Theologen wereldwijd hebben hun best gedaan om aan Hooglied een mooie religieuze uitleg te geven, wegens ernstige cognitieve dissonantie. Een liefdesgedicht met een erotisch sausje in de Bijbel? Dat moét wel symbool staan voor één of ander goddelijk plan. ‘Dit is Gods boodschap voor de wereld.’ Gewauwel. ‘Christus is de bruidegom, de gemeente de bruid.’ Onzin. Hooglied is wat het is: een dialoog over liefde, mét erotiek. Atheïst Bart Klink zou het, samen met Herman Philipse, een ‘epistemologisch drama’ noemen.
Theoloog Erik, op de site Staat Geschreven, geeft een uitleg waarop theoloog Jaap natuurlijk met een betere exegese komt en Erik graag op zijn sodemieter wil geven met een paar overduidelijke teksten waaruit blijkt dat Hooglied wel degelijk over Christus en zijn gemeente gaat.
Hooglied 2:4-7 ‘Hij brengt mij in het wijnhuis, boven mij zijn vaandel van liefde. Verkwik me met rozijnen, verfris me met appels, want ik ben ziek van liefde. Mijn hoofd rust op zijn linkerarm, met zijn rechterarm omhelst hij mij. Meisjes van Jeruzalem, ik bezweer je bij de gazellen, bij de hinden op het veld: wek de liefde niet, laat haar niet ontwaken voordat zij het wil.’
Religie is een epistemologisch drama
De Bijbel voor velerlei uitleg vatbaar. Wat zou filosofisch naturalist Klink ervan vinden? Die gaat er vanuit dat de Bijbel onbetrouwbaar is en verwijst hiervoor naar de wetenschap die dat heeft laten zien. Klink haalt Herman Philipse aan en noemt religie een epistemologisch drama. Hij zegt dat deze maand in De Atheïst: ‘Wetenschap vs. religie: een conflict op drie gebieden’ en stelt dat wetenschappelijke ontwikkelingen het bestaan van God steeds onwaarschijnlijker hebben gemaakt.
Klink: ‘Gelovigen menen dat er naast de wetenschappelijke manier van kennis verwerven nog andere manieren zijn: other ways of knowing. Religieuze waarheden zijn hierop gebaseerd, en dus niet op wetenschappelijke kennis. Wat zijn deze bronnen en hoe betrouwbaar zijn ze? Traditioneel beroepen gelovigen zich hierbij op openbaringen. Niet alleen communiceert God direct met mensen (bijvoorbeeld in gebed of via profeten), maar Hij heeft zich ook geopenbaard via vermeende heilige geschriften, zoals de Bijbel. Met deze vorm van kennis zijn echter meerdere problemen: er is sprake van een epistemologisch drama (Philipse, 2008.)’
Verschil van mening
Als je leest hoe Erik en Jaap met de teksten omgaan, dan kan je daar zowel als gelovige als ongelovige geen kant mee uit. Wat is waar? De twee theologen verschillen vaak van mening: voor hen blijkt hoe dynamisch een boek van 2000 jaar oud eigenlijk kan zijn. Misschien bedoelen ze dat er er alle kanten met uit kunt? Welke is de goede?
‘Klink: Daarnaast: als de Bijbel bij kwesties die te controleren zijn keer op keer onbetrouwbaar blijkt te zijn, waarom zouden we deze openbaring dan wel vertrouwen in niet te controleren kwesties? Alles wijst erop dat de Bijbel puur mensenwerk is in plaats van goddelijke openbaring, wat overigens niets afdoet aan de literaire waarde ervan.’
De Bijbel als cryptogram
Literatuur, dat is er wat er van de Bijbel overblijft, zoals Klink stelt. Het lijkt mij hoogtijd dat er een nieuwe bijbel verschijnt, een Apodictisch Testament, waarin alles voor eens en altijd duidelijk wordt beschreven: nu is het een cryptogram, alles is verborgen. En als je het opgraaft, kan je er inderdaad alle kanten mee uit. Op de site Staat Geschreven mag je stemmen met wie je het eens bent, met Erik of Jaap. Als ik eerlijk ben, neig ik te stemmen op Bart. Alleen blijft bij mij God wel overeind: die gaat de wetenschap en, wat steeds duidelijker wordt, zelfs de religie zelf vèr te boven.
Klink: ‘Niet alleen beweren verschillende gelovigen verschillende – en vaak tegenstrijdige – dingen over God, ze zijn het ook onderling oneens over welke bron ware kennis over God verschaft. Zo menen moslims dat God zich geopenbaard heeft in de Koran, terwijl zowel christenen als joden deze openbaring niet erkennen. Christenen menen op grond van het Nieuwe Testament dat God in de persoon Jezus mens geworden is, terwijl joden dit verwerpen. Ook de persoonlijke ervaring blijkt geen betrouwbare kennisbron, gezien de grote verscheidenheid aan overtuigingen die daaraan ontsproten is.’
Zie: Hooglied: God? Nee, seks (Staat Geschreven)
En: Wetenschap vs. religie: een conflict op drie gebieden
(pdf, De Atheïst, januari 2012)
Foto: grand-theatre.nl – Het Hooglied inspireerde choreograaf Pieter de Ruiter tot het ontwikkelen van de theater- en dansproductie ECHT?. Gerardjan Rijnders bewerkte het bijbelboek tot een dialoog voor de acteurs Els Ingeborg Smits en Cas Enklaar. Met de aansprekende choreografie van Pieter de Ruiter vormde ECHT? in 2004 een unieke voorstelling waarin de actuele waarde van een eeuwenoud liefdesgedicht tot uitdrukking is gebracht.
GODENENMENSEN 
Het Bijbelse Hooglied is geheel gebaseerd op de klassieke Sumerische liefdespoëzie.
Stop dus eens met die neuzelige bijbelverklaringen.
Lees liever:
Thorkild Jacobsen, “The Harps that Once …. Sumerian poetry in translation”, om te beginnen,
en google eens op Herman Vanstiphout: “Sumerian compositions in the Scripture”,
of Steve Tinney “on Sumerian sexual lyrics”,
enzovoort, enzovoort, en eindeloos voort.
De Joden namen erg veel mee uit Babylon.
En konden niet scheiden van deze smakelijke versjes (die verder als vreemde eenden tussen hun geschiedenissen dobberen).
LikeLike
Joodse bruiloftsliedjes zijn opgenomen in de bijbelse verzameling boeken. Simple as that! Op hun rond de Middellandse Zee gebruikelijke niet preutse manier (ze hadden er toen niet meer de evenmin niet preutse Sumerische liedjes voor nodig!) proberen zij het joodse geloof weer te geven dat JHWH onze naam als een verliefde joodse jongen “in de hand van zijn palm heeft geschreven”.. Indertijd liet ik Brabantse preutse pubers het Hooglied expres lezen om van hun sexueel benauwde roomse bijbelopvattingen af te komen. En giebelen..en een kleur krijgen! De enkele ouder die toen verontwaardigd reageerde, verwees ik naar het al even onbekende anders sexueel geladen bijbelverhaal, en niet in kinderbijbels, opgenomen, over Dina, de dochter van Jakob!
LikeLike
Leen den Besten zegt dat sommigen denken dat het Hooglied geen directe verwijzing naar God bevat. Hij schrijft dit o.a.in een lang maar lezenswaardig Nederlandstalig artikel, hier te vinden: http://bit.ly/zibcSS. Misschien komt het Hooglied uit een tekstboek voor Palestijnse bruiloftsliederen of van Judese boeren, zijn ook veronderstellingen. Er zijn dus vele gedachtegangen…
Selmasalo, dank voor je verwijzingen.
LikeGeliked door 1 persoon
Joost, de Brabantse pubers van toen zullen je wel dankbaar zijn! 😉
LikeLike
Nogal een fijn verhaal om preutse meisjes van hun seksuele benauwdheid af te helpen:
de arme Dina: haar minnaar vanwege 1 wipje vermoord, en zijn hele familie mede uitgemoord,
en Dina voorgoed afgeserveerd, verdonkeremaand, uit de annalen verdwenen, want geen maagd meer en geen van die veelwijverij-bruten die haar toen nog zou willen.
De ‘uitverkoren kinderen’ van bedrieger Jakob waren slechts de mannen, de moordenaars.
LikeLike
Joost zal het hier wel bij gelaten hebben:
Laat hij mij kussen,
laat zijn mond mij kussen!
Jouw liefde is zoeter dan wijn,
zoet is de geur van je huid,
je naam is een kostbaar parfum.
Als een appelboom tussen de bomen van het bos,
zo is mijn lief tussen de jongens.
Ik verlang in zijn schaduw te zitten,
met mijn tong wil ik zijn zoete vruchten proeven.
LikeLike
Ja hoor, Joost heeft het daarbij gelaten! En Joost snapt ook het venijnige toontje van Selma niet..Daar zit ergens iets niet lekker..Sorry, da’s gemeen!
LikeLike
De Sumeriërs waren seksueel explicieter,
de Joodse rabbi’s waren preuts en hebben de teksten wat afgezwakt. Voorbeeldjes van zo’n 4000 jaar geleden:
“Mijn geliefde bruid…
zo zoet als jouw woorden zijn jouw intieme delen,
jouw intieme delen zijn zoet als bier…”
“Mijn sappige kikkererwtje,
honing van je vader,
uit het honingmondje van je moeder”
Zij: “Moge je rechterhand zijn in mijn intieme delen,
je linker zal mijn hoofd ondersteunen,
en als je me genaderd bent;
jouw mond op mijn mond, mijn lip tussen jouw tanden…”
“Oh mijn zoetelief, welgevormde boom,
met je schone lokken, als een dadelpalm,
met je mooie ruige nekhaar, als dadelvezels…”
“Oh jij die uit de knop komt, zoet zijn jouw charmes,
mijn ontluikende appelboom, zoet zijn jouw charmes,
mijn appelboom die bijna fruit draagt, zoet zijn jouw charmes,
mijn pilaar, mijn albasten pilaar…”
“Doe je zoete ding met mij,
waar kun je je zoetheid, als honing, in doen,
pers het erin uit voor mij,
zoals meel in een uitgedroogde maatbeker,
o stamp en stamp het erin voor mij,
als in een maatbeker…”
LikeLike
Welnee Joost: de Bijbel is gemeen, met name zeer gemeen tegen vrouwen.
Als ik dat opmerk, en jij mij gemeen noemt, is dat het klassieke ”boodschapper afschieten vanwege de boodschap”.
Ik ben toevallig een vrouw die erg geleden heeft onder de venijnige boodschappen van de Bijbel, en hoe die met graagte door vaders en dominees en mannenbroeders zijn overgenomen.
Geen milde Jezus-saus kan de macho-boodschap van de bloeddorstige Jahweh verdoezelen.
LikeLike
Het Hooglied is niet ontstaan uit Joodse bruiloftsliedjes, die gaan hooguit een beetje over simcha.
Het Hooglied bevat gekuiste restanten van de liederen die voor Inanna/Isjtar (godinnen) gezongen werden, met name tijdens de riten van het huwelijk tussen Hemel en Aarde (het ‘heilige huwelijk’), waarschijnlijk uitgebeeld door priesters en koning.
De bruid/godin symboliseerde de vulva van de Aarde, en haar bruidegom de hemelse begieting daarvan.
Dat verzin ik niet zelf, daar is voldoende vakliteratuur over, met name door J.S. Cooper, Y. Serfati, B.R. Foster, T. Frymer-Kensky, E. Matsushima en vele vele anderen.
LikeLike
Palestijnse bruiloftsliederen.
Dan moet je eerst het woord Palestijns goed definiëren.
Judeese boeren, hoe verzint een mens het.
LikeLike
En die vrouw (meisje) verweert zich terecht…en dit is geen milde Jezus-saus-opmerking. Dit soort vernedering door geloof heb ik gelukkig niet gekend en ik matig me geen enkel oordeel aan over vernederingen van anderen , die mij echt niet onbekend zijn. Zo onnozel was en ben ik ook niet. Wat de bijbel betreft meen ik je al eens gezegd te hebben, dat je die tegen de achtergrond van tijd en cultuur moet lezen. En dat is geen inleg-Jezus’opmerking maar een wetenschappelijke opmerking! En dat moest jij ook weten. En de bruiloftsliedjes zijn misschien ook wel van rabbi’s maar met name van gewone joodse bruiloftsfeesten en zijn niet preuts, maar niet zo uitbundig en gewoner dan jouw Sumerische liefdesliteratuur.
LikeLike
Trouwens ik noemde jou niet gemeen, maar mezelf!
LikeLike