te vergelijken is met religie. Egbert Ribberink, promovendus aan de Erasmus Universiteit, zegt:
‘Daar doe ik op dit moment onderzoek naar. Ik wil weten hoe religie en antireligie elkaars spiegelbeelden zijn. Het is opvallend dat het atheïsme in katholieke landen, waar geloof collectief wordt beleefd, de gedaante van het communisme aanneemt. Mensen hebben veel minder moeite met autoriteit. En in protestantse landen, waar geloof veel individueler is, de gedaante van het zogeheten ‘new atheism’, dat zich veel sterker richt op de individuele vrijheden.’
Prothero heeft het niet zo op de dogmatische nieuwe atheïsten, die hij in zijn boek – in het hoofdstuk Een korte coda over het atheïsme – ‘sloophameratheïsten’ noemt die zelfs het eens zo gekoesterde ideaal van de religieuze tolerantie ter discussie stellen. Steeds meer van hen gingen geloven dat het bewerken van religie met een sloophamer niet alleen hun persoonlijke plicht was, maar ook het algemeen belang diende.
‘Vriendelijke atheïsten’ bevallen hem beter: het nieuwe Nieuwe Atheïsme. Mensen die het atheïsme niet als de ene en onfeilbare waarheid presenteren, maar als een zinnig standpunt dat een eerlijke beoordeling verdient. Hij verwijst onder meer naar een voormalig medewerker religie, nu ‘atheïst tegen wil en dank’, van de Los Angeles Times, William Lobdell, die schrijft dat het ongeloof van de nieuwe atheïsten ‘een religieuze kant heeft die ik niet wil overnemen’.
Prothero: ‘De doorsnee atheïst is een horzel, geen bommengooier, en de meeste atheïsten zijn tegenwoordig minder dogmatisch dan de hogepriesters van het Nieuwe Atheïsme.’
God is niet één | 2010 | Stephen Prothero | ISBN 978 90 351 3589 5 | uitgeverij Bert Bakker
Stephen Prothero schreef in 2007 de bestseller Religious Literacy en doceert religie aan de universiteit van Boston.
Hij schrijft en recenseert voor onder meer The New York Times, The Wall Street Journal en USA Today.
Prothero studeerde aan Yale en in 2007 won hij de Quill Award.
Trouw: Atheïsme: geloof van het ongeloof (Frank Mulder)
GODENENMENSEN 
Het ergste vind ik nog dat dit missionair atheisme dezelfde verschijningsvormen aanneemt waarop christenen gewend waren(zijn) heidenen en ketters te bejegenen. Je zou hopen dat men dan toch van het christendom geleerd zou hebben dat het drammerig denken humanistische waarden ondersneeuwt zoals een drammerig christelijke denken echte christelijke waarden (een drammerig joods denken echte joodse waarden en een drammerig moslimdenken echte islamwaarden) ondersneeuwt. En..drammerig denken draagt al helemaal niet bij aan de toekomst van onze wereld, dát is wellicht nog het ergste!
LikeLike
-In plaats van een religie van de Rede hou ik het eerder bij een ‘religie van de Logica’ zelf . Het absolute-zijn zelf wordt aldus transcendent om de niet-persoonlijke god te worden .
LikeLike
de dwaas zegt in zijn hart….
LikeLike
Het is altijd leuk hoe religieuze doordenkers zichzelf tegenspreken.
“verrichten hun bekeringswerk met verve. Ze keren zich uitsluitend tegen goden die ze kennen.”
Betreffende de goden die atheïsten niet kennen is hun geloofsijver dus nul komma nul. Waarom? Zinzoeker PD moet het voor de hand liggende antwoord weer uitgespeld krijgen: omdat ze geen last hebben van hun aanhangers!
Uit dat Trouw artikel over Ribberink kun je nog iets anders halen. In landen waar atheïsten negatiever bejegend worden – de VSA zijn het bekendste voorbeeld – zijn atheïsten fanatieker dan in landen waar gelovigen hen met rust laten – zoals bv. Zweden.
Misschien een ideetje?
“het atheïsme is zelfs strenger in de leer dan welke religie dan ook.”
LOL! PD, alsjeblieft, ik krijg buikpijn van het lachen. Die leer bestaat uit een paar woorden: “er is geen god”. En zelfs van die “leer” zijn er meer interpretaties dan ik ooit zal kunnen onthouden.
http://en.wikipedia.org/wiki/Atheism
Het lukt dus niet best om atheïsten op strenge wijze binnen de leer te houden.
Voor de rest – tja, atheïsten zijn, hoe verrassend, ook mensen. Ze zijn dus evenzeer in staat alle mogelijke onzin en ellende te rationaliseren en te verheffen tot dogma als ieder ander. Dat maakt atheïsme nog geen religie op enig betekenisvolle manier. Om iets een kapsel te noemen heb je haar nodig, dus kaalheid een kapsel noemen is betekenisloos.
Laten we dus maar gewoon de definitie van WIkipedia aanhouden:
“Onder religie wordt gewoonlijk een van de vele vormen van zingeving, of het zoeken naar betekenisvolle verbindingen, verstaan, waarbij meestal een hogere macht, opperwezen of god centraal staat.”
Nou, in atheïsme staat nou net geen hogere macht, opperwezen, god of wat dan ook centraal.
Tenslotte mijn twee SRD. Een tweedeling is te simpel; een continuüm leidt tot een beter begrip. Zo is ook de schaal van Dawkins bedoeld. Aan het ene uiterste: er is een god (of meer) die actief ingrijpt in onze materiële wereld. Aan het het andere uiterste: de sceptische materialistische atheïst als ik.
Er bestaan namelijk atheïsten die het dualisme aanhangen (Thomas Nagel), agnosten, godloze min of meer religieuze systemen (boeddhisme, taoisme, confucianisme) en weet ik veel wat nog meer. Zelf ben ik ruim 35 jaar geleden als agnost en dualist begonnen. Mijn radicalisering is mede te danken aan de groteske flauwekul die veel te veel gelovigen (maar nadrukkelijk lang niet alle) gelovigen te berde brengen.
LikeLike
Och, atheïsten zijn bar slecht georganiseerd. Met de SAP in Nederland wil het niet lukken, De Vrije Gedachte heeft een flink conflict achter de rug. Het Amerikaanse Atheïsme plus komt niet verder dan een website en forum.
De kans dat christenen op dezelfde manier door atheïsten vervolgd zullen worden als atheïsten door christenen is dan ook niet erg groot. Sterker nog – gematigde atheïsten bekritiseren de dogmatici sterker dan ik ooit gematigde christenen de fundies heb zien doen (u bent helaas een uitzondering).
http://www.amnation.com/vfr/archives/007452.html
Ik zou wel eens willen weten waarop de bewering is gebaseerd dat “Dawkins razend populair is onder studenten”.
LikeLike
Dat “helaas een uitzondering” verrast me. U bent denk ik niet zo goed op de hoogte van het christendom wat en christenen die zich niet meer zomaar laat/laten organiseren. En u valt toch niet van uw stoel door de vermelde populariteit van Dawkins onder studenten?
LikeLike
Ik noem de “sloophameratheïsten” verlichtingsfundamentalisten.
Zo noemde ik iemand ooit eens. Die persoon ontkende het wezenlijke van een belangrijke ervaring van synchroniciteit van iemand anders. Hij ontkende die ervaring op grond van een “redelijke” redenering: het kon niet volgens de logica. Daarbij doodde hij volgens mij een mogelijk psychologisch wijsheidsinzicht bij die ander. Volgens mij stelde hij dus zijn logica als “God” boven het fenomeen van synchroniciteit.
De verlichtingsfundamentalist begreep me niet en ontstak in woede. “Dat kan niet, de verlichting heeft ons verheven boven het geloof en het fundamentalisme.”, was zijn reactie. Daarmee bewees hij volgens mij dat hij ongelijk had.
Leuk vind ik in het stukje de alinea die begint met: “Het vereerde Voltaire als een seculiere heilige,”.enz
De grap van het verstand en het redenerend vermogen is, dat het ervaren wordt als een deel van het ego, maar het niet is. Daarnaast is er iets ander aan de hand: het denken en het bewustzijn zelf. Dat zijn verschillende zaken. De verlichtingsfundamentalist doorziet dat m.i. niet. Het denken zelf wordt dan ten onrechte op een hoog metafysisch niveau geplaatst. Waar zit het ego? In je hoofd? En een hoofdtransplantatie? Wat is werkelijk en wat schijn?
In het Boeddhisme is het verstand het zesde zintuig. Het zintuig dat gedachten waarneemt. Wat men in het westen “intellectueel eigendom” noemt, bestaat in wezen volgens het Boeddhisme niet. Je vangt gedachten op en je meent dat je dat zelf gecreëerd hebt, maar “er is niets nieuws onder de zon” zoals Prediker zo treffend zegt.
De hele strijd tussen de gelovigen in God en de gelovigen in de Niet-God is een strijd van ego’s die God of de Niet-God in hun ego hebben geïntegreerd.
Een echte a-theist hoeft niet te strijden.
LikeLike
Ik ben ongelovig maar respecteer de waarde die religie voor anderen en daarmee voor de maatschappij als geheel kan helpen. En inderdaad kun je op internetfora als nujij.nl zelotische atheisten vinden. Toch zijn ze een uitzondering en tref ik meer bekeringsfundamentalisme bij gelovige. Deze gelovigen zullen wel op mijn wedervragen en stellingen kunnen rekenen. Want wie autoriteit claimt uit naam van zichzelf of uit naam van God, Volk , Vaderland of visie dient daarop aanspreekbaar te zijn. Daarin ben ik fundamentalistisch.
LikeLike