God bestaat helemaal niet, vindt Volkskrants wetenschapsjournalist Maarten Keulemans, in een reactie op het artikel ‘Over wat God gemeen lijkt te hebben met Maarten Keulemans of andersom’. Het is volgens hem maar een cultureel fenomeen, een menselijk verzinsel: ‘Een belangrijke evolutionaire aanpassing, waarschijnlijk: door het onstoffelijke te bezielen, kregen onze voorvaderen meer culturele cohesie (ook na de dood!) en een snelweg om tradities te accumuleren.’
Hoe Twitter tot een blog leidt waarop vervolgens weer een boeiende discussie wordt gevoerd met reacties van onder meer initiatiefnemer theoloog / godsdienstfilosoof Taede A. Smedes en Maarten Keulemans. En dat allemaal dus als gevolg van een twee(t)gesprek tussen Keulemans en wetenschapshistoricus / -filosoof Jeroen Schreurs (foto Twitter) met als uiteindelijke vraag van Smedes op zijn blog of het klopt dat God een illusie is als je het mechanisme achter geloof in God snapt.
Volgens Smedes maakt Keulemans op Twitter een interessante gevolgtrekking, die intuïtief nogal aantrekkelijk aandoet en je regelmatig bij (andere) atheïsten tegenkomt: ‘Maar op het moment dat je het mechanisme snapt, is het fenomeen getransformeerd. Trek de baard weg v sinterklaas en hij blijkt een acteur. Dat is precies wat wetenschap met god heeft gedaan: blijkt een verzinseltje’. Smedes:
Het is een veelgehoorde claim: de CSR (cognitive science of religion) legt de mechanismes bloot die ten grondslag liggen aan het geloven in God, en daarmee is God een illusie geworden. De CSR bestrijdt dus niet direct het bestaan van God, maar ondermijnt de geloofwaardigheid van het bestaan van God door de mechanismen van godsgeloof bloot te leggen. Maar volgt die conclusie wel werkelijk uit de CSR?
Smedes (foto Gravatar) geeft een prachtige metafoor van een illusie door middel van een stok die in het water steekt. De stok lijkt geknakt, maar is het niet. Hij vraagt zich vervolgens af hoe het met het geloof in God zit, wat daarvan de input is. Hij legt de werking van het mechanisme van theory of mind uit en ook de agency detection device. Deze twee mechanismen spelen volgens Smedes ook een grote rol in religie:
En wat te denken van onze medemensen? Want hier komt het samenspel van theory of mind en agency detection om de hoek kijken die ook zo’n cruciale rol in religie speelt. Als ik een tweet van Maarten Keulemans zie verschijnen, concludeert mijn agency detection device dat die tweet door iemand is getypt en online is geplaatst. Mijn theory of mind probeert vervolgens die tweet te duiden door te proberen te reconstrueren wat Maarten Keulemans bedoeld zou kunnen hebben. Ik begrijp het mechanisme. Is Maarten Keulemans dus een illusie?
Smedes zegt met enige ironie Keulemans nog nooit te hebben gesproken of ontmoet. Hij kent hem alleen van de tweets die hij schrijft:
En af en toe zie ik in de Volkskrant zijn naam onder of boven een stukje op een pagina staan. Er zijn mensen die beweren Maarten Keulemans wel eens te hebben ontmoet, maar dat is van horen zeggen. Maar al die gegevens doen mij wel vermoeden dat Maarten Keulemans bestaat. Maar ja, ik weet nu wat de cognitieve mechanismen zijn die ervoor zorgen dat ik denk dat Maarten Keulemans bestaat. Misschien is Maarten Keulemans dus een illusie.
Maar Keulemans (illustr. Twitter) is geen illusie. Hij lijkt echt te bestaan en vraagt zich in een van zijn reacties af waarom Tasmedes god toch zo krampachtig blijft verdedigen:
Je argumenten gaan heen om wat hier toch zo onderhand de elephant in the room is, Taede. Namelijk dat god gewoon niet bestaat! Met exact dezelfde bewijskracht waarmee we weten dat kaboutertjes niet bestaan, de bliksem niet door de dondergod Thor wordt geworpen en de aarde niet op 21 december 2012 wordt opgegeten door een kosmische panter.
Zie: Over wat God gemeen lijkt te hebben met Maarten Keulemans of andersom
en: Waarom de vergelijking tussen God en Sinterklaas mank gaat
UPGRADE: De discussie gaat voort: Is de bewijslast van de wetenschap tegen Gods bestaan doorslaggevend?
Illustr: Kanizsa’s driehoek: Verrassend is dat onze ogen (of beter: onze hersenen) er gelijk een illusoire figuur van maken. (zichtopzien.blogspot.com)
GODENENMENSEN 
Geloven is…iets voor waar aannemen.
Zoals de aarde, is het middelpunt van alles …..
Totdat bewezen werd dat dit nonsens was.
De terreur om die onzin staande te houden,
was toen eindelijk teneinde.
LikeLike
Geloven in God wijst niet naar een iemand die je een baard af kunt rukken, maar heeft te maken met eigen menselijke ervaring. We hebben de gevoelservaring of gewetenservaring dat we een werkelijkheid gekregen hebben waar we iets van kunnen maken zowel in het persoonlijke leven als met een wereldgemeenschap. In monotheistische betekenistaal, en dat is geen feitentaal over een werkelijkheid buiten ons, wordt dan de hele mensengeschiedenis door tastend gesproken over een “Gever” en een “roepende Opdrachtgever” en dat wordt met alle mogelijke tijdgebonden betekenisverhalen uitgewerkt. Geloof in God kwijtraken is ook deze gewetenservaring onder kritiek zetten en dan eventueel op zoek moeten naar een andere verklaring of betekenis van die gewetenservaring. Zeggen dat die gewetenservaring inbeelding is, lijkt me wat al te gemakkelijk.
LikeLike
Interessant, het probleem met dit argument is dat je met hetzelfde gemak kunt loslaten op atheïsme. Misschien is het evolutionair gezien wel niet meer zo handig om in God te geloven. Dus dit “mechanisme” werkt twee kanten op. De vraag is natuurlijk dat volgens de evolutietheorie blijkbaar het geloof in een hogere macht een evolutionair voordeel geeft, is het dan wel zo slim om deze standaard “los” te laten?
LikeLike
Argument van Smedes dat Keulemans misschien zelf een illusie is is natuurlijk zo op te lossen. Smedes kan Keulemans persoonlijk opzoeken en waarnemen dat hij bestaat!
Wellicht heeft Smedes ook het adres van God voor mij zodat er eindelijk eens op wetenschappelijk manier het bestaan van God kan worden bewezen?
LikeLike
@ratio Ze kijken tot op de dag van vandaag nog altijd omhoog en bij hel en duivel denken ze omlaag. Het preciese adres weten ze blijkbaar niet, maar blijkbaar wel een richting. Hoe zou dat nou natuurwetenschappeijk en zelfs geesteswetenschappelijk ( die laatste mogelijkheid is wel weer een beetje uit geraakt, maar bestaat volgens mij nog steeds?) te verklaren zijn?
LikeLike
-een alternatieve reactie-:
HET ABSOLUTE ‘GODSBEWIJS’ of HET BEWIJS VAN HET ABSOLUTE.
Het enige ‘Godsbewijs’ of bewijs voor het bestaan van het ABSOLUTE ZIJN .
-Men stelt vast, dat alle godsbewijzen uit de geschiedenis tot nu toe faalden of konden op een redelijke wijze weerlegd of tegengesproken worden .
-Zo had men het godsbewijs van Plato : die als eerste oorzaak een ziel of de ‘wereldziel’ zag .
-Terwijl Aristoteles de kracht van de beweging eerder in de dingen zelf zocht ; een ingesloten ‘causa finalis’ als oorzaak van alles .
-Thomas van Aquino had het over zijn 5 godsbewijzen ; waarvan de voornaamste die van de ‘onbewogen beweger’ was als eerste oorzaak van alles, die hij God noemde .
-Verder waren er nog het ontologisch bewijs, het moreel bewijs, e.a.,, die allemaal tenslotte konden weerlegd worden, daar ze niet echt het absolute aanraakten .
-Voor de ‘De Onbewogen beweger’ bv.:… kan er dan geen eeuwige of cyclische beweging zijn, waarvoor geen ’eerste beweger’ nodig is …; of bestaat beweging wel echt ? …
-Neen, een godsbewijs moet absoluut zijn ; en het enig mogelijk bewijs -niet van een persoonlijke god (want een god als persoon, die oneindig machtig is of oneindig goed, stuit op contradicties ), maar eerder van een ietsistisch absoluut en transcendent beginsel van alles- is alleen mogelijk vanuit de ABSOLUTE LOGICA zelf .
Modern (Gods)bewijs : subjectief ietsisme:
-Bewijs vanuit de ABSOLUTE LOGICA :
-God zou men moeten definieren als eeuwig, absoluut en noodzakelijk.
-Maar alleen aan de eeuwige wetmatigheid, de wiskunde en de logica zelf kan men dergelijke praedikaten toekennen ; en buiten deze hoeft er werkelijk niets te ‘zijn’. M.a.w; al het overige is contingent en niet noodzakelijk .
-Dus god kan niets anders of meer zijn dan die absolute logica zelf; waaraan of waardoor al het overige, contingent moet zijn voortgekomen en logisch geëvolueerd zijn .En ook een god als persoon zou moeten onderdanig en volgzaam zijn aan die ‘logica’ .
– Besluit : god bestaat, en is de ‘logica’ zelf (een nieuwe Logos), die in zich misschien een subject met een ongekende vorm van bewustzijn , maar geen persoon of geprojecteerde mens kan zijn .
-Het aldus ‘moeten zijn’ van die logica, is dan ook de absolute ‘wil’ waaruit alles evolueert ; wil die energie is en omgezet wordt in massa of materie (de ‘schepping’ ?) .
-Subjectief ‘ietsisme’ .
– Valère De Brabandere-
LikeLike
Ik kan het met Joost Tibosch eens zijn.
Geloven heeft met menselijke ervaring te maken in deze wereld. Niet louter met een gedachte van wat er
na je dood zal gebeuren. Maar met de ontmoeting met de ander, de Ander, met je medemens in deze wereld.
LikeLike
Haal de stok uit het water en hij is niet meer geknakt. Bovendien is er een prima theorie (ik leg haar uit aan mijn derdeklassers) die beschrijft waarom hij geknakt lijkt. Daar vallen experimenten mee te doen.
Als Smedes wil weten of Keulemans bestaat kan hij hem gaan opzoeken.
Kortom, de vorm van de stok en de heer Keulemans zijn uitstekend waar te nemen met de menselijke zintuigen.
Kan Smedes mij vertellen welke plaats zintuiglijke waarneming heeft in zijn metafoor?
Het is immers vanuit filosofisch oogpunt nogal armzalig om het alleen over de overeenkomsten te hebben en niet over de verschillen – vooral als die doorslaggevend blijken. Wel is het verleidelijk te poneren dat die armzaligheid typisch religieus is.
Van Keulemans’ redenering ben ik niet onder de indruk – van Smedes’ antwoord nog veel minder.
LikeLike
Op dezelfde manier kan ik bewijzen dat een tafel een stoel is.
LikeLike