Impressie debat – Hoogleraar Wijsbegeerte Philipse vreest dat geseculariseerde culturen worden gemarginaliseerd door gelovigen. Alle claims van gelovigen dat God bestaat, dienen daarom door de ‘universele atheïst’ ontmanteld te worden. In zijn nieuwe boek ‘God in the Age of Science? A Critique of religious Reasons’ vindt hij dat de taak van de atheïst. In het debat in de Lutherse kerk in Utrecht legde de hoogleraar dat gisterenmiddag uit en ging in debat met geleerde gelovigen en de zaal.
Als een gelovige beweert dat ‘God bestaat’ en dit bedoelt als een waarheidsaanspraak, of vindt dat dit geloof ook redelijkerwijze aanvaard kan worden zonder enig beroep op argumenten of bewijsmateriaal, dienen die beweringen ontmanteld te worden door de universele atheïst. Deze en nog andere dilemma’s van gelovigen poneert hij in zijn nieuwe boek, althans, zoals hij zelf zegt: dit meent hij te doen. Voor universiteitshoogleraar Wijsbegeerte is het in ieder geval evident dat alle mogelijke opties van gelovigen van hun Godsgeloof de mist in gaan.
Gentleman Philipse
Zijn opponenten, dr. James MacAllister, prof. Dr. Marcel Sarot, prof. Dr. Gijsbert van den Brink en prof. dr. Luco van den Brom haalden van alles uit de kast om Philipse op foutieve denkwijzen of misvattingen te betrappen, maar bleken niet echt opgewassen tegen het verbale steekspel, of beter gezegd het consequent logische denken van Philipse. Gentleman Philipse verweerde zich uiterst correct, vriendelijk glimlachend en herhaaldelijk uitleggend hoe hij een en ander bedoelde en hoe zijn geleerde toehoorders het vooral moesten begrijpen. Dr. Boudewijn de Bruin (links) hield een wat neutraler betoog over de epistemische deugden van de (a)theïst.
Openbaring of dictaat
Zijn tegenstrevers probeerde onder meer gaten te slaan in zijn opvattingen over ‘openbaringen’, door Philipse ‘dictaten’ genoemd. Ook vielen zij Philipses aanklacht aan dat de Bijbel tegenstrijdigheden zou bevatten: ‘Natuurlijk staan er tegenstrijdigheden in, het is immers niet één boek,’ was het verweer. Philipse zou contradicties zoeken, en natuurlijk, dan vindt hij ze ook. Hij zou geen feeling met de onderwerpen uit de Bijbel hebben en zo legde hij teksten van Paulus en Mattheus verkeerd uit. Philipse werd een ‘semantisch atheïst’ genoemd.
Bijbel of Koran
Maar Philipse ging onverstoord verder en noemde het christendom incoherent. En zo voelde een andere opponent zich onaangenaam getroffen, verweet Philipse in zijn boek een gebrek aan religieus engagement en zelfs gebrek aan respect te tonen. Op een ander moment stelde Philipse dat gelovigen een argumentatie moeten hebben om bijvoorbeeld in de Bijbel te geloven in plaats van in de Koran. Op dat ogenblik begonnen in de nabije Domtoren de klokken (instemmend?) te luiden.
‘Hoe weet ik wat waar is?’ vroeg Philipse. Is de Bijbel waar of de Koran? Gelovigen moeten vooral zelf nadenken, vond hij. Kritisch nadenken waarom de ene openbaring waar zou zijn en de andere niet. En hoe moet je religieuze ervaringen / openbaringen opvatten als je ze zelf nooit hebt gehad? Er is geen religieuze verklaringsmethode. Hoe kan je zo’n ervaring dan valideren? Niet, dus: schrappen.
Temporaalkwabepilepsie
Het ging ook nog even over Paulus op weg naar Damascus. Hij zou van zijn paard geslagen zijn en gevallen op de grond, er kwam een lichtstraal en een woord uit de hemel en hij hoorde Jezus’ stem. Nu zouden we zeggen dat Paulus leed aan temporaalkwabepilepsie, vond Hermans. Het verweer was dat op basis van informatie uit het verhaal uit de Bijbel die diagnose niet gesteld kon worden. Philipse vond gewoon dat Paulus zijn ervaring te religieus uitgelegd had. Hij vond trouwens de historische bron helemaal ongeloofwaardig.
Verlichting
Wat is de agenda van Philipse, vroeg iemand in de zaal – die overigens voor 50% uit gelovigen en voor 50% uit niet-gelovigen bestond, zo bleek na een vraag van Philipse. Is Philipse soms bang voor een golf van gelovigen die hem overspoelt? Philipse zei geen ideologische agenda te hebben, of hooguit gaat hij voor de Verlichting en is hij voorstander van de waarheidsvinding. De wetenschap moet de waarheid vinden en niet religieuze scholen. Betrouwbare methoden dienen gebruikt te worden en geen indoctrinatie. De vraag is hoe wij het beste waarheidsvinding kunnen organiseren. ‘Religies doen uiteenlopende uitspraken. Welke religie heeft gelijk?’ vroeg Philipse zich af. Dat is het probleem van de veelheid van religies. Ze spreken elkaar tegen.
Swinbures AFRE
Het was een enerverende middag, waarin het ook nog uitgebreid ging over iets dat Swinbures AFRE (Credulity) werd genoemd. Het ging over ‘of-God experiences’, Godservaringen. Het betoog van dr. Boudewijn de Bruin was moeilijk te volgen. Ik begreep wel dat God ‘bodyless’ werd genoemd: hij kan niet zintuiglijk worden waargenomen. En dat vond ik nu juist de bottleneck van de hele middag: niemand weet of God bestaat, niemand heeft Hem ooit gezien.
God
Philipse bleef die middag naar objecties (tegenwerpingen) vragen, die kwamen er dus niet echt. Hij leek teleurgesteld. Zo’n fanatieke universele atheïst… Je zou bijna denken dat Philipse met smart wacht op een antwoord dat hem voor eens en voor altijd het onweerlegbare bewijs van het bestaan van God zal leveren. Dan zou hij eindelijk rust hebben.
Zie vooral ook: Wij zijn allen een in de Lutherse kerk: boekpresentatie Philipse door Jan Riemersma, De Lachende Theoloog
Foto 1: Herman Philipse in debat in de Lutherse kerk, 27 april 2012 (foto: pd)
Foto 2: Alle geleerden op een rijtje. (foto: pd)
GODENENMENSEN 
Begrijp ik goed dat men Philipse met allerlei drogredenen heeft aangevallen?
LikeLike
Ach, zoals het RD zegt: ‘Gelovigen vallen niet om van Philipses weerleggingen, zij bouwen hun geloof niet op rationele argumenten.’
LikeLike
Natuurlijk bouwen ze hun geloof niet op rationele argumenten. Immers geloof geeft ze de ultieme kans om machiavellist te zijn. Zij produceren een sociaaldarwinistisch argument. God heeft een hiërarchie in de natuur gemaakt en het meest superieure wezen de meeste rechten gegeven. Hieruit concludeert de gelovige dat als dit darwinisme tussen dieren bestaat, bestaat er ook tussen mensen, dus dat de meest superieure mag overleven en de meest superieure mag de inferieuren voor de doeleinden van de superieure gebruiken en uitroeien. Als rationaliteit in het argument zou gelden, dan zou deze misdadige mentale constructie (het sociaaldarwinisme) als een kaartenspel in elkaar zakken. Daarom wil de gelovige geen rationele argumenten.
LikeLike
Zag bij een programma van van Dis recent weer eens hanengevechten op Bali. Bij bovenstaand verslag moet ik daar alsmaar aan denken.
Opgefokte “haantjes” die instinctief niet de gave hebben om het met elkaar eens te worden, kunnen alleen maar tot bloedens toe met elkaar vechten en verlaten de Lutherse Kerk, (gelukkig alleen maar) denkend dat de ander in bloed naspartelend achtergebleven is.
Ik kan slechts mijn vorige reactie herhalen: Waarom eigenlijk? Uit sportief genot van geleerdigheid? Of slechts met het menselijk genot van elkaar lekker “bijten”?
We kennen toch allemaal de bij “haantjes” misschien niet doorgedrongen en onbewezen opdracht dat we samen iets van deze wereld te maken hebben, gelovig of niet? En dat je elkaar niet “dood te pikken hebben”, wat de niet met oren gehoorde, maar in de mensengeschiedenis steeds duidelijkere “stem” van het “geweten”.ons zegt? Of je die “stem” nu gelovig duidt of niet!
LikeLike
Mihai, het zou al veel schelen als je je haastige redenaties wat beter uitwerkt. Ook van bovenstaande uitspraak begrijp ik het fijne niet (zoals ik ook in de meeste objecties die je inbracht tegen het werk van Rutten eenvoudigweg geen rede heb kunnen ontdekken). Kom tot rust Mihai, de gedachte dat intelligentie af te meten is aan het aantal soundbites dat je per minuut produceert is achterhaald.
LikeLike
De uitspraak van MIHAI – “Natuurlijk bouwen ze hun geloof niet op rationele argumenten. Immers geloof geeft ze de ultieme kans om machiavellist te zijn. Zij produceren een sociaaldarwinistisch argument. God heeft een hiërarchie in de natuur gemaakt en het meest superieure wezen de meeste rechten gegeven..” – is dan valide wanneer je hem betrekt op het religieuze MESSIANISME, een vorm van religieus denken die religie koppelt aan politiek machtsdenken.
Dat MESSIANISME wordt momenteel (met name) uitgedragen door de club landen die de staat ISRAEL vergoddelijkt heeft.
Israel is voor hen de morele superstaat die mag bepalen wat ‘goed’ is en wat ‘slecht’. Internationaal recht wordt alleen dan geaccepteerd wanneer ze de onaantastbare ‘goedheid’ van de machthebbers erkent.
Religie is niet per definitie politiek machtsdenken. Veel religieuze leraren (ook de hoofdrolspeler in het nieuwe testament) verzetten zich tegen wat MIHAI ‘Machiavellisme’ noemt. De Afghaans-Perzische denker RUMI stelt zelfs dat het de taak van de religie is God te overwinnen. Religie is in dat geval MYSTIEK denken.
LikeLike
Het heeft totaal geen zin om te debatteren over God. Dat is toch slechts enkel vanuit de optiek van het ‘gelijk hebben’.
Tijdverspilling dus. 🙂
LikeLike
[…] ‘Hoogleraar Wijsbegeerte Philipse vreest dat geseculariseerde culturen worden gemarginaliseerd door gelovigen. Alle claims van gelovigen dat God bestaat, dienen daarom door de ‘universele atheïst’ ontmanteld te worden. In zijn nieuwe boek ‘God in the Age of Science? A Critique of religious Reasons’ vindt hij dat de taak van de atheïst.’ (VGEM) […]
LikeLike
Kant heeft de godsbewijzen van Thomas van Aquino overtuigend weerlegt. Maar was een gelovig Christen. Philipse doet hetzelfde nog eens over en is overtuigd Atheist en is bang dat gelovigen argumenten zullen bedenken die hem kunnen overtuigen. Volgens de logica is God niet te bewijzen. Volgens de ervaring van Bijbel en natuur wel. Maar dit speelt zich af in de subjectieve beleving van het individu zelf. Als ik van iemand blijf houden hoewel iedereen kritiek op hem uitoefent, snapt niemand dat ik van hem of haar kan houden. Zo is het ook met het geloof in God. Iemand die niet in hem kan geloven, snapt niet dat logische argumenten afketsen op de gelovige van welke religie dan ook. Mijn ervaring met atheïsten is dat ze een nog grotere bekeringsdrang hebben dan de ergste evangelicaal.
LikeLike
-Laten we besluiten, door te stellen, dat god niet bestaat, maar dat er wel ‘zo-iets als god’ moet bestaan .
-Het absolute bestaat zeker ; immers 1+3 Moet altijd 4 zijn, de stelling van Pythagoras is altijd in normale omstandigheden geldig, ook het getal Pi is absoluut …
-Dat ‘iets zoals god’ kan dan niets anders of meer zijn dan die absolute logische orde, die er nu eenmaal is…
LikeLike
Gerrit Brijder reactie op:
Drs. Jan Schippers B. Ed.
Atheïsten hebben een bekeringsdrang omdat ze zien wat er gebeurt uit naam van een God. Zij vinden religie niet onschuldig. Ook zien zij dat religie een reden tot verwijdering tussen mensen kan zijn en een bron van conflict
U zegt dat God te bewijzen is volgens de ervaring van de bijbel en natuur en dat dat zich afspeelt in de subjectieve beleving van het individu zelf.
Nu weet ik niet wat u precies bedoelt met de ervaring van de bijbel maar dit kunt u toch geen bewijs noemen. Een individu kan alles beleven en een gevoel bij iets hebben. Dit gevoel of beleving is toch een gevolg van datgene wat men ervaren heeft of een relatie mee heeft opgebouwd. Dat kan toch alles zijn de één heeft het met God de ander voelt dierbare overledene of iets of iemand anders. Veel mensen hebben zelfs een gevoel bij een geluksgetal.
Atheïsten zien ook dat die oude geschriften uit bijbel, koran en tora met daarin de vele geboden, verboden en de beloften geen goede invloed hebben op het samenleven in deze wereld.
Maar nu gelovigen evolutie en de oerknal gaan omarmen kan wellicht de bijbel straks niet meer als leidraad dienen want de schepper(zie bijbel) zag niets voorbij de horizon en wist niets van de evolutie.
Geloven mag iedereen alles maar liever zonder oude regels en iets waar de huidige stand van de wetenschap inpast.
LikeLike
De biologie is nog niet doorgedrongen tot de atheist.
Gewoon laten pedanteren.
LikeLike